Archiwum Państwowe we Wrocławiu

Siedziba główna archiwum we Wrocławiu (budynek po prawej)
Data założenia	17 grudnia 1946
Dyrektor	dr Janusz Gołaszewski
Rodzaje zbioru	m.in. akta przemysłowe i gospodarcze, zbiory kartograficzne
Państwo	Polska
Miejscowość	Wrocław
Adres	ul. Pomorska 2
Oddziały	Bolesławiec, Jelenia Góra, Kamieniec Ząbkowicki, Legnica
Położenie na mapie Polski Archiwum Państwowe we Wrocławiu
51,116266°N 17,029720°E/51,116266 17,029720
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Archiwum Państwowe we Wrocławiu – archiwum państwowe we Wrocławiu. W jego zasobach znajdują się dokumenty od XII w. do XXI w. związane głównie z Dolnym Śląskiem.

Protoplastą Archiwum Państwowego we Wrocławiu było Królewskie Akademickie Archiwum Uniwersyteckie przy Uniwersytecie Wrocławskim, utworzone 27 października 1815 r. celem przechowywania tych archiwaliów kościelnych, które upaństwowiono przy sekularyzacji w roku 1810^[1]. Wkrótce potem do archiwum zaczęto przekazywać archiwalia zamykanych urzędów śląskich. W 1822 r. archiwum wyłączono ze struktur uniwersytetu i usamodzielniono jako Królewskie Śląskie Archiwum Prowincjonalne. Jego zarządzającymi byli m.in. Wilhelm Wattenbach i Colmar Grünhagen.

Przed oblężeniem Wrocławia zasoby archiwum obejmujące wówczas około 300 tys. tomów akt i dokumentów oraz 30 000 książek wywieziono i ukryto w różnych rejonach Dolnego Śląska, Czech i na zachód od Nysy Łużyckiej^[2]. Po wojnie znaczną część odzyskano, zarówno przejmując wywiezione partie, jak i w późniejszych latach otrzymując wywiezione archiwalia od Czechosłowacji, NRD i ZSRR^[3]. Gromadzono też na bieżąco różne dokumenty powojenne^[4]. Archiwum Państwowe we Wrocławiu utworzył minister oświaty 17 grudnia 1946 r., aczkolwiek organizację archiwum i pozyskanie gmachu na jego siedzibę zaczęto już w grudniu 1945^[5]. Od 1950 r. zaczęto tworzyć oddziały powiatowe podległe archiwum wrocławskiemu, których liczba, siedziby i status zmieniały się wielokrotnie^[6]. W 2018 r. istniały cztery oddziały terenowe: Bolesławiec, Jelenia Góra, Kamieniec Ząbkowicki, Legnica^[1]. W roku 2013 zbiory archiwum obejmowały 25 244 mb archiwaliów, z których najstarszy pochodzi z 1175 r^[4]. Oprócz gromadzenia i udostępniania archiwaliów Archiwum Państwowe we Wrocławiu prowadzi też działalność wystawienniczą i wydawniczą^[1].

Siedzibą archiwum od powstania do 1847 był poklasztorny gmach na wyspie Piasek, następnie niezachowany do dziś budynek Stanów Śląskich (Ständehaus) przy ulicy Krupniczej^[7], a w 1876 r. przeniesiono archiwum do własnego, nowo wybudowanego gmachu przy skrzyżowaniu obecnych ulic Piłsudskiego i Kołłątaj. Był to pierwszy w Prusach gmach wybudowany specjalnie dla archiwum (nie zachował się)^[8]. W 1906 r. archiwum przeprowadziło się do kolejnego, zbudowanego na swoje potrzeby gmachu przy obecnej ulicy Skłodowskiej-Curie przy skrzyżowaniu z ul. Nauczycielską. Siedzibę archiwum władze niemieckie rozebrały wiosną 1945 r. w trakcie oblężenia Wrocławia, by zrobić miejsce pod lotnisko polowe w rejonie obecnego placu Grunwaldzkiego^[9]. W 1946 r. przyznano archiwum obecną siedzibę na rogu ul. Pomorskiej i Cybulskiego oraz budynek przy Więziennej nr 6. Archiwum powojenne dysponowało też magazynem przy ul. Świstackiego 10a. Dwa ostatnie budynki w późniejszych latach archiwum utraciło^[6].

• Batalia o budynek. Archiwum Państwowe we Wrocławiu – tradycja i współczesność, [w:] E.E. Galik E.E., Przedmieście Odrzańskie we Wrocławiu, Wydawnictwo Muzeum Miejskiego Wrocławia, 2014, s. 195–209 .

• Strona internetowa Archiwum Państwowego we Wrocławiu
• Zasoby Archiwum Państwowego we Wrocławiu
• Zasoby Archiwum Państwowego we Wrocławiu, Oddział w Jeleniej Górze
• Zasoby Archiwum Państwowego we Wrocławiu, Oddział w Kamieńcu Ząbkowickim
• Zasoby Archiwum Państwowego we Wrocławiu, Oddział w Legnicy
• Zasoby Archiwum Państwowego we Wrocławie, Oddział w Bolesławcu