Łukasz Wallis ps. Herman Dónaj, Jacek z Wygiełzowa (ur. 11 października 1863 w Rozbarku jako Lucas Herrmann Wallis[1], zm. 5 czerwca 1940[2]) – polski folklorysta, autor zbioru liczącego kilkaset pieśni ludowych, dokumentalista śląskich zwyczajów, przysłów, podań i legend.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Rozbarku (obecnie dzielnica Bytomia) jako syn Jana Wallisa i Johanny Kafki[1]. Pracował w zawodzie maszynisty górniczego w kopalni węgla kamiennego Rozbark. Uczestniczył w zebraniach Towarzystwa św. Alojzego. Zbieranie śląskich pieśni ludowych rozpoczął mając 23 lata w 1886.
W 1894 roku zawarł związek małżeński z Anastasią Kuderą (1873-1903)[3][4].
Dzięki pośrednictwu księdza Jana Kudery i Emila Szramka zbiór Łukasza Wallisa otrzymała Polska Akademia Umiejętności w Krakowie. W autobiografii napisał, że gromadził także polskie książki i prasę[5]. Wypożyczał książki u Wojciecha Zioba, właściciela księgarni przy kościele Panny Marii w Bytomiu, który przechowywał biblioteczkę Kasyna Polskiego. W 1918 nabył książki od Wawrzyńca Hajdy[potrzebny przypis]. W 1936 został uhonorowany Srebrnym Wawrzynem Akademickim[6].
Spoczywa na cmentarzu parafii św. Józefa w Świętochłowicach - Zgodzie[7]. Wallis jest patronem ulic w Bytomiu i Zabrzu.
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]- Łukasz Wallis: Wojsko św. Jadwigi czyli Legendy o wojsku św. Jadwigi w Sroczej Górze za Rozbarkiem pod Bytomiem. Bytom: Księgarnia T. Rak (A Ziob) przy Kościele Najśw. Panny Maryi w Bytomiu, 1922, s. 30. [dostęp 2020-06-05].
- Łukasz Wallis: Kolędy Górnośląskie czyli opis zwyczaji ludowych w czasie Bożego Narodzenia oraz 32 starych kolęd górnośląskich z melodjami zebranych z ust ludu przez Hermana Dónaja. Bytom: Katolik, 1925, s. 117. [dostęp 2020-06-05].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Wpis z parafialnej księgi urodzeń (1863) - Lucas Herrmann Wallis, w: Deutschland, Preußen, Ostpreußen, Katholische und Lutherisch Kirchenbücher, 1551-1992, FamilySearch (https://www.familysearch.org/ark:/61903/1:1:DFRQ-7YZM)
- ↑ Krystyna Turek, Sylwetki zbieraczy i badaczy muzycznego folkloru Śląska, Katowice: Uniwersytetu Śląskiego, 2001, ISBN 83-226-1021-1, ISSN 0208-6336.
- ↑ Akt małżeństwa nr 176/1894, Standesamt Beuthen, w: Landesarchiv Berlin; Berlin, Deutschland; Personenstandsregister 1876-1945, Ancestry.com; https://www.ancestry.de/sharing/3221947?mark=7b22746f6b656e223a2247366f373652445276795a31464157574f316e64374d6173417a417769506b456a393548456c6a4f332b383d222c22746f6b656e5f76657273696f6e223a225632227d
- ↑ Wpis z parafialnej księgi zgonów (1903) - Anastasia Wallis, w: Deutschland, Preußen, Ostpreußen, Katholische und Lutherisch Kirchenbücher, 1551-1992, FamilySearch (https://www.familysearch.org/ark:/61903/1:1:DNXN-8D6Z),
- ↑ Jan Kudera, Zbiory specjalne, Rkps. 499, zeszyt pt. Łukasz Wallis Archiwum Kurii Diecezjalnej w Katowicach.
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 461 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.
- ↑ Tech Studio s c-Strony WWW Katowice, Łukasz Wallis - Cmentarz parafii św. Józefa w Świętochłowicach - Zgodzie - Inwentaryzacja cmentarzy, Ewidencja grobów z wyszukiwarką [online], InnyWymiarStron [dostęp 2023-04-20] (pol.).
