Ƶƶ – litera alfabetu łacińskiego powstała poprzez dodanie poziomej kreski w środku litery Z lub z.
Przez krótki okres używano jej w alfabecie tatarskim w pierwszej połowie XX wieku. Główne zastosowanie znalazła jedynie w piśmie odręcznym. Obecnie używana w łacińskiej pisowni języka czeczeńskiego, gdzie oznacza głoskę [ʒ]. W dialekcie austriackim języka niemieckiego oznacza w niektórych przypadkach (n.p. Zoo) Z.
Niemcy i Czesi używają często w piśmie odręcznym znaku Ƶ jako litery Z, co pozwala odróżnić literę od cyfry 2. Ponadto, we Włoszech pisze się literę ƶ w wyrazach, gdzie wymawiana jest jako dz (dla odróżnienia od zwykłego z wymawianego jako c). W oficjalnej włoskiej typografii rozróżnienie to nie jest stosowane.
W krojach kaligraficznych stosowanych np. w matematyce spotyka się poziomą kreskę w literze Z (np. ).
W pisowni polskiej znak Ƶ funkcjonuje jako stylizowany wariant znaku Ż[1][2], zwłaszcza w piśmie odręcznym[2]. Jest też stosowany niekiedy w elektronicznym wyświetlaniu zapisów, np. w tablicy z wynikami „Familiady”, stosowanej od 1994[3].
W logotypie piwa Żywiec jest stosowana litera Ƶ̇ będąca połączeniem obu form Ż i Ƶ[4].
Konwencja ta jest stosowana co najmniej od XIX wieku. Konstanty Wolski pisał:
Zdarzyło mi się nieraz słyszeć w rozmowie potocznéj, że przekreślenie Z, we środku zastępuje miejsce kropki nad niém;
[5] Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk na pytanie pewnego urzędu, czy Ƶ mogło oznaczać Z lub Ż, odpowiedziała wymijająco[6]
Pomimo tego Komisja Ortograficzno-OnomastycznaLitera „Z” napisana z poziomą kreseczką nie była zatwierdzonym odpowiednikiem litery „Ż” w tekstach drukowanych, urzędowo przyjętym na terenie całej Polski, lecz nie da się wykluczyć, że w czyimś piśmie ręcznym ta kreseczka nie oznaczała tyle, co dziś oznacza kropka nad literą „Z”.
Istnieje pogląd, że Ƶ może oznaczać również Ź:
Przekreślenie linią poziomą pośrodku litery Z stosuje się jako ozdobę; rzadziej przekreślenie to równa się brzmieniu litery Ż lub Ź.
Nie są jednak znane przykłady użycia Ƶ jako Ź.[potrzebny przypis]
Kreska przekreślająca literę nie zawsze jest prosta, por. winietę tytułową pierwszych numerów Życia Warszawy.
W standardzie Unicode ten znak jest dostępny odpowiednio na pozycjach:
- wielka litera Ƶ — U+01B5,
- mała litera ƶ — U+01B6.
Analogicznie można użyć zapisu w układzie dziesiątkowym przy odwołaniach znakowych stosowanych np. w HTML:
- wielka litera Ƶ — Ƶ oraz
- mała litera ƶ — ƶ.
Dwuznak Dƶ
[edytuj | edytuj kod]Litera Ƶ może również pojawić się w alternatywnej formie zapisu Dż w postaci dwuznaku Dƶ. Ten następujący zapis budzi jednak kontrowersje i nie jest on zalecany.[potrzebny przypis]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nie ma litery Ƶ ƶ – Porady językowe – Obcy język polski [online], obcyjezykpolski.pl [dostęp 2019-12-29] (pol.).
- ↑ a b Adam Wolański , Zet z kreseczką, [w:] Poradnia językowa PWN [online], 12 marca 2019 [dostęp 2019-12-28] .
- ↑ YouTube [online], youtube.com [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ Żywiec APA : Grupa Żywiec [online], grupazywiec.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ [Członkowie Komisji Ortograficzno-Onomastycznej]. Rada Języka Polskiego. [dostęp 2016-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-21)].
- ↑ KOMUNIKATY RADY JĘZYKA POLSKIEGO PRZY PREZYDIUM POLSKIEJ AKADEMII NAUK. Rada Języka Polskiego, 2005, 1(16) s. 28-29. [dostęp 2016-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-20)].