Szczyt Śnieżnika od strony południowej (czeskiej) | |
Państwo | |
---|---|
Położenie | |
Pasmo | |
Wysokość |
1425[1] m n.p.m. |
Wybitność |
654 m |
Pierwsze wejście |
w czasach przedhistorycznych |
Położenie na mapie Sudetów | |
50°12′25,214″N 16°50′57,214″E/50,207004 16,849226 |
Śnieżnik (1425[2] m n.p.m.[3]), zwany też Śnieżnikiem Kłodzkim dawniej Kładską Śnieżką[4], cz. Králický Sněžník, niem. Glatzer Schneeberg – najwyższy, graniczny szczyt po polskiej stronie w Sudetach Wschodnich i w Masywie Śnieżnika[5].
Charakterystyka geograficzna
[edytuj | edytuj kod]Śnieżnik jest najwyższym szczytem Masywu Śnieżnika i 17. co do wysokości w całych Sudetach[5]. Jest on jedyną górą w masywie Śnieżnika, która wystaje ponad górną granicę lasu[5].
Grzbiety
[edytuj | edytuj kod]Śnieżnik jest rozrogiem – zwornikiem sześciu grzbietów[5]:
- grzbietu północnego ze Żmijowcem, Rudką, Janowcem i Krzyżnikiem, Czarną Górą i Krowiarkami,
- północno-wschodniego ramienia góry Stromej (1166 m n.p.m.) i Młyńska (991 m n.p.m.),
- wschodniego grzbietu granicznego schodzącego do Przełęczy Płoszczyna,
- południowego grzbietu Sušiny i Podbělki, położonego w całości w Czechach,
- południowo-zachodniego grzbietu granicznego, z Małym Śnieżnikiem i Trójmorskim Wierchem,
- zachodniego ramienia Średniaka (1210 m n.p.m.).
Europejski dział wód
[edytuj | edytuj kod]Śnieżnik leży na europejskim dziale wodnym mórz Czarnego i Bałtyckiego[5]. Przebieg działu pokrywa się w obrębie szczytu z przebiegiem granicy państwowej – potoki polskiej strony spływają do Bałtyku, czeskiej – do Morza Czarnego.
Budowa geologiczna
[edytuj | edytuj kod]Skały metamorficzne
[edytuj | edytuj kod]Śnieżnik zbudowany jest ze skał metamorficznych. Wschodnia część góry jest zbudowana z lokalnych odmian gnejsów, zwanych śnieżnickimi i gierałtowskimi[5]. Zachodnią część tworzą metamorficzne łupki łyszczykowe[5]. Występują tu także soczewy marmurów, jak również łupków łyszczykowych z granatami, łupków kwarcowych, łupków grafitowych, amfibolitów, serpentynitów i eklogitów. Skały te należą do metamorfiku Lądka i Śnieżnika.
Rzeźba glacjalna
[edytuj | edytuj kod]Na stokach Śnieżnika występują rumowiska skalne, powstałe w czasie plejstocenu w klimacie peryglacjalnym. Z tego samego okresu pochodzi nisza niwalna w południowym zboczu. W zagłębieniu tym ok. 200 m od szczytu, bierze początek Morawa, jedna z większych rzek Czech i największa rzeka Moraw.
Górnictwo
[edytuj | edytuj kod]W niższych partiach Śnieżnika znajdują się sztolnie poszukiwawcze za złożami uranu.
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]Świat roślinny i zwierzęcy Śnieżnika jest najbogatszy w całych Sudetach, ponieważ przebiegają tam granice zasięgów występowania wielu gatunków – sudeckich, karpackich, alpejskich, a nawet śródziemnomorskich[5].
Piętrowy układ roślinności
[edytuj | edytuj kod]Wyraźnie zaznaczony jest piętrowy układ roślinności[5]:
- do 500 m n.p.m. – użytki rolne, zazwyczaj łąki; występują m.in. pełnik europejski, dziewięćsił bezłodygowy,
- 500–1000 m n.p.m. – regiel dolny w postaci borów świerkowych lub lasów mieszanych świerkowo-bukowych,
- 1000–1250 m n.p.m. – regiel górny – bór świerkowy, w runie występują borówki czernica i brusznica,
- powyżej 1250 m n.p.m. – łąki górskie.
Te ostatnie posiadają największą wartość przyrodniczą. Występują tu licznie gatunki roślin rzadkich i chronionych oraz sztucznie wprowadzona kosodrzewina.
Fauna
[edytuj | edytuj kod]Świat zwierzęcy obfituje w cenne gatunki: muflony (sztucznie wprowadzony), cietrzewie, głuszce[5]. Wśród płazów występują salamandra plamista i traszka górska, wśród gadów zaskroniec i żmija zygzakowata. Obecne są tu również endemiczne gatunki chrząszczy, błonkówek, muchówek i pajęczaków[5].
Ochrona przyrody
[edytuj | edytuj kod]Dla ochrony przyrody ożywionej utworzono na Śnieżniku już w 1938 roku rezerwat przyrody, odtworzony pod polskimi rządami w 1965 roku jako ścisły. Obejmuje on część szczytową powyżej wysokości 1150 m n.p.m., jego powierzchnia wynosi 192 ha[5].
W roku 1977 utworzono Rezerwat przyrody Jaskinia Niedźwiedzia, a w 1981 Śnieżnicki Park Krajobrazowy, obejmujący Masyw Śnieżnika, Góry Bialskie i Góry Złote.
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Historia
[edytuj | edytuj kod]Śnieżnik musiał być znany turystom już pod koniec XVIII wieku – z tego okresu pochodzą pierwsze utrwalone informacje (panoramy i wzmianki pisane). Prawdziwy rozkwit turystyki rozpoczął się w 1838 roku, kiedy to Śnieżnik i jego okolice stały się własnością królewny Marianny Orańskiej[5]. Szczyt stał się modnym celem wędrówek – między innymi podziwiano na nim wschody i zachody słońca.
W 1871 roku na zlecenie księżnej zbudowano na Hali pod Śnieżnikiem schronisko, które stoi do dziś[5].
Śnieżnik był tak popularny, że w latach 1895–1899 zbudowano tutaj kamienną wieżę widokową w kształcie cylindrycznej baszty[5]. Wzniesiona została z inicjatywy Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego i miała służyć podniesieniu atrakcyjności wycieczek na szczyt. Potężna konstrukcja, nawiązująca do modnego wówczas romantycznego stylu naśladującego średniowiecze, miała 6 kondygnacji i wysokość 33,5 m. Nadano jej imię cesarza Wilhelma I i dobudowano budynek mieszczący małe schronisko[5].
W 1912 roku po czeskiej (wówczas austro-węgierskiej) stronie, w pobliżu źródeł Morawy, MSSGV oddało do użytku kolejne schronisko – Schronisko księcia Liechtensteina na Śnieżniku (Fürst Johann Liechtenstein Schutzhaus).
Po II wojnie światowej infrastruktura turystyczna zaczęła podupadać. W 1971 roku rozebrano czeskie schronisko (do dziś widoczne są fundamenty), a 11 października 1973 roku wysadzono w powietrze solidną, wbrew opiniom o złym stanie technicznym[6], lecz zaniedbaną wieżę widokową. Jej resztki przez wiele lat tworzyły kulminację na kopule szczytowej góry[5].
Dla Czechów symbolem Śnieżnika jest kamienna rzeźba słonia stojąca obok fundamentów schroniska po czeskiej stronie granicy. Rzeźbę ustawili w 1932 roku członkowie grupy artystycznej Jescher zaprzyjaźnieni z dzierżawcą schroniska Liechtensteina Oskarem Gutwinskim. Nazwa grupy miała pochodzić od odgłosu (w języku niemieckim), który wydaje kichający słoń.
26 września 2022 r. do użytku turystów została oddana w miejscu starej nowa wieża widokowa[7].
Przejście graniczne
[edytuj | edytuj kod]Od połowy lat 90. XX w. dla pieszych na szczycie funkcjonowało (do 21 grudnia 2007 – dnia przystąpienia Polski i Czech do Układu z Schengen) turystyczne przejście graniczne Śnieżnik – Vrchol Kralického Snežníku.
Na szczycie znajduje się znak graniczny o numerze V/69/10.
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]Przez szczyt Śnieżnika przechodzą szlaki turystyczne[5]:
- (polski) od schroniska „Na Śnieżniku” do Przełęczy Płoszczyna i dalej do Bielic,
- (czeski) od wsi Vélka Morava, kończący się na szczycie,
- (czeski) z Králíków do Ramzovej.
Korony Gór
[edytuj | edytuj kod]Śnieżnik należy do Korony Gór Polski oraz Korony Gór Dolnego Śląska[8].
Dalekie obserwacje
[edytuj | edytuj kod]Ze Śnieżnika możliwa jest obserwacja alpejskich szczytów w Austrii położonych w masywie Rax-Schneeberg-Gruppe (Alpy Styryjsko-Dolnoaustriackie) oddalonych o około 281–292 km. Zostało to dowiedzione 2 stycznia 2020 roku przez dr. hab. Krzysztofa Strasburgera[9][10] oraz potwierdzone 15 lutego 2021 roku przez Artura Robaka, Tobiasza Rangno w asyście Zbigniewa Kasprzaka[11][12][13]. Obserwacje te są obecnie (luty 2021) rekordowymi dokonaniami w tej dziedzinie w Polsce. Przy niestandardowej refrakcji atmosferycznej sfotografowano szczyty Heukuppe (2007 m) i Schneeberg (2076 m).
Nawiązania i odniesienia w kulturze
[edytuj | edytuj kod]Przez Śnieżnik przechodzili w drodze do rodzinnego Prudnika bohaterowie powieści Lato umarłych snów autorstwa niemieckiego pisarza Harry’ego Thürka[14].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Masyw Śnieżnika – Śnieżnik – 1425 m n.p.m. - Korona Gór Polski [online], info.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ Śnieżnik – O Śnieżniku – najwyższy szczyt Sudetów Wschodnich, Masywu Śnieżnika [online], www.snieznik.com [dostęp 2022-09-03] .
- ↑ Geoportal 2 | iMap [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2017-11-28] .
- ↑ Antoni Rehman: Niżowa Polska opisana pod względem fizycznogeograficznym. Lwów: Drukarnia Ludowa, 1904, s. 352.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 343–348. ISBN 83-7005-341-6.
- ↑ Małgorzata Żochowska. Transgraniczna inwestycja w masywie Śnieżnika jako element zagospodarowania turystycznego. „Ziemia Kłodzka”. 2015 (258–259), s. 42, styczeń-luty 2016. Wydawnictwo Ziemia Kłodzka, Stowarzyszenie Komitet Obywatelski Ziemi Kłodzkiej, SPCzS, OKiS. ISSN 1234-9208.
- ↑ Janusz Konieczniak: Raptularz górski, „Gazeta Górska” R. XXX, nr 4 (120), jesień 2022, s. 5
- ↑ Korona Gór Dolnego Śląska - wspaniałe szczyty czekają na Ciebie [online], Korona Gór Dolnego Śląska - wspaniałe szczyty czekają na Ciebie [dostęp 2024-05-29] (pol.).
- ↑ Alpy ze Śnieżnika [online], Dalekie Obserwacje [dostęp 2020-02-13] (pol.).
- ↑ Joanna Dzikowska: Rekordowy widok. Obliczył, że z Polski da się zobaczyć Alpy. Nikt mu nie wierzył, teraz gratulują. warszawa.wyborcza.pl, 2020-02-09. [dostęp 2020-08-13].
- ↑ Alpy ze Śnieżnika! Dalekie Obserwacje [online] [dostęp 2021-02-22] (pol.).
- ↑ Alpy widziane z Polski [online], 500-mm.blogspot.com, 17 lutego 2021 [dostęp 2021-02-27] .
- ↑ Aleksandra Wiśniewska , Ich zdjęcia Alp widocznych z Polski stały się hitem. „Sporo osób próbowało przez wiele lat. Dopiero teraz się udało” [online], gazeta.pl, 19 lutego 2021 [dostęp 2021-02-27] (pol.).
- ↑ Harry Thürk, Lato umarłych snów, Marcin Domino (tłum.), Gliwice, Opole: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, s. 17, ISBN 978-83-63995-80-5 .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, ISBN 83-7005-341-6.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Galeria zdjęć
- Fotografie drogi na Śnieżnik po czeskiej stronie (1) (cz.)
- Fotografie drogi na Śnieżnik po czeskiej stronie (2) (cz.)
- Schneeberg, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 381 .
- Archiwalne widoki góry w bibliotece Polona