Życie i śmierć króla Jana^[1] (ang. The Life and Death of King John) – kronika napisana przez Williama Shakespeare’a, opisująca losy króla Jana bez Ziemi, władającego Anglią w latach 1199–1216.

Została napisana na pewno przed 1598 rokiem. Nie są znane żadne jej inscenizacje w czasach Szekspira, pierwsze, o którym wiadomo, pochodzi z roku 1737. Obecnie jest jedną z najrzadziej inscenizowanych sztuk tego autora.

Po raz pierwszy ukazała się drukiem w Pierwszym Folio w 1623.

Sztukę rozpoczyna wezwanie do abdykacji Jana bez Ziemi, ogłoszone przez francuskiego króla Filipa, zgodnie z życzeniem Artura z Bretanii. Kolejne pięć aktów opisuje nagłe zmiany sojuszów i liczne intrygi, odbywające się na dworze. W końcu, króla zabija mnich, podając mu truciznę.

Przez cały czas trwania utworu wypowiada się postać znana jako Bękart (ang. The Bastard, wzorowany jest na prawdziwej osobie, Filipie z Cognac), która przedstawia swoje krytyczne uwagi na temat szlachectwa, dbania o własne interesy i angielskiej suwerenności.

Wielu badaczy obecnie uważa, że dziwne jest, iż w dziele tym nie pojawia się Magna Charta Libertatum, chociaż to właśnie z jej wydania najbardziej znany jest Jan bez Ziemi. Trzeba jednak pamiętać, że w czasach Szekspira była uważana nie za przejaw budowy wolności, a za wstydliwą próbę osłabienia monarchii.

• chronologia powstawania dzieł Williama Shakespeare’a
• ekranizacje dzieł Williama Shakespeare’a

Zobacz w Wikiźródłach tekst Król Jan

• Pełny tekst utworu. the-tech.mit.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-09-03)]. (ang.)
• Wszystkie polskie przekłady Króla Jana wraz z omówieniami ich strategii i recepcji dostępne są w repozytorium cyfrowym Polski Szekspir UW .