Zbigniew Messner

Zbigniew Messner

Zbigniew Messner (1985)
Data i miejsce urodzenia	13 marca 1929 Stryj
Data i miejsce śmierci	10 stycznia 2014 Warszawa
Członek Rady Państwa
Okres	od 23 grudnia 1988 do 19 lipca 1989
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Prezes Rady Ministrów
Okres	od 6 listopada 1985 do 27 września 1988
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik	Wojciech Jaruzelski
Następca	Mieczysław Rakowski
Wiceprezes Rady Ministrów
Okres	od 22 listopada 1983 do 12 listopada 1985
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Zbigniew Stefan Messner (ur. 13 marca 1929 w Stryju, zm. 10 stycznia 2014 w Warszawie) – polski profesor nauk ekonomicznych, pracownik naukowy i polityk, członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR (1981–1988), wiceprezes Rady Ministrów w latach 1983–1985, prezes Rady Ministrów w latach 1985–1988, poseł na Sejm PRL IX kadencji, członek Rady Państwa (1988–1989).

Pochodził z rodziny austriackich kolonistów, którzy osiedlili się na Podolu pod koniec XVIII wieku, spolonizowali się i przez kilka pokoleń zajmowali się rolnictwem. Urodził się jako najstarszy syn Henryka (1904–1978) i Bronisławy (wyznania greckokatolickiego) w ówcześnie leżącym na terenie Polski Stryju (obecnie leży na Ukrainie). W Stryju trenował boks^[1]. W 1945, wraz z rodzicami i dwoma braćmi, Tadeuszem i Januszem, został przesiedlony z Kresów Wschodnich do Gliwic^[1][2]. Rodzina zamieszkała w mieszkaniu przy ulicy Krzywej. W 1948 Zbigniew Messner ukończył gliwickie Liceum Administracyjno-Handlowe^[3].

Od grudnia 1963 do 30 lipca 1968 był prezesem klubu piłkarskiego Piast Gliwice^[2].

Studia ukończył w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Katowicach^[1] w 1953, a w 1961 doktoryzował się na tej uczelni (praca pt. Rachunek kosztów produkcji wydziałów wielkich pieców i kierunki jego rozwoju w polskim hutnictwie żelaza). 9 grudnia 1969 uzyskał habilitację (rozprawa pt. Rachunek kosztów jako instrument zarządzania przedsiębiorstwem przemysłowym) jako pierwszy naukowiec w historii Katedry Rachunkowości. W 1977 uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. Od 1968 był prorektorem, a od 1975 do 1982 rektorem tej uczelni^[1][4]. Od 1972 do 1982 był dyrektorem Instytutu Organizacji Przetwarzania Danych WSE^[5].

Od 1954 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, od 5 listopada 1980 do grudnia 1983 pełnił funkcję przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, od 1981 zasiadał w Biurze Politycznym Komitetu Centralnego PZPR, równolegle od 8 stycznia 1981 do 30 listopada 1983 był I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w województwie katowickim. W latach 1981–1983 był także członkiem Komisji KC PZPR powołanej dla wyjaśnienia przyczyn i przebiegu konfliktów społecznych w dziejach Polski Ludowej^[6]. 2 września 1982 na mocy decyzji Biura Politycznego KC PZPR wszedł w skład Komitetu Honorowego uroczystości żałobnych Władysława Gomułki^[7].

Wicepremier ds. ekonomicznych od 22 listopada 1983. Poseł na Sejm PRL w latach 1985–1989. 6 listopada 1985, po mianowaniu Wojciecha Jaruzelskiego na funkcję Przewodniczącego Rady Państwa – powołany na urząd Prezesa Rady Ministrów. Jako ekonomista miał się zająć wprowadzaniem trudnych reform gospodarczych („drugiego etapu reformy”), co skończyło się fiaskiem^[1]. Społeczeństwo w referendum w 1987 opowiedziało się za „radykalnym uzdrowieniem gospodarki” oraz poparło „polski model głębokiej demokratyzacji życia politycznego”. Referendum nie uzyskało mocy wiążącej wskutek nieuzyskania wymaganej przez ustawę większości głosów wszystkich uprawnionych. Z powodu porażki w referendum, a także po fali strajków wiosną i latem 1988 spowodowanych pogarszającą się sytuacją gospodarczą, 19 września złożył dymisję z funkcji premiera^[1]. Kandydował bez powodzenia na posła w czerwcowych wyborach z 1989.

W Biurze Politycznym pozostawał do X plenum Komitetu Centralnego PZPR w grudniu 1988, kiedy to Wojciech Jaruzelski przeprowadził rekonstrukcję BP. Z Biura odeszli wówczas, obok Zbigniewa Messnera, między innymi Józef Baryła, Tadeusz Porębski oraz Zofia Stępień. Do rozwiązania PZPR w styczniu 1990 pozostawał w składzie KC. W 1988 został wybrany w skład Rady Państwa, do której należał do czasu wyborów prezydenckich w 1989.

Po 1989 powrócił do działalności naukowej. Został wybrany na kierownika Katedry Rachunkowości^[1]. Był autorem książek i publikacji z zakresu ekonomii, przede wszystkim zastosowań informatyki w ekonomii i rachunkowości. Ostatnia jego publikacja książkowa to Teoretyczne podstawy rachunkowości (Warszawa 1994). Był również przewodniczącym Komisji Egzaminacyjnej Krajowej Izby Biegłych Rewidentów (1995–2009, następnie do 2013 jej wiceprzewodniczącym), a także w latach 1989–2003 przewodniczącym Rady Naukowej Stowarzyszenia Księgowych w Polsce (do którego należał od 1957)^[3] i od 2003 prezesem jego Zarządu Głównego^[1] oraz członkiem honorowym^[8][9].

W 2003 wybrano go do rady nadzorczej Banku Gospodarki Żywnościowej jako reprezentanta Skarbu Państwa^[10].

W późniejszym okresie życia mieszkał w Konstancinie-Jeziornie^[1][4].

Zmarł w Warszawie 10 stycznia 2014^[11][12]. 8 dni później został pochowany na cmentarzu w Skolimowie^[12].

Żonaty z Ireną Messner z domu Laris-Domańską (1929–2012), poetką i pisarką poznaną w liceum w Gliwicach, z którą miał dwie córki – psycholożki Bożenę i Lilianę^[1][13].

W 1986 został doktorem honoris causa Uniwersytetu Marcina Lutra w Halle i Wittenberdze. Otrzymał również nagrody resortowe I, II i III stopnia, a także m.in. następujące odznaczenia^[10]:

• Order Sztandaru Pracy I klasy
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1997)^[14]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)
• Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie (2000)^[15]
• Medal Komisji Edukacji Narodowej
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”
• Tytuł „Honorowy Górnik PRL”^[16]
• Odznaka „Zasłużonemu dla Akademii Ekonomicznej w Katowicach” (1983)^[17]
• Medal „Zasłużony dla Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSW” (1983)^[18]
• Medal 35-lecia Śląskiej Akademii Medycznej (1983)^[19]
• Medal „Za Zasługi dla 1 Dywizji Artylerii OPK im. Powstańców Śląskich”
• Złoty Order „Gwiazda Przyjaźni między Narodami” (Niemcy Wschodnie, 1986)^[20]
• Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki, 1985)^[21]
• Jubileuszowy Medal 100. Rocznicy Urodzin Georgi Dymitrowa (Bułgaria, 1983)^[22]

Został upamiętniony w nazwie jednej z sal Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach^[1].

• Rząd Zbigniewa Messnera

• Habilitacje, doktoraty [online], ue.katowice.pl [dostęp 2025-05-18] .
• Informacje w BIP IPN. [dostęp 2025-05-18].