| |
| Państwo | |
|---|---|
| Lider | |
| Data założenia |
1958 |
| Adres siedziby | |
| Ideologia polityczna | |
| Członkostwo międzynarodowe |
|
| Barwy | |
| Obecni posłowie |
45/132
|
| Strona internetowa | |
Al-Fatah (arab. فتح; odwrotny akronim od arab. حركة التحرير الوطني الفلسطيني, trb. Harakat at-Taḥrīr al-Waṭanī al-Filasṭīnī, Palestyński Ruch Wyzwolenia Narodowego[1]) – palestyńska organizacja polityczno-wojskowa.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Słowo Fatah jest odwrotnym akronimem pełnej nazwy grupy[1]. Składa się z trzech liter F–T–Ḥ, od Harakat at-Taḥrīr al-Waṭanī al-Filasṭīnī, czyli Palestyński Ruch Wyzwolenia Narodowego[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Został utworzony w 1958 roku[2] przez emigrantów palestyńskich w Kuwejcie[1]. Założycielami al-Fatah byli Jasir Arafat, Salah Chalaf (ps. Abu Ijad) i Chalil al-Wazir (ps. Abu Dżihad)[1]. Działalność al-Fatahu finansowana była z darowizn zwolenników[1][3]. Organem Fatah było pismo „Filasṭīn al-Thawra” („Rewolucja Palestyńska”)[4]. Zbrojnym ramieniem grupy była Al-Asifa (Burza) działająca od końca 1964 roku[4][1]. W 1963 roku rozwinęły się w grupie struktury typu komandoskiego. W 1964 roku partyzanci al-Fatahu przeprowadzili pierwszą akcję wojskową na obszarze Izraela[2]. Obozy partyzanckie al-Fatah znajdowały się w Libanie i Jordanii[5].
21 marca 1968 roku fedaini z Al-Asifa stoczyli bitwę z wojskami izraelskimi w Al-Karamie. Bitwa zakończyła się sukcesem propagandowym Palestyńczyków. Pomimo izraelskiej przewagi fedainom udało się doprowadzić do wycofania się wojsk izraelskich z miejscowości. Zwycięstwo okupione zostało życiem połowy bojowników Al-Asifa[1]. Wydarzenia z Al-Karamy przyczyniły się do objęcia przez Arafata urzędu przewodniczącego Organizacji Wyzwolenia Palestyny w 1969 roku[1]. Od tego momentu al-Fatah utrzymuje w OWP przewodnią pozycję[2]. W latach 1968–1969 do Fatah przyłączyły się m.in. Awangarda Wyzwolenia Palestyny, Front Rewolucji Palestyńskiej i Święta Wojna[4].
We wrześniu 1970 roku al-Fatah wraz z innymi ugrupowaniami OWP uwikłał się w wojnę z rządem jordańskim (Czarny Wrzesień)[6]. Siły OWP zostały rozbite przez jordańskie wojsko i zmuszone do wycofania się do Libanu[6][3]. Na cześć tych wydarzeń sformowana została organizacja terrorystyczna Czarny Wrzesień[6], w której skład weszli członkowie al-Fatah[6].
W pierwszej połowie lat 70. sformowana została Brygada 17, elitarny oddział al-Fatah odpowiedzialny za operacje wywiadowcze i uderzeniowe[7].
W 1974 roku z grupy wyrzucony został ekstremistyczny Abu Nidal[8]. Polityk ten założył rozłamową Rewolucyjną Radę Fatah[8].
22 listopada 1974 roku Jasir Arafat wystąpił przed delegatami posiedzenia plenarnego Organizacji Narodów Zjednoczonych[9]. Zażądał likwidacji Izraela i utworzenia w jego miejsce ekumenicznego państwa Żydów, muzułmanów i chrześcijan[9]. Wkrótce po tym ONZ uznało prawo samostanowienia narodu palestyńskiego[9].
W styczniu 1976 roku al-Fatah włączył się w wojnę domową w Libanie, w której poparł libańską lewicę zrzeszoną w Libańskim Ruchu Narodowym[10].
W 1982 roku wojsko izraelskie zniszczyło struktury al-Fatahu w Libanie[6]. Odtąd przywódcy Fatahu przebywali w Tunisie[9]. W 1983 roku ugrupowanie opuściła frakcja radykalna, która sformowała Fatah al-Intifada[11].
Pod koniec lat 80. al-Fatah wyrzekł się terroryzmu[12]. Na początku lat 90. rozpoczęły się rozmowy pokojowe pomiędzy OWP a Izraelem[12]. OWP w rozmowach reprezentował Arafat[12]. W 1993 roku Arafat i Icchak Rabin wypracowali porozumienie, na mocy którego rok później utworzona została Autonomia Palestyńska. Al-Fatah zdominował struktury Autonomii[13][12].
W 1995 roku powstała zbrojna frakcja al-Fatah Tanzim (Organizacja)[14], a w 2000 roku Brygady Męczenników Al-Aksa[15].
Po śmierci Arafata w 2004 roku przewodniczącym al-Fatah został Faruk al-Kaddumi[2]. W wyborach prezydenckich w Autonomii Palestyńskiej w 2005 roku al-Fatah poparł Mahmuda Abbasa[2]. W wyborach parlamentarnych w styczniu 2006 roku utracił większość w parlamencie, lista al-Fatahu zdobyła wtedy 41,43% głosów. W 2007 roku organizacja utraciła wpływy w Strefie Gazy na rzecz Hamasu[16][2], ograniczając je do Zachodniego Brzegu[2].
Ideologia
[edytuj | edytuj kod]Głównym celem al-Fatah jest wyzwolenie Palestyny spod panowania Izraela[3]. Jest on ruchem świeckim[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k Dietl, Tophoven i Hirschmann 2012 ↓, s. 44–45
- ↑ a b c d e f g Fatah, Al-, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-09-14].
- ↑ a b c Fatah. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2017-09-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-20)]. (pol.).
- ↑ a b c Tomasiewicz 2000 ↓, s. 311.
- ↑ Dietl, Tophoven i Hirschmann 2012 ↓, s. 47.
- ↑ a b c d e Dietl, Tophoven i Hirschmann 2012 ↓, s. 48
- ↑ Barnas 2001 ↓, s. 73–74.
- ↑ a b Dietl, Tophoven i Hirschmann 2012 ↓, s. 50
- ↑ a b c d Dietl, Tophoven i Hirschmann 2012 ↓, s. 53
- ↑ Madeyska 2003 ↓, s. 130–131.
- ↑ Fatah al-Intifada. trackingterrorism.org. [dostęp 2017-12-10]. (ang.).
- ↑ a b c d Dietl, Tophoven i Hirschmann 2012 ↓, s. 54
- ↑ Organizacja Wyzwolenia Palestyny. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2017-09-15]. (pol.).
- ↑ Fatah Tanzim. globalsecurity.org. [dostęp 2017-09-14]. (ang.).
- ↑ Al-Aqṣā Martyrs Brigades, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-09-14] (ang.).
- ↑ ELECTION FOR PALESTINIAN LEGISLATIVE COUNCIL. electionguide.org. [dostęp 2017-09-15]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Robert Barnas, Terroryzm od Asasynów do Osamy bin Ladena, Wrocław: Kirke, 2001, ISBN 978-83-914970-4-3.
- Wilhelm Dietl, Rolf Tophoven, Kai Hirschmann, Terroryzm, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, ISBN 978-83-01-16019-7.
- Danuta Madeyska: Liban. Trio, 2003. ISBN 978-83-88542-62-6.
- Jarosław Tomasiewicz: Terroryzm na tle przemocy politycznej (Zarys encyklopedyczny). Katowice, 2000. ISBN 83-907096-2-7.
