Ten artykuł dotyczy minerału. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Agat

Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	tlenek krzemu(IV), SiO 2
Twardość w skali Mohsa	6,5-7[1][2]
Przełam	nierówny[1]
Łupliwość	brak[1]
Pokrój kryształu	skupienia mikrokrystaliczne[1]
Układ krystalograficzny	trygonalny[1][2]
Gęstość	2,60–2,64 g/cm³[1]
Właściwości optyczne
Barwa	wszystkie barwy, pasiasta budowa[1]
Rysa	biała[1]
Współczynnik załamania	1,530-1,540[1]
Inne	przezroczystość: od przeświecającego do zupełnie nieprzezroczystego[1] dwójłomność: 0,004-0,009[1] fluorescencja różna dla różnych stref barwnych[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Agat – wielobarwna odmiana chalcedonu o charakterystycznej, wstęgowej budowie^[3].

Nazwa „agat” pochodzi prawdopodobnie od rzeki Dirillo(inne języki) (dawniej Achates) na Sycylii, gdzie minerał ten był wydobywany w czasach starożytnych^[1][3].

Kamień jest odmianą chalcedonu, dzieli więc z nim większość właściwości fizykochemicznych. Agaty cechuje budowa wstęgowa lub koncentryczna. Każda z poszczególnych stref jest budowana przez mikrokrystaliczny kwarc, którego kryształy zwrócone są prostopadle do powierzchni stref. Wstęgom barwę nadają domieszki – nawet w przypadku jednego okazu, poszczególne strefy mogą mieć różne barwy i odcienie^[1].

Agaty tworzą kuliste lub nieregularne nagromadzenia, które mogą osiągać obwody od kilku milimetrów do kilku metrów. Czasem wykształcają się także jako wypełnienie szczelin w skałach wulkanicznych. Wstęgi tworzą się w procesie cyklicznej krystalizacji – naukowcy spierają się na temat jej dokładnego przebiegu^[1].

Jeśli wnętrze skały nie zostanie do końca wypełnione masą agatu, w środku mogą wykształcić się kryształy innych minerałów, np. innych odmian kwarcu, kalcytu, goethytu, anhydrytu czy barytu. Powstałą w ten sposób formację nazywa się druzą^[1].

Na podstawie 28 okazów czas ukształtowania się kryształów agatu oszacowano na fanerozoik, ok. od 280 do 64,5 mln lat temu^[4].

Bardziej znaczące złoża agatów znajdują się w Nadrenii-Palatynacie w Niemczech, na południu Brazylii i w północnym Urugwaju, w Queensland w Australii, w Chinach, Indiach, na Kaukazie, na Madagaskarze, w Meksyku, w Mongolii, w Namibii i w stanach Wyoming i Montana w Stanach Zjednoczonych^[5].

Wyróżnia się wiele odmian agatów, które różnią się od siebie barwą i wzorem wstęg, m.in.^[5]:

• a. oczkowy – o wzorze przypominającym oko
• a. wstęgowy – wstęgi mniej więcej tej samej grubości, równoległe względem zewnętrznej ściany kamienia
• enhydros – z inkluzjami wody
• ognisty – zawierający limonit, z charakterystyczną grą barw przypominającą opalizację

Stanowi kamień do biżuterii oraz materiał, z którego wyrabia się rękodzieło. Ze względu na swoje właściwości jest stosowany także w technice^[6].

• 
• 
• 
  enhydros
• 
  geoda agatowa z druzą

• Agat, [w:] WalterW. Schumann WalterW., Kamienie szlachetne i ozdobne, Warszawa: Alma-Press, ISBN 978-83-7020-645-1 .
• Jerzy Żaba: Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów.. Videograf, 2014. ISBN 978-83-7835-297-6.