Aleksander Żytkiewicz

Jastrzębski, Morawski, Albin Morawski

porucznik
Data i miejsce urodzenia	30 stycznia 1903 Boguchwała
Data i miejsce śmierci	26 marca 1978 Olsztyn
Przebieg służby
Lata służby	1921–1925, 1939–1945
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Tajna Armia Polska Armia Krajowa
Jednostki	8. Pszczyński Pułk Piechoty, Korpus Kadetów Nr 1, 28 Pułk Artylerii Lekkiej, "Wachlarz"
Stanowiska	Dowódca Oddziału V "Wachlarza"
Główne wojny i bitwy	III powstanie śląskie, II wojna światowa, kampania wrześniowa
Odznaczenia

Aleksander Żytkiewicz ps. Jastrzębski, Morawski, Albin Morawski (ur. 30 stycznia 1903 w Boguchwale, zm. 26 marca 1978 w Olsztynie) – oficer Wojska Polskiego i Armii Krajowej, członek ruchu oporu podczas II wojny światowej.

Jak ochotnik walczył w III powstaniu śląskim w szeregach 8. Pszczyńskiego Pułku Piechoty pod dowództwem kpt. Franciszka Rataja. Następnie był wychowankiem Korpusu Kadetów Nr 1, gdzie w 1923 roku zdał maturę. Od 1925 roku został przeniesiony do rezerwy jako oficer łączności z przydziałem mobilizacyjnym do 28 Pułku Artylerii Lekkiej. Podjął studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie pracował następnie jako urzędnik administracji aż do 1939 roku.
Został zmobilizowany w dniu 24 września 1939 roku. Służył w szeregach 28. PAL w randze dowódcy dywizjonu, a następnie pułku, uczestnicząc m.in. w obronie Twierdzy Modlin. Został wzięty do niewoli niemieckiej, trafiając do obozu jenieckiego w Działdowie, skąd zbiegł. Powrócił do Warszawy i przeszedł do konspiracji, wstępując w szeregi Tajnej Armii Polskiej, gdzie pełnił m.in. funkcje komendanta powiatu II Okręgu. Po scaleniu TAP z Związkiem Walki Zbrojnej, a następnie Armią Krajową wszedł w skład "Wachlarza", gdzie wraz z ppor. Jerzym Czelejem kierował Oddziałem V Łącznościowym (1942). Wskutek zagrożenia aresztowaniem został w grudniu 1942 roku urlopowany i upuścił stolicę, pozostają bez przydziału organizacyjnego. Przywołany do służby rozkazem ppłk. Adama Remigiusza Grocholskiego, powrócił do Warszawy, gdzie został aresztowany w dniu 7 kwietnia 1943 roku podczas mszy w kościele św. Michała Archanioła i św. Floriana na Pradze. Po miesięcznym pobycie na Pawiaku został przewieziony do KL Auschwitz-Birkenau (nr obozowy 121678). W obozie, pracując w różnych komandach (m.in. w Zimmereikommando i SS-Unterkunftskammer), brał udział w obozowej konspiracji, kierowanej przez płk. Władysława Smereczyńskiego. W październiku 1944 roku został przeniesiony do KL Groß-Rosen, skąd trafił do KL Flossenbürg-Leitmeritz, gdzie doczekał wyzwolenia w dniu 9 maja 1945 roku.
Po wojnie mieszkał w Olsztynie.

• Krzyż Walecznych
• Srebrny Krzyż Zasługi po raz drugi (12 kwietnia 1938)^[1]
• Krzyż Niepodległości
• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
• Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”
• Medal 10-lecia Polski Ludowej

• Jerzy Debski: Aleksander Żytkiewicz - kadet ochotnik III Powstania Śląskiego. dzieje.pl, 2016-06-14. [dostęp 2021-02-15]. (pol.).
• Zdzisław Zaborski: Żytkiewicz, Aleksander. [w:] "Noty biograficzne", Przegląd Pruszkowski nr 2, 99-115 [on-line]. mazowsze.hist.pl, 1998. [dostęp 2021-02-15]. (pol.).
• Historia Związku Odwetu i "Wachlarza". sww.w.szu.pl. [dostęp 2021-02-15]. (pol.).