Michaił Trilisser
Michaił Trilisser, właśc. Ме́ер Абра́мович Трили́ссер, Miejer Abramowicz Trilisser, ps. Moskwin (ur. 20 marca?/1 kwietnia 1883 w Astrachaniu, zm. 2 lutego 1940 w Moskwie) – rosyjski polityk socjaldemokratyczny i komunistyczny, w latach 1921–1930 szef INO Czeka/GPU/OGPU (cywilnego wywiadu sowieckiego).
| Data i miejsce urodzenia |
1 kwietnia 1883 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Formacja | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujBył synem szewca pochodzenia żydowskiego. Ukończył liceum w Astrachaniu. W 1901 wstąpił do SDPRR, w Odessie jako student brał udział w rewolucji 1905. Za działania antycarskie w lipcu 1907 aresztowany, w 1909 skazany na 8 lat katorgi w Szlisselburgu, a w listopadzie 1914 na dożywotnie osiedlenie w guberni irkuckiej. Po rewolucji lutowej i obaleniu caratu amnestionowany 19 marca 1917 przez Rząd Tymczasowy. W marcu 1917 był członkiem Irkuckiego Komitetu Obwodowego SDPRR(b), a także sekretarzem Rady Irkuckiej i członkiem Centralnego Komitetu Wykonawczego (CIK) Rad Syberii. W 1918 był zarządzającym sprawami Syberyjskiej Rady Komisarzy Ludowych (Sownarkomu), członkiem Syberyjskiego Komitetu Rewolucyjnego, członkiem Prezydium Syberyjskiego Komisariatu Wojskowego i szefem Sztabu Nadbajkalskiego Okręgu Wojskowego.
Od 1921 do 1930 roku szef cywilnego wywiadu zagranicznego. Rewolucjonista, specjalizował się w tropieniu konfidentów i politycznych szpiegów w partii bolszewickiej. W sierpniu 1921 roku zastąpił na stanowisku szefa wywiadu zagranicznego Solomona Mogilewskiego, od 26 marca 1926 do 27 października 1929 zastępca przewodniczącego OGPU ZSRR.
Z powodu konfliktu z Gienrichem Jagodą w 1930 przeszedł do organów kontroli. W latach 1935-1938 członek prezydium Kominternu i zastępca członka sekretariatu Komitetu Wykonawczegp Kominternu (IKKI), występował pod nazwiskiem Michaił Aleksandrowicz Moskwin.
Podczas „wielkiej czystki” 23 listopada 1938 zwolniony ze wszystkich funkcji, wykluczony z WKP(b) i aresztowany przez NKWD. Osadzony w więzieniu specjalnym Suchanowka. 1 lutego 1940 skazany na śmierć przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR z zarzutu o czynny udział w prawicowej organizacji kontrrewolucyjnej. Stracony następnego dnia. Skremowany w krematorium na cmentarzu Dońskim, prochy pochowane anonimowo (obecnie mogiła zbiorowa nr 1. na Nowym Cmentarzu Dońskim)[1].
Zrehabilitowany 13 czerwca 1956 postanowieniem Kolegium Wojskowego SN ZSRR.
Odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru (1927).
