Amiga Disk Format

ADF (ang. Amiga Disk Format) – format pliku używany na komputerze Amiga i jego emulatorach do zapisu i przechowywania dokładnych kopii (tzw. obrazów) dyskietek, pojedyczych wolumenów (partycji) twardych dysków a także całych dysków twardych podzielonych na partycje (zawierających Rigid Disk Block, czyli struktury danych przechowujące informacje o partycjach twardego dysku używane przez system operacyjny Amigi).

Format ten istnieje niemal tak długo jak sama Amiga, chociaż początkowo nie posiadał on żadnej powszechnie używanej nazwy. Nim został on nazwany ADF, był on używany w produkcji oprogramowania (w szczegóności - gier), do zapisu kopii zapasowych oraz wirtualizacji dysków.

Kontroler dyskietek (ang. floppy disk controller, FDC) Amigi jest zdolny do odczytu i zapisu nie tylko własnych dyskietek, ale i komputerów PC, Macintosh, Apple II i Commodore 64. Nie jest natomiast możliwy odczyt dyskietki z Amigi przez standardowy kontroler PC. Jest to jedna z przyczyn powstania formatu ADF.

Technicznie format ten jest zapisem blok-po-bloku zawartości dysku, tak jak jest on odczytywany przez system operacyjny komputerów Amiga. Tak więc format ten jest niczym innym jak zapisem do pliku następujących po sobie 512-bajtowych bloków odczytanych z fizycznych nośników danych (dysków) stosowanych z Amigą.

W plikach ADF można przechowywać obrazy dyskietek zawierających poprawny format ścieżek, zgodny z AmigaDOS. Wiele autorów gier oraz dem na Amidze implementowało własne formaty zapisu na dyskietkach, głównie w celu ochrony przed nielegalnym kopiowaniem. W celu zachowania dokładnych kopii oryginalnych, sformatowanych niestandardowo dyskietek zamiast ADF używane są bardziej specjalizowane formaty, dedykowane do przechowywania wiernych kopii oryginalnych dysków, takie jak Interchangeable Preservation Format (IPF) lub FDI.

Pliki z rozszerzeniem .adf zawierają obraz pojedynczej dyskietki.

Parametry definiujące organizację dyskietki określa się w analogiczny sposób jak geometrię dysku twardego, przy czym w przypadku twardego dysku parametry te są stałe, natomiast w przypadku dyskietki stała jest jedynie ilość głowic (w przypadku Amigi zawsze 2) a pozostałe są ustalone na etapie formatowania. Kontroler stacji dyskietek Amigi pozwala na programową kontrolę nad tymi parametrami (w przeciwieństwie do np. kontrolerów stacji dysków w IBM PC, które mają formaty określone na stałe).

W przypadku Amigi najpopularniejszym standardowym nośnikiem danych jest dyskietka 3.5" DD (ang. Double Density - podwójnej gęstości) o formacie:

• ilość cylindrów (ścieżek): 80
• ilość głowic (stron dysku z danymi): 2
• ilość sektorów (w ścieżce): 11
• wielkość sektora (bloku danych w ścieżce): 512 bajtów

Z parametrów tych wynika całkowita pojemność wynosząca: 80 × 2 × 11 × 512 = 901,120 bajtów (880 kB). Znakomita większość istniejących plików ADF to pliki o takich właśnie rozmiarach.

Istnieje kilka znacznie mniej spotykanych (standardowych dla Amigi) formatów:

• dyskietki HD (ang. High Density) mogą być sformatowane z 19 lub 22 sektorami na ścieżkę, co daje rozmiary odpowiednio 1,52 i 1,76 MB.
• dyskietki SD (ang. Single Density - pojedynczej gęstości) formatowane z jedynie 40 ścieżkami (pojemność 440 kB).

Jednakże pliki takie są rzadko spotykane (podobnie jak same dyskieki).

Format ADF, będący prostą kopią bloków danych, pozwala na zapis dowolnego z tych formatów, a także innych, z zastrzeżeniem stałej wielkości bloku (512 bajtów). Ograniczenia mogą jednak występować w oprogramowaniu, które może być w stanie używać jedynie standardowych formatów.

Emulator Amigi – WinUAE pozwala na odczyt formatów 3.5" DD, 3.5" HD i 5.25" SD (ang. Single Density).

Skompresowany za pomocą programu Gzip plik ADF posiada rozszerzenie ADZ.

Pliki z rozszerzeniem .hdf posiadają ten sam binarny format jak pliki .adf (kopia blok-po-bloku), ale są stosowane do zapisu obrazów nośników danych innych niż standardowe dyskietki. Najczęściej są w nich zapisywane pojedyncze wolumeny (partycje) z systemem plików (tak więc, poza rozmiarem, nie różni się taki plik od obrazu dyskietki), ale HDFy mogą też zawierać kopie całych, podzielonych na partycje twardych dysków (z Rigid Disk Block i odpowiednimi strukturami z informacjami o partycjach na dysku).

Pliki z rozszerzeniem .hdz są to pliki .hdf skompresowane programem gzip (czyli formalnie są to pliki .hdf.gz, podobnie jak w przypadku .adz i .adf.gz).

• Informacje na temat formatu dyskietek Amigi
• List of floppy disk formats Lista formatów dyskietek Wikipedia, wersja ang.