Rumb

Rumb – pozaukładowa miara kąta uzyskana przez podział okręgu na 32 części. Niegdyś powszechnie używana w nawigacji morskiej, nieomal całkowicie wyparta przez system 360°. Jeden rumb = 11,25° (0,1963495 rad).

Budowa systemu

System składa się z hierarchicznych poziomów^[1]:

poziom I – kierunki kardynalne (oznaczenia jednoliterowe): północ (N), wschód (E lub niem. O), południe (S) i zachód (W)
poziom II – kierunki interkardynalne (oznaczenia dwuliterowe): północny wschód (NE lub NO), południowy wschód (SE lub SO), południowy zachód (SW) oraz północny zachód (NW)
poziom III – nazwy/oznaczenia składają się z połączenia nazw/oznaczeń sąsiadujących ze sobą kierunków kardynalnych i interkardynalnych, np. północny północny wschód (oznaczenia trzyliterowe, np. NNE lub NNO)
poziom IV – nazwy/oznaczenia tworzy się według schematu: nazwa/oznaczenie najbliższego kierunku kardynalnego lub interkardynalnego + przyimek ku (pol.), by (ang.), zu (niem.) + nazwa/oznaczenie kierunku kardynalnego, w którego stronę jest odchylony dany kierunek, np. północ ku wschodowi (NbE), północny zachód ku zachodowi (NWbW)

Pół- i ćwierćrumby

Tabela przeliczania rumbów na stopnie. Locja Bałtyku 1958.

Potrzeba dalszego doprecyzowania systemu została zrealizowane poprzez podział rumbów na pół lub ćwierć, co dało system składający się ze 128 jednostek^[2]. ¼ rumba odpowiada 2,8125° (czyli 2° 48′ 45″)

rumby	kąt	zgodnie z ruchem wskazówek	przeciwnie do ruchu wskazówek	bez by (ku)	przyjęte w United States Navy	przyjęte w Royal Navy
0	000° 0′ 0″	N
¼	002° 48′ 45″	N¼E	NbE¾N	N¼E	N¼E	N¼E
½	005° 37′ 30″	N½E	NbE½N	N½E	N½E	N½E
¾	008° 26′ 15″	N¾E	NbE¼N	N¾E	N¾E	N¾E
1	11° 15′ 0″	NbE
1 ¼	14° 3′ 45″	NbE¼E	NNE¾N	NNE¾N	NbE¼E	NbE¼E
1 ½	16° 52′ 30″	NbE½E	NNE½N	NNE½N	NbE½E	NbE½E
1 ¾	19° 41′ 15″	NbE¾E	NNE¼N	NNE¼N	NbE¾E	NbE¾E
2	22° 30′ 0″	NNE
2 ¼	25° 18′ 45″	NNE¼E	NEbN¾N	NNE¼E	NNE¼E	NNE¼E
2 ½	28° 7′ 30″	NNE½E	NEbN½N	NNE½E	NNE½E	NNE½E
2 ¾	30° 56′ 15″	NNE¾E	NEbN¼N	NNE¾E	NNE¾E	NNE¾E
3	33° 45′ 0″	NEbN
3 ¼	36° 33′ 45″	NEbN¼E	NE¾N	NE¾N	NE¾N	NE¾N
3 ½	39° 22′ 30″	NEbN½E	NE½N	NE½N	NE½N	NE½N
3 ¾	42° 11′ 15″	NEbN¾E	NE¼N	NE¼N	NE¼N	NE¼N
4	45° 0′ 0″	NE
4 ¼	47° 48′ 45″	NE¼E	NEbE¾N	NE¼E	NE¼E	NE¼E
4 ½	50° 37′ 30″	NE½E	NEbE½N	NE½E	NE½E	NE½E
4 ¾	53° 26′ 15″	NE¾E	NEbE¼N	NE¾E	NE¾E	NE¾E
5	56° 15′ 0″	NEbE
5 ¼	59° 3′ 45″	NEbE¼E	ENE¾N	ENE¾N	NEbE¼E	NEbE¼E
5 ½	61° 52′ 30″	NEbE½E	ENE½N	ENE½N	NEbE½E	NEbE½E
5 ¾	64° 41′ 15″	NEbE¾E	ENE¼N	ENE¼N	NEbE¾E	NEbE¾E
6	67° 30′ 0″	ENE
6 ¼	70° 18′ 45″	ENE¼E	EbN¾N	ENE¼E	ENE¼E	EbN¾N
6 ½	73° 7′ 30″	ENE½E	EbN½N	ENE½E	ENE½E	EbN½N
6 ¾	75° 56′ 15″	ENE¾E	EbN¼N	ENE¾E	ENE¾E	EbN¼N
7	78° 45′ 0″	EbN
7 ¼	81° 33′ 45″	EbN¼E	E¾N	E¾N	E¾N	E¾N
7 ½	84° 22′ 30″	EbN½E	E½N	E½N	E½N	E½N
7 ¾	87° 11′ 15″	EbN¾E	E¼N	E¼N	E¼N	E¼N
8	90° 0′ 0″	E
8 ¼	92° 48′ 45″	E¼S	EbS¾E	E¼S	E¼S	E¼S
8 ½	95° 37′ 30″	E½S	EbS½E	E½S	E½S	E½S
8 ¾	98° 26′ 15″	E¾S	EbS¼E	E¾S	E¾S	E¾S
9	101° 15′ 0″	EbS
9 ¼	104° 3′ 45″	EbS¼S	ESE¾E	ESE¾E	ESE¾E	EbS¼S
9 ½	106° 52′ 30″	EbS½S	ESE½E	ESE½E	ESE½E	EbS½S
9 ¾	109° 41′ 15″	EbS¾S	ESE¼E	ESE¼E	ESE¼E	EbS¾S
10	112° 30′ 0″	ESE
10 ¼	115° 18′ 45″	ESE¼S	SEbE¾E	ESE¼S	SEbE¾E	SEbE¾E
10 ½	118° 7′ 30″	ESE½S	SEbE½E	ESE½S	SEbE½E	SEbE½E
10 ¾	120° 56′ 15″	ESE¾S	SEbE¼E	ESE¾S	SEbE¼E	SEbE¼E
11	123° 45′ 0″	SEbE
11 ¼	126° 33′ 45″	SEbE¼S	SE¾E	SE¾E	SE¾E	SE¾E
11 ½	129° 22′ 30″	SEbE½S	SE½E	SE½E	SE½E	SE½E
11 ¾	132° 11′ 15″	SEbE¾S	SE¼E	SE¼E	SE¼E	SE¼E
12	135° 0′ 0″	SE
12 ¼	137° 48′ 45″	SE¼S	SEbS¾E	SE¼S	SE¼S	SE¼S
12 ½	140° 37′ 30″	SE½S	SEbS½E	SE½S	SE½S	SE½S
12 ¾	143° 26′ 15″	SE¾S	SEbS¼E	SE¾S	SE¾S	SE¾S
13	146° 15′ 0″	SEbS
13 ¼	149° 3′ 45″	SEbS¼S	SSE¾E	SSE¾E	SSE¾E	SSE¾E
13 ½	151° 52′ 30″	SEbS½S	SSE½E	SSE½E	SSE½E	SSE½E
13 ¾	154° 41′ 15″	SEbS¾S	SSE¼E	SSE¼E	SSE¼E	SSE¼E
14	157° 30′ 0″	SSE
14 ¼	160° 18′ 45″	SSE¼S	SbE¾E	SSE¼S	SbE¾E	SbE¾E
14 ½	163° 7′ 30″	SSE½S	SbE½E	SSE½S	SbE½E	SbE½E
14 ¾	165° 56′ 15″	SSE¾S	SbE¼E	SSE¾S	SbE¼E	SbE¼E
15	168° 45′ 0″	SbE
15 ¼	171° 33′ 45″	SbE¼S	S¾E	S¾E	S¾E	S¾E
15 ½	174° 22′ 30″	SbE½S	S½E	S½E	S½E	S½E
15 ¾	177° 11′ 15″	SbE¾S	S¼E	S¼E	S¼E	S¼E
16	180° 0′ 0″	S
16 ¼	182° 48′ 45″	S¼W	SbW¾S	S¼W	S¼W	S¼W
16 ½	185° 37′ 30″	S½W	SbW½S	S½W	S½W	S½W
16 ¾	188° 26′ 15″	S¾W	SbW¼S	S¾W	S¾W	S¾W
17	191° 15′ 0″	SbW
17 ¼	194° 3′ 45″	SbW¼W	SSW¾S	SSW¾S	SbW¼W	SbW¼W
17 ½	196° 52′ 30″	SbW½W	SSW½S	SSW½S	SbW½W	SbW½W
17 ¾	199° 41′ 15″	SbW¾W	SSW¼S	SSW¼S	SbW¾W	SbW¾W
18	202° 30′ 0″	SSW
18 ¼	205° 18′ 45″	SSW¼W	SWbS¾S	SSW¼W	SSW¼W	SSW¼W
18 ½	208° 7′ 30″	SSW½W	SWbS½S	SSW½W	SSW½W	SSW½W
18 ¾	210° 56′ 15″	SSW¾W	SWbS¼S	SSW¾W	SSW¾W	SSW¾W
19	213° 45′ 0″	SWbS
19 ¼	216° 33′ 45″	SWbS¼W	SW¾S	SW¾S	SW¾S	SW¾S
19 ½	219° 22′ 30″	SWbS½W	SW½S	SW½S	SW½S	SW½S
19 ¾	222° 11′ 15″	SWbS¾W	SW¼S	SW¼S	SW¼S	SW¼S
20	225° 0′ 0″	SW
20 ¼	227° 48′ 45″	SW¼W	SWbW¾S	SW¼W	SW¼W	SW¼W
20 ½	230° 37′ 30″	SW½W	SWbW½S	SW½W	SW½W	SW½W
20 ¾	233° 26′ 15″	SW¾W	SWbW¼S	SW¾W	SW¾W	SW¾W
21	236° 15′ 0″	SWbW
21 ¼	239° 3′ 45″	SWbW¼W	WSW¾S	WSW¾S	SWbW¼W	SWbW¼W
21 ½	241° 52′ 30″	SWbW½W	WSW½S	WSW½S	SWbW½W	SWbW½W
21 ¾	244° 41′ 15″	SWbW¾W	WSW¼S	WSW¼S	SWbW¾W	SWbW¾W
22	247° 30′ 0″	WSW
22 ¼	250° 18′ 45″	WSW¼W	WbS¾S	WSW¼W	WSW¼W	WbS¾S
22 ½	253° 7′ 30″	WSW½W	WbS½S	WSW½W	WSW½W	WbS½S
22 ¾	255° 56′ 15″	WSW¾W	WbS¼S	WSW¾W	WSW¾W	WbS¼S
23	258° 45′ 0″	WbS
23 ¼	261° 33′ 45″	WbS¼W	W¾S	W¾S	W¾S	W¾S
23 ½	264° 22′ 30″	WbS½W	W½S	W½S	W½S	W½S
23 ¾	267° 11′ 15″	WbS¾W	W¼S	W¼S	W¼S	W¼S
24	270° 0′ 0″	W
24 ¼	272° 48′ 45″	W¼N	WbN¾W	W¼N	W¼N	W¼N
24 ½	275° 37′ 30″	W½N	WbN½W	W½N	W½N	W½N
24 ¾	278° 26′ 15″	W¾N	WbN¼W	W¾N	W¾N	W¾N
25	281° 15′ 0″	WbN
25 ¼	284° 3′ 45″	WbN¼N	WNW¾W	WNW¾W	WNW¾W	WbN¼N
25 ½	286° 52′ 30″	WbN½N	WNW½W	WNW½W	WNW½W	WbN½N
25 ¾	289° 41′ 15″	WbN¾N	WNW¼W	WNW¼W	WNW¼W	WbN¾N
26	292° 30′ 0″	WNW
26 ¼	295° 18′ 45″	WNW¼N	NWbW¾W	WNW¼N	NWbW¾W	NWbW¾W
26 ½	298° 7′ 30″	WNW½N	NWbW½W	WNW½N	NWbW½W	NWbW½W
26 ¾	300° 56′ 15″	WNW¾N	NWbW¼W	WNW¾N	NWbW¼W	NWbW¼W
27	303° 45′ 0″	NWbW
27 ¼	306° 33′ 45″	NWbW¼N	NW¾W	NW¾W	NW¾W	NW¾W
27 ½	309° 22′ 30″	NWbW½N	NW½W	NW½W	NW½W	NW½W
27 ¾	312° 11′ 15″	NWbW¾N	NW¼W	NW¼W	NW¼W	NW¼W
28	315° 0′ 0″	NW
28 ¼	317° 48′ 45″	NW¼N	NWbN¾W	NW¼N	NW¼N	NW¼N
28 ½	320° 37′ 30″	NW½N	NWbN½W	NW½N	NW½N	NW½N
28 ¾	323° 26′ 15″	NW¾N	NWbN¼W	NW¾N	NW¾N	NW¾N
29	326° 15′ 0″	NWbN
29 ¼	329° 3′ 45″	NWbN¼N	NNW¾W	NNW¾W	NNW¾W	NNW¾W
29 ½	331° 52′ 30″	NWbN½N	NNW½W	NNW½W	NNW½W	NNW½W
29 ¾	334° 41′ 15″	NWbN¾N	NNW¼W	NNW¼W	NNW¼W	NNW¼W
30	337° 30′ 0″	NNW
30 ¼	340° 18′ 45″	NNW¼N	NbW¾W	NNW¼N	NbW¾W	NbW¾W
30 ½	343° 7′ 30″	NNW½N	NbW½W	NNW½N	NbW½W	NbW½W
30 ¾	345° 56′ 15″	NNW¾N	NbW¼W	NNW¾N	NbW¼W	NbW¼W
31	348° 45′ 0″	NbW
31 ¼	351° 33′ 45″	NbW¼N	N¾W	N¾W	N¾W	N¾W
31 ½	354° 22′ 30″	NbW½N	N½W	N½W	N½W	N½W
31 ¾	357° 11′ 15″	NbW¾N	N¼W	N¼W	N¼W	N¼W
32	360° 0′ 0″	N

Zastosowania współczesne

Rumby bywają używane do określania (odniesionego do linii symetrii wzdłużnej kadłuba statku) kierunku, w którym znajduje się obiekt np: dwa rumby z prawej pława, albo rumb za lewym trawersem stawa itp.

System rumbowy, ale tylko do 16 kierunków (a więc do poziomu III) nadal stosowany jest do określania kierunków prądów morskich, kierunków wiatrów w prognozach meteorologicznych, dziennikach okrętowych itp.

Tabela

Zestaw nazw pełnych rumbów (32 rumby):

Nr	skrót angielski	nazwa angielska	nazwa polska	Kierunek (stopnie)
0	N	north	północ	0°
1	NbE	north by east	północ ku wschodowi	11,25°
2	NNE	north north east	północny północny wschód	22,50°
3	NEbN	north east by north	północny wschód ku północy	33,75°
4	NE	north east	północny wschód	45°
5	NEbE	north east by east	północny wschód ku wschodowi	56,25°
6	ENE	east north east	wschodni północny wschód	67,50°
7	EbN	east by north	wschód ku północy	78,75°
8	E	east	wschód	90°
9	EbS	east by south	wschód ku południu	101,25°
10	ESE	east south east	wschodni południowy wschód	112,50°
11	SEbE	south east by east	południowy wschód ku wschodowi	123,75°
12	SE	south east	południowy wschód	135°
13	SEbS	south east by south	południowy wschód ku południu	146,25°
14	SSE	south south east	południowy południowy wschód	157,50°
15	SbE	south by east	południe ku wschodowi	168,75°
16	S	south	południe	180°
17	SbW	south by west	południe ku zachodowi	191,25°
18	SSW	south south west	południowy południowy zachód	202,50°
19	SWbS	south west by south	południowy zachód ku południu	213,75°
20	SW	south west	południowy zachód	225°
21	SWbW	south west by west	południowy zachód ku zachodowi	236,25°
22	WSW	west south west	zachodni południowy zachód	247,50°
23	WbS	west by south	zachód ku południu	258,75°
24	W	west	zachód	270°
25	WbN	west by north	zachód ku północy	281,25°
26	WNW	west north west	zachodni północny zachód	292,50°
27	NWbW	north west by west	północny zachód ku zachodowi	303,75°
28	NW	north west	północny zachód	315°
29	NWbN	north west by north	północny zachód ku północy	326,25°
30	NNW	north north west	północny północny zachód	337,50°
31	NbW	north by west	północ ku zachodowi	348,75°
32	N	north	północ	360°

Zobacz też

Przypisy

↑ rumb, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-10-05] .
↑ Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej: Locja Bałtyku. Część południowa. Wybrzeże polskie.. Wyd. 2. Gdynia: BHMW, 1958, s. 15.

Bibliografia

Encyklopedia żeglarstwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996, praca zbiorowa – red. Jacek Czajewski, ISBN 83-01-11914-4.

[epwn-1] rumb, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-10-05] .

[2] Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej: Locja Bałtyku. Część południowa. Wybrzeże polskie.. Wyd. 2. Gdynia: BHMW, 1958, s. 15.

[1]

[2]