Anna Grodzka

Anna Grodzka (2014)
Imię i nazwisko urodzenia	Krzysztof Bogdan Bęgowski
Data i miejsce urodzenia	16 marca 1954 Otwock
Zawód, zajęcie	działaczka społeczna i polityczna, przedsiębiorca
Stanowisko	posłanka na Sejm VII kadencji (2011–2015)
Partia	PZPR, SdRP, SLD, Ruch Palikota, TR, Zieloni, PPS
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Anna Grodzka (ur. 16 marca 1954 w Otwocku) – polska działaczka społeczna i polityczna, przedsiębiorca, współzałożycielka i pierwsza prezes Fundacji Trans-Fuzja, posłanka na Sejm VII kadencji, pierwsza otwarcie transpłciowa osoba w polskim parlamencie.

Jest osobą transpłciową. Po urodzeniu jej płeć została określona jako męska, nosiła imiona Krzysztof Bogdan^[1][2][3][4]. W dzieciństwie została adoptowana^[4] przez Józefa i Kazimierę Bęgowskich^[1][5], o czym dowiedziała się w grudniu 2007^[4][6]. Wkrótce spotkała się z biologiczną matką Marią Grodzką, która z jej ojcem Tadeuszem rozstała się niedługo po zajściu w ciążę^[7].

Od końca lat 70. była w związku małżeńskim z kobietą^[8], rozwiodła się w 2007^[3][4][6]. Na sądowe ustalenie płci i fizyczny proces jej korekty zdecydowała się dopiero, gdy jej syn ze związku małżeńskiego^[3] był już dorosły^[9]. Operację przeszła w klinice w Bangkoku^[10]. Procesowi korekty płci Anny Grodzkiej (formalnie zakończonemu w 2010^[4]) został poświęcony film dokumentalny HBO Trans-akcja z 2010^[11][12].

Pracowała jako asystent operatora w Wytwórni Filmów Dokumentalnych^[13]. Ukończyła studia z zakresu psychologii klinicznej na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego^[14]. Uzyskała stopień wojskowy starszego sierżanta i tytuł podchorążego rezerwy^[8]. W okresie PRL działała w Socjalistycznym Zrzeszeniu Studentów Polskich (m.in. jako instruktorka polityczna młodych kadr^[15]) i PZPR (m.in. zasiadając podczas stanu wojennego w egzekutywie podstawowej organizacji partyjnej na UW^[15]). Od 1980 była etatową pracownicą SZSP, od 1984 zatrudniona w przedsiębiorstwie Alma Press^[16], w 1986 objęła w nim stanowisko dyrektorskie^[15]. W połowie 1986 pełniła funkcję kierowniczki grupy podczas wyjazdu na Kubę w ramach Brygady Młodzieży Polskiej im. Karola Roloffa-Miałowskiego^[1].

Po 1989 prowadziła własną działalność gospodarczą w branży wydawniczej, reklamowej i poligraficznej, była producentką wykonawczą drugiego sezonu serialu Defekt (2005)^[17]. W wyborach samorządowych z 1998 bez powodzenia kandydowała na radną sejmiku mazowieckiego z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej^[18]. W latach 2003–2006 zasiadała w radzie nadzorczej rozgłośni Radio dla Ciebie^[19]. Działała w Socjaldemokracji RP, następnie do września 2011 była członkinią Sojuszu Lewicy Demokratycznej w Warszawie^[3]. Wstąpiła także do Stowarzyszenia „Ordynacka”^[20].

W 2011 wystartowała w wyborach do Sejmu RP. Otrzymała pierwsze miejsce na liście wyborczej Ruchu Palikota w okręgu krakowskim (wskutek startu z ramienia tej partii została wykluczona z SLD we wrześniu 2011^[3]). W wyniku głosowania z 9 października uzyskała mandat posłanki, otrzymując 19 451 głosów^[21]. Została tym samym pierwszą w Polsce i pierwszą w Europie osobą publicznie ujawniającą swój transseksualizm, którą wybrano do parlamentu na szczeblu krajowym^[22][23][a].

W Sejmie VII kadencji została wiceprzewodniczącą klubu poselskiego Ruchu Palikota, wiceprzewodniczącą Komisji Kultury i Środków Przekazu, członkinią sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka^[24], a także wiceprzewodniczącą Parlamentarnej Grupy Kobiet^[25]. W trakcie kadencji wstąpiła do partii, a po jej przekształceniu w październiku 2013 została działaczką Twojego Ruchu. W czerwcu 2014 przeszła z Twojego Ruchu do Partii Zieloni, pozostając w klubie poselskim TR^[26]. 23 września tego samego roku poinformowała, że została wykluczona z KP TR^[27].

Zarejestrowała swój komitet wyborczy w wyborach prezydenckich w 2015, nie zdołała jednak zebrać 100 tysięcy podpisów poparcia umożliwiających wystartowanie w tych wyborach^[28]. Po roku działalności w Partii Zieloni wystąpiła z tego ugrupowania^[29]. W 2015 nie ubiegała się o poselską reelekcję. Została zaliczona przez tygodnik „Polityka” do grona kilkunastu „najlepszych posłów” VII kadencji Sejmu^[30]. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2019 bezskutecznie ubiegała się o mandat posłanki, startując z listy koalicji Lewica Razem^[31]. W tym samym roku przystąpiła do Polskiej Partii Socjalistycznej^[32]. W grudniu 2021 skrytykowała działania przewodniczącego partii Wojciecha Koniecznego^[33], wkrótce zaś wystąpiła z tego ugrupowania^[34].

W 2008 brała udział w założeniu Fundacji Trans-Fuzja^[4], która postawiła sobie za cel upowszechnianie wiedzy o transpłciowości i podejmowanie działań na rzecz wsparcia osób transpłciowych^[35][36]. Od 2009 do 2011 zajmowała stanowisko prezesa w tej organizacji^[37], później została przewodniczącą rady tej fundacji^[38]. Do 2011 była wiceprzewodniczącą działającej przy prezydencie m.st. Warszawy Komisji Dialogu Społecznego^[39]. Została również członkinią rady Fundacji Dziennikarskiej Medium Publiczne^[40] i członkinią rady programowej stowarzyszenia Kongres Kobiet^[41]. W 2012 była wśród fundatorów Fundacji LGBT Bussiness Forum^[42]. Współtworzyła i została przewodniczącą Stowarzyszenia na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Społecznego „Społeczeństwo FAIR”^[38].

Została wyróżniona nagrodą „Okulary Równości” Fundacji im. Izabeli Jarugi-Nowackiej (2012)^[43]. W 2013 wydała książkę autobiograficzną pt. Mam na imię Ania^[44].

Zagrała epizodyczną rolę (w scenie przedstawiającej spotkanie grupy wsparcia dla osób transpłciowych) w filmie Kobieta z... z 2023 w reżyserii Małgorzaty Szumowskiej i Michała Englerta^[45].

• Anna Grodzka: Mam na imię Ania. Warszawa: Wydawnictwo WAB, 2013. ISBN 978-83-7747-983-4.