Witold Langenfeld

Urodził się 9 kwietnia 1896 we Lwowie^[1]. W 1914 r. ukończył c. k. Gimnazjum IV we Lwowie uzyskując maturę^[2] i rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej. Po dwóch semestrach przerwał naukę. W 1917 roku wstąpił do armii austriackiej, gdzie służył w 22 Pułku Strzelców. W maju tego roku został oddelegowany do Szkoły Oficerskiej Rezerwy w Jägerndorfie w Księstwie Górnego i Dolnego Śląska Austro-Węgier, którą ukończył z powodzeniem. W marcu 1918 r., w stopniu plutonowego został skierowany na front włoski. W trakcie walk nad rzeką Tagliamento (bitwa pod Caporetto) dostał się do niewoli, w której przebywał do 26 grudnia 1918 r.

Wstąpił do formującej się z polskich jeńców wojennych za granicą Armii Hallera w grudniu 1918 roku, gdzie został dowódcą kompanii 6 Pułku Piechoty. Od lutego 1919 roku w stopniu podporucznika. Został awansowany na stopień porucznika łączności ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919^[3]. Pod koniec 1919 r., wraz z innymi żołnierzami 6 Dywizji Piechoty, został przerzucony na Front Litewsko-Białoruski. Stanowiąc odwód Naczelnego Wodza, dywizja brała udział w bojach z oddziałami sowieckimi podczas ofensywy Tuchaczewskiego. W czerwcu została oddana pod rozkazy dowództwa 2 Armii w Małopolsce Wschodniej, tocząc boje z Armią Konną Siemiona Budionnego pod Emilczynem, Równem, Dubnem i Brodami, a następnie biorąc udział w polskiej kontrofensywie, która doprowadziła do wyparcia Armii Czerwonej za linię Słuczy. W tym czasie od czerwca 1920 roku Langenfeld był dowódcą 6 kompanii telegraficznej 6 Dywizji Piechoty. Za zasługi wojenne został odznaczony Krzyżem Walecznych.

Po wojnie polsko-bolszewickiej został dowódcą 5 kompanii telegraficznej 2 pułku łączności w Jarosławiu. W latach 1924–1928, jako oficer 2 pułku łączności z Jarosławia był przydzielony do 6 kompanii szkoły łączności^[4][5]. Został awansowany na stopień kapitana łączności ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930^[6]. W 1932 był oficerem Centrum Wyszkolenia Łączności w Zegrzu^[7].

W styczniu kpt. Langenfelda wyznaczono do udziału w kursie informacyjno-wywiadowczym przy Oddziale II Sztabu Głównego. W wyniku odbytego kursu został członkiem polskiego wywiadu, a od 1936 roku oficerem Oddziału II Sztabu Generalnego^[8]. Od marca 1935 był przydzielony do Ekspozytury Nr 3 Oddziału II SG w Bydgoszczy, gdzie był kierownikiem Referatu KW Ofensywnego, następnie kierownikiem Referatu Organizacyjno-Wywiadowczego oraz do lipca 1939 był zastępcą szefa ekspozytury, mjr. Jana Żychonia^[8]. Na stopień majora został awansowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 i 8. lokatą w korpusie oficerów łączności, grupa liniowa^[9]. Placówka była agendą polskiego wywiadu na Niemcy północno-wschodnie, swoimi wpływami sięgając od Hamburga, aż po Prusy Wschodnie. Jedną z najbardziej istotnych akcji koordynowanych przez Ekspozyturę w Bydgoszczy, nad którą Langenfeld pracował również jako zastępca Żychonia, była tzw. operacja „Wózek”, polegającej na włamywaniu się do wagonów pocztowych przewożących korespondencję z Prus Wschodnich do Niemiec i fotografowaniu tych, które mogły zawierać cenne informacje^[10]. W ramach akcji „Wózek” nie tylko wykradano, ale i podrzucano korespondencję fałszywie nadaną z Prus, dzięki czemu bezpiecznie docierała ona do polskich agentów w Niemczech, minimalizując ryzyko wykrycia korespondencji pomiędzy centralą, a siatką szpiegów polskich w III Rzeszy^[10]. W styczniu 1939 roku wraz z Żychoniem w Pradze Langenfeld rozpracowywał podwójnego agenta (szpiega niemieckiego) Adama Tarnowskiego. Langenfeld prowadził jego obserwację. Misja była szczególna, sam Żychoń był bowiem poszukiwany listem gończym^[11]. Latem 1939 został przeniesiony na stanowisko szefa Ekspozytury nr 6 w Łodzi^[8].

Po wybuchu II wojny światowej został oficerem wywiadu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie^[12]. W 1940 został zastępcą szefa Wydziału Wywiadowczego Oddziału II, ponownie mjr. Jana Żychonia. Po rezygnacji Żychonia ze stanowiska (zginął pod Monte Cassino), Langenfeld 1 stycznia 1944 roku został szefem Wydziału Wywiadu Oddziału Informacyjno-Wywiadowczego^[13].

W związku z przygotowaniami do inwazji na Normandię, Langenfeld uczestniczył w licznych konferencjach z przedstawicielami wywiadu brytyjskiego, amerykańskiego i francuskiego. Oddział II organizował także operacje polegające na przeprowadzaniu na kontynencie zrzutów: pieniędzy, ekwipunku, broni, radiostacji, sprzętu fotograficznego i żywności. Także pozyskiwane za szefostwa Langenfelda informacje, oceniano bardzo wysoko, o czym świadczy ogromna ilość przekazywanych informacji wywiadowi brytyjskiemu oraz powtarzające się szczegółowe pytania kierowane przez Brytyjczyków do polskiego wywiadu^[14].

Jako szef Wydziału Wywiadowczego, w przeciwieństwie do ministra obrony narodowej, gen. Mariana Kukiela, wyraził się sceptycznie, co do ewentualnych korzyści, jakie polski wywiad miał osiągnąć, współuczestnicząc z Amerykanami w tzw. operacji „Eagle”, rozpoczętej wiosną 1944 roku wskutek nawiązania współpracy, pomiędzy Josephem Dasherem, szefem Sekcji Polskiej OSS, a ministrem obrony narodowej, w ramach której 15 dwuosobowych zespołów wywiadowczych miało zostać zrzuconych do Niemiec, w celu taktycznej i strategicznej penetracji wywiadowczej^[15].

Po wojnie uchwałą z 26 września 1946 Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej Edwarda Osóbki-Morawskiego, wraz z 75 innymi oficerami Wojska Polskiego, został pozbawiony obywatelstwa polskiego, które przywrócono mu w 1971. Do końca życia pozostawał w stopniu podpułkownika łączności^[12]. Zmarł 30 grudnia 1968 w Yonkers w Stanach Zjednoczonych^[12]. Został pochowany na cmentarzu „Gate of Heaven” w hrabstwie Westchester, w stanie Nowy Jork.

• Krzyż Walecznych (przed 1924)
• Odznaka Pamiątkowa Armii Generała Hallera, Miecze Hallerowskie (1921)
• Medal Zwycięstwa (1922)
• Legia Zasługi klasy oficerskiej (1946)
• Order Imperium Brytyjskiego IV klasy (1946)^[12]

• Sprawozdanie Dyrekcyi c. k. Gimnazyum IV. we Lwowie za Rok Szkolny 1914. Lwów: Nakładem Funduszu Naukowego, 1914.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.