Arslan Isra'il Jabgu (albo Arslan Isra'il Ibn Seldżuk) (? - zm. 1032) – najważniejszy z wodzów Seldżuków w latach ok. 1007 do 1025.
Był on najstarszym synem Seldżuka i jednym z dwóch, obok Musy, który przeżył ojca. Ok. roku 990 emir Nuh Ibn Mansur wziął na służbę Oguzów pod przywództwem Arslana, którym następnie pozwolił osiedlić się w niewielkim mieście Nachszab lub Nur (obecnie Nur Ata)[1][2]. Prawdopodobnie Arslan walczył razem z ojcem w obronie Samanidów przeciwko atakowi Hasan Bughra-chana w roku 992. W roku 1003, wspólnie z Oguz Jabgu, a w przeciwieństwie do reszty Seldżuków, Arslan wspierał ostatniego Samanidę Isma'ila w jego walce z Karachanidami[3].
Seldżuk nie wyemigrował na południe za Arslanem Isra'ilem i zmarł w Dżandzie ok. 1007 roku. Po jego śmierci Arslan przyjął tytuł jabgu, co było świadomym aktem rywalizacji z konkurencyjną linią Oguzów Oguz Jabgu z Jangikentu. Po ostatecznym zwycięstwie Karachanidów Arslan przeszedł na ich stronę, przyłączając się do Alitigina, któremu pomógł w opanowaniu Buchary. Stał się on wpływową postacią w jego otoczeniu, czego widomym świadectwem było poślubienie przez niego córki chana. Bratankowie Arslana, Czaghri i Tughril, którzy służyli u rywalizującego z Alitiginem innego Karachanidy, o tytule Bughra-chan (prawdopodobnie był to władca Tałasu i Isfidżabu Jighantigin Ibn Jusuf Kadyr-chan), zdawali się być wyłączeni z tego aliansu i pozostawać z wujem w raczej chłodnych stosunkach. Ostatecznie jednak także oni przeszli na służbę Alitigina, chociaż nie połączyli swoich sił z Arslanem[1][4].
W roku 1025 terytorium Alitigina zaatakował Mahmud z Ghazny, sprzymierzony z jego bratem, Jusufem Kadyr-chanem, władcą Chotanu i Kaszgaru. W rezultacie tej inwazji Seldżucy zostali pokonani przez Mahmuda i przesunęli się z zajmowanego dotychczas Sogdu przez stepy Kara-kum na skraj Ghaznawidzkiego Chorasanu. Mahmud musiał uważać ich za zagrożenie dla swojej pozycji w Chorasanie, zwiódł bowiem Arslana obietnicami, kiedy ten zaś przybył do niego, kazał go aresztować i uwięzić w Kalańdźarze w Indiach. Arslan zmarł w więzieniu po siedmiu latach, w roku 1032[5]. Pozostawił po sobie syna Kutulmisza[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b C.E. Bosworth: The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000 - 1217). W: The Cambridge history of Iran. The Saljuq and Mongol Periods. Cambridge: Cambridge University Press, 1968, s. 18. ISBN 0-521-06936-X.
- ↑ A. Sevim: The Seljuqs and the Kwarazm Shahs. Part One. The origins of the Seljuqs and the establishment of the Seljuq power in the islamic lands up to 1055. W: Ahmad Hasan Dani, Janos Harmatta, B. A. Litvinovskiĭ, Clifford Edmund Bosworth: History of civilizations of Central Asia. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, 1999, s. 146. ISBN 81-208-1409-6.
- ↑ Bogdan Składanek: Historia Persji. T. 2, Od najazdu Arabów do końca XV wieku. Warszawa: Dialog, 2003, s. 214, 226. ISBN 83-88938-32-0.
- ↑ A. Sevim: The Seljuqs and the Kwarazm Shahs. Part One. The origins of the Seljuqs and the establishment of the Seljuq power in the islamic lands up to 1055. W: Ahmad Hasan Dani, Janos Harmatta, B. A. Litvinovskiĭ, Clifford Edmund Bosworth: History of civilizations of Central Asia. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, 1999, s. 146 - 147. ISBN 81-208-1409-6.; Clifford Edmund Bosworth: Saldjūk dynasty. W: Nagendra Kr. Singh: International encyclopaedia of Islamic dynasties. Warszawa: Anmol Publications PVT. LTD., s. 250. ISBN 81-261-0403-1.
- ↑ Peter B. Golden: The Karakhanids and early Islam. W: Denis Sinor: The Cambridge history of early Inner Asia. Cambridge [Cambridgeshire]: Cambridge University Press, 1990, s. 364. ISBN 0-521-24304-1.; C.E. Bosworth: The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000 - 1217). W: The Cambridge history of Iran. The Saljuq and Mongol Periods. Cambridge: Cambridge University Press, 1968, s. 19. ISBN 0-521-06936-X.; A. Sevim: The Seljuqs and the Kwarazm Shahs. Part One. The origins of the Seljuqs and the establishment of the Seljuq power in the islamic lands up to 1055. W: Ahmad Hasan Dani, Janos Harmatta, B. A. Litvinovskiĭ, Clifford Edmund Bosworth: History of civilizations of Central Asia. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, 1999, s. 147 - 148. ISBN 81-208-1409-6.; Ibn al-Asir: The Annals of the Saljuq Turks: Selections from al-Kamil fi'l-Ta'rikh of Ibn al-Athir (Studies in the History of Iran and Turkey). RoutledgeCurzon, 2002, s. 33. ISBN 0-7007-1576-2.
- ↑ G. Leiser: Sulaymān Ibn Kutulmīsh. W: Nagendra Kr. Singh: International encyclopaedia of Islamic dynasties. Warszawa: Anmol Publications PVT. LTD., s. 354. ISBN 81-261-0403-1.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Clifford Edmund Bosworth: Saldjūk dynasty. W: Nagendra Kr. Singh: International encyclopaedia of Islamic dynasties. Warszawa: Anmol Publications PVT. LTD.. ISBN 81-261-0403-1. Podgląd ograniczony
- C.E. Bosworth: The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000 - 1217). W: The Cambridge history of Iran. The Saljuq and Mongol Periods. Cambridge: Cambridge University Press, 1968. ISBN 0-521-06936-X. Podgląd ograniczony
- Peter B. Golden: The Karakhanids and early Islam. W: Denis Sinor: The Cambridge history of early Inner Asia. Cambridge [Cambridgeshire]: Cambridge University Press, 1990. ISBN 0-521-24304-1. Podgląd ograniczony
- Ibn al-Asir: The Annals of the Saljuq Turks: Selections from al-Kamil fi'l-Ta'rikh of Ibn al-Athir (Studies in the History of Iran and Turkey). RoutledgeCurzon. ISBN 0-7007-1576-2. Podgląd ograniczony
- G. Leiser: Sulaymān Ibn Kutulmīsh. W: Nagendra Kr. Singh: International encyclopaedia of Islamic dynasties. Warszawa: Anmol Publications PVT. LTD.. ISBN 81-261-0403-1. Podgląd ograniczony
- A. Sevim: The Seljuqs and the Kwarazm Shahs. W: Ahmad Hasan Dani, Janos Harmatta, B. A. Litvinovskiĭ, Clifford Edmund Bosworth: History of civilizations of Central Asia. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, 1999. ISBN 81-208-1409-6. Podgląd ograniczony
- Bogdan Składanek: Historia Persji. T. 2, Od najazdu Arabów do końca XV wieku. Warszawa: Dialog, 2003. ISBN 83-88938-32-0.
