1½ rubla – 10 złotych (1833–1841)

Państwo	Imperium Rosyjskie
Typ monety	moneta obiegowa
Nominał	1½ rubla – 10 złotych
Rocznik	1833, 1834, 1835, 1836, 1837, 1838, 1839, 1840, 1841
Emisja
Mennica	Petersburg, Warszawa
Nakład	1 101 731 sztuk
Data emisji	27 stycznia 1833
Opis fizyczny
Masa	31,1 g
Średnica	40 mm
Materiał	srebro Ag868
Rant	z wklęsłym napisem
Stempel	zwykły

1½ rubla – 10 złotych (1833–1841) – dwunominałowa moneta o wartości 1½ rubla i jednocześnie dziesięciu złotych, przygotowana dla Królestwa Kongresowego okresu po powstaniu listopadowym, wprowadzona do obiegu na terenie Królestwa ukazem carskim z 27 stycznia 1833 r., a na terenie całego Imperium Rosyjskiego ukazem z dnia 1 maja 1834 r.^[1] Moneta była bita, początkowo w mennicy w Petersburgu, od 1835 r. również w Warszawie, w srebrze, w latach 1833–1841, według rosyjskiego systemu wagowego – zołotnikowego, opartego na funcie rosyjskim^[2][3][4].

Na tej stronie umieszczono orła cesarstwa rosyjskiego – dwugłowy orzeł z trzema koronami, w prawej łapie trzyma miecz i berło, w lewej jabłko królewskie, na piersi tarcza herbowa ze Św. Jerzym na koniu powalającym smoka, wokół tarczy łańcuch z krzyżem Św. Andrzeja, na skrzydłach orła sześć tarcz z herbami – z lewej strony Kazania, Astrachania, Syberii, z prawej strony Królestwa Polskiego, Krymu i Wielkiego Księstwa Finlandii^[5]. Na dole, po obu stronach ogona orła, znajduje się znak kierownika mennicy w Petersburgu Mikołaja Graczowa – litery Н Г (pol. N G), a w przypadku monet bitych w Warszawie znak mennicy – litery M W. Dookoła umieszczono napis^[6]:

Na tej stronie w wieńcach laurowym (z lewej) i dębowym (z prawej) przewiązanych wstążką u dołu, umieszczono nominał 1½, pod nim „РУБЛЯ.”, poniżej nominał 10, pod nim „ZŁOT•.”, poniżej rok bicia 1833, 1834, 1835, 1836, 1837, 1838, 1839, 1840 lub 1841, po roku kropka^[6]. Wieńce laurowy i dębowy składają się z ośmiu kępek każdy. W wieńcu laurowym umieszczono po kolejnych kępkach jagody – licząc od góry po pierwszej jedna, po drugiej trzy, po trzeciej dwie, po czwartej dwie, po piątej dwie, po szóstej trzy i po siódmej też trzy jagody. W wieńcu dębowym umieszczono po kolejnych kępkach żołędzie – licząc od góry po pierwszej jeden, a po następnych po dwa żołędzie^[7].

Na rancie umieszczono wklęsły napis^[7]:

Monetę bito w srebrze próby 868, na krążku o średnicy 40 mm, masie 31,1 grama. Według sprawozdań mennic w latach 1833–1841 w obieg wypuszczono 1 101 731 monet, z czego 632 053 sztuk z mennicy w Petersburgu oraz 469 678 sztuk z mennicy w Warszawie^[3].

Stopień rzadkości poszczególnych roczników i typów monet przedstawiono w tabeli:

Rocznik	Znak mennicy	Stopień rzadkości	Szacowana liczba egzemplarzy	Zdjęcie
1½ rubla – 10 złotych 1833	Н Г	R1[8]	15 001–80 000
1½ rubla – 10 złotych 1834	Н Г	R2[9]	3001–15 000
1½ rubla – 10 złotych 1835	Н Г	R1[10]	15 001–80 000
	M W	R3[10]	601–3000
1½ rubla – 10 złotych 1836	Н Г	R1[11]	15 001–80 000
	M W	R1[11]	15 001–80 000
1½ rubla – 10 złotych 1837	Н Г	R2[12]	3001–15 000
	M W	R1[12]	15 001–80 000
1½ rubla – 10 złotych 1838	Н Г	R7[13]	4–6
	M W	R3[13]	601–3000
1½ rubla – 10 złotych 1839	Н Г	R7[14]	4–6
	M W	R4[14]	121–600
1½ rubla – 10 złotych 1840	Н Г	R6[15]	7–25
	M W	R4[15]	121–600
1½ rubla – 10 złotych 1841	Н Г	R7[16]	4–6
	M W	R2[16]	3001–15 000

Ponieważ daty na monecie mieszczą się w latach panowania Mikołaja I, więc w numizmatyce rosyjskiej zaliczana jest do kategorii monet tego cara^[17].

Liczba znanych odmian łącznie z wszystkich lat bicia wynosi^[18]:

• z mennicy w Petersburgu – 39^[19] (z uwzględnieniem wariantów – 44^[20])
• z mennicy w Warszawie – 20^[21] (z uwzględnieniem wariantów – 33^[22])

• 10 złotych polskich (1820–1825)
• 10 złotych polskich 1827
• 15 kopiejek – 1 złoty (1832–1841)
• 30 kopiejek – 2 złote (1834–1841)
• ¾ rubla – 5 złotych (1833–1841)
• 3 ruble – 20 złotych (1834–1841)
• 1½ rubla – 10 złotych (1835–1836)
• monety polsko-rosyjskie
• moneta dwunominałowa
• monety zaboru rosyjskiego
• tabela cennikowa Bolcewicza

• Kuriański A.:Dwunominałowe monet z lat 1832–1850 bite dla Królestwa Kongresowego, Multi-Print, Warszawa, 2018, ISBN 978-83-918397-1-3