
Albedo (łac. białość[1]) – parametr fotometryczny określający zdolność odbijania światła przez daną powierzchnię[2][3]. Pojęcie to do fizyki wprowadził Johann Heinrich Lambert[4]. Liczbowo jest równe współczynnikowi odbicia fal z całego zakresu o długości 300–3000 nm[1] lub całego zakresu widzialnego[5].
Definicja
[edytuj | edytuj kod]Współczynnik albedo jest równy stosunkowi ilości promieniowania odbitego do padającego.
gdzie:
- – albedo,
- – promieniowanie odbite,
- – promieniowanie padające.
Współczynnik albedo jest wielkością bezwymiarową o wartości w zakresie 0–1. Wartość współczynnika równa 1 oznacza, że całość padającego na ciało promieniowania jest odbijana. Wartość 0 oznacza, że ciało nie odbija promieniowania.
Astronomia
[edytuj | edytuj kod]W astronomii określa się albedo płaskie, odpowiadające odbiciu od płaskiej powierzchni, oraz albedo sferyczne określające współczynnik odbicia dla całej półkuli ciała niebieskiego[2]. Planety Układu Słonecznego mają albedo od 0,142 (Merkury[6]) do 0,67 (Wenus[7]). Albedo Ziemi wynosi 0,367[8]. W Układzie Słonecznym obiektem odbijającym najwięcej padającego na niego światła słonecznego jest Enceladus, księżyc Saturna, którego albedo wynosi aż 0,99.
Albedo Ziemi
[edytuj | edytuj kod]Odbijalność Ziemi nie jest wielkością stałą i jednakową w każdym miejscu Ziemi. Wartość podana powyżej (A = 0,367) to wielkość uśredniona dla całej powierzchni i czasu. Odbijalność promieniowania słonecznego od Ziemi zależy między innymi od rodzaju podłoża, od pokrywy chmur, obecności pokrywy śnieżnej, obecności i stanu roślinności (pory roku). Ze względu na obecność lądolodów oraz pokrywy lodowej na morzach, w dużych szerokościach geograficznych albedo jest zatem znacznie większe niż w szerokości okołorównikowej. Zmiana ziemskiego albedo i efekt cieplarniany są często uważane za podstawy możliwych zmian klimatu. Do pewnych celów pojęcie albedo jako odbijalności całego promieniowania słonecznego uśrednionego po wszystkich możliwych kątach padania nie jest wystarczające i wprowadza się jego precyzyjniejsze definicje.
Albedo może również zależeć od kąta, pod jakim promienie słoneczne padają na powierzchnię. Przykładem zależności współczynnika odbicia od kierunku jest refleks słońca.
Albedo wybranych powierzchni
[edytuj | edytuj kod]| Rodzaj powierzchni | Albedo % |
|---|---|
| Śnieg świeży | 75–95 |
| Śnieg zleżały | 40–70 |
| Lód morski | 36–50 |
| Tundra | 15–20 |
| Preria | 12–13 |
| Sawanna (pora sucha) | 25–30 |
| Sawanna (pora deszczowa) | 15–20 |
| Pustynia kamienista | 28–38 |
| Pustynia piaszczysta | 25–30 |
| Wrzosowisko | 10–12 |
| Łąka zielona | 10–20 |
| Las dębowy | 18 |
| Las jodłowy | 10 |
| Pole uprawne | 15–25 |
| Pole bawełny | 20–22 |
| Pole ryżowe | 12 |
| Las sosnowy | 14 |
| Las iglasty | 10–20 |
| Buraki cukrowe | 18 |
| Ziemniaki | 19 |
| Gleba szara sucha | 25–30 |
| Gleba szara wilgotna | 10–20 |
| Piasek rzeczny | 43 |
| Piasek wydmowy | 20–45 |
| Glina sucha | 23 |
| Glina wilgotna | 16 |
| Lita skała | 12–15 |
| Granit | 29–31 |
| Beton suchy | 17–27 |
| Czarna nawierzchnia dróg | 5–10 |
| Obszar zurbanizowany | 15–25 |
| Gleba czarna wilgotna | 8 |
| Gleba czarna sucha | 25–30 |
| Trawa zielona | 26 |
| Trawa wyschnięta | 19 |
| Las liściasty | 10–20 |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Teresa Kozłowska-Szczęsna, Promieniowanie pochłonięte na obszarze Polski, „Prace Geograficzne”, 99, 1973, s. 10 [dostęp 2023-12-22].
- ↑ a b „Encyklopedia fizyki” praca zbiorowa PWN 1973 t. 1 s. 75.
- ↑ Jan Flis: Terminy geograficzne. Wyd. V (zmienione). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1999. ISBN 83-02-04531-4.
- ↑ Andrzej Kajetan Wróblewski. Dziwak wśród akademików. „Wiedza i Życie”. Czerwiec 2020 nr 6 (1026), s. 71. Warszawa: Prószyński Media. ISSN 0137-8929.
- ↑ Stanisław Białousz, Michel C. Girard, Współczynnik odbicia spektralnego gleb w pasmach pracy satelity Landsat, „Teledetekcja Środowiska”, 13, 1978, s. 118-130 [dostęp 2023-12-22].
- ↑ David R. Williams: Mercury Fact Sheet. NASA, 2014-05-09. [dostęp 2015-07-20]. (ang.).
- ↑ David R. Williams: Venus Fact Sheet. NASA, 2014-05-09. [dostęp 2015-07-20]. (ang.).
- ↑ David R. Williams: Earth Fact Sheet. NASA, 2013-07-01. [dostęp 2015-07-20]. (ang.).









