Augustyn Świder

A. Ś., Kuba z Jagód, Robotnik, Sfinks

Portret poety z tomu Z głębin duszy polskiej syna ziemi górnośląskiej. Wiersze i pieśni. T. 1, wyd. 1920 r.
Data i miejsce urodzenia	16 sierpnia 1886 Lipiny, Cesarstwo Niemieckie
Data i miejsce śmierci	2 lutego 1923 Katowice, Polska
Narodowość	polska
Język	polski
Dziedzina sztuki	poezja
Ważne dzieła
Z głębin duszy polskiej syna ziemi górnośląskiej
Multimedia w Wikimedia Commons

Augustyn Świder, pseud. A. Ś., Kuba z Jagód, Robotnik, Sfinks (ur. 16 sierpnia 1886 w Lipinach, zm. 2 lutego 1923 w Katowicach^[1] ) − polski hutnik, poeta, publicysta, powstaniec oraz działacz społeczny.

Pochodził z rodziny robotniczej. Już w wieku 14 lat zaczął pracę w Hucie Cynku w Lipinach^[1] , gdzie pracował również jego ojciec.

W 1901 roku był współzałożycielem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Lipinach^[2]. W latach 1908 − 1910 odbył wiele podróży zagranicznych. Przed I wojną światową wybrał się w pieszą wędrówkę do Austrii i Francji. Następnie podczas drugiej wędrówki udał się do Włoch docierając aż na wyspę Capri, gdzie poznał rosyjskiego pisarza Maksyma Gorkiego. Odwiedził również Szwajcarię oraz Niemcy^[3].

W 1910 roku zauważony przez Wojciecha Korfantego otrzymał stanowisko redaktora w „Polaku”, które pełnił od lipca do września tego roku^[2]. Brał udział w trzech powstaniach śląskich oraz w akcji plebiscytowej. Często represjonowany za swoje poglądy i działania. W czasie I wojny światowej walczył w wojsku niemieckim^[3].

Brał czynny udział w I powstaniu śląskim. W 1919 roku był komendantem Polskiej Organizacji Wojskowej na Górnym Śląsku na miasto i powiat Bytom, a od czerwca tego roku pełnił funkcję sekretarza Głównego Komitetu Opieki nad Uchodźcami w Sosnowcu organizacji zajmującej się polską ludnością wysiedloną z niemieckiej części Śląska^[4]. W 1919 roku współredagował również w Sosnowcu „Powstańca”^[3].

W latach 1920 – 1921 Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Bytomiu wydawało w tym mieście własne pismo „Orędzie Sokole”, którego redaktorem naczelnym był Augustyn Świder^[5]. Pełnił on również funkcję redaktora wydania „Srebrnej księgi sokolstwa polskiego na Śląsku” opisującej historię oraz organizację Śląskiej Dzielnicy Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, która również wydana została w Bytomiu w 1920 roku^[6]. Za polską działalność wydawniczą oraz nawoływanie w niej do głosowania na Polskę w okresie plebiscytu został aresztowany przez władze niemieckie^[2].

3 maja 1921 wkroczył na czele oddziału powstańczego do Lipin, który rozbroił niemieckich żandarmów, internował niemieckich urzędników oraz obsadził urząd polskimi funkcjonariuszami^[2]. Został mianowany chorążym Wojska Polskiego i powołany do służby wojskowej w 73 pułku piechoty w Katowicach. W latach 1922 – 1923 mieszkał w Dąbrówce Małej. Zginął w bójce jaka odbyła się w nocy z 2 na 3 lutego 1923 w Katowicach.

W latach 2000 – 2008 były przyznawane nagrody jego imienia.

Augustyn Świder publikował głównie krótkie utwory - wiersze oraz opowiadania w czasopismach polskich wydawanych na Śląsku jak „Polak”, „Orędzie Sokole” oraz „Powstaniec”. W okresie II RP ukazały się dwa tomy jego wierszy: wydane przez przyjaciela poety Wiktora Polaka w 1920 roku „Z głębin duszy polskiej syna ziemi górnośląskiej. Wiersze i pieśni” oraz „Deklamacje na czas plebiscytowy”^[3]. Jego ważniejsze utwory poetyckie:

• „Sokół w więzieniu” (1920)
• „Skończone powstanie” (1921)
• „Jesień 1921” (1921)
• „Poległym cześć” (1921)
• „Nasz cel” (1921)
• „Szkoda” (1922)
• „*** [Kto nigdy...]” (1922)
• „Rżnij Walenty - Bóg się rodzi” (1922)

• Jerzy Moskal, Stanisław Wilczek: Album pisarzy śląskich. Instytut Śląski w Opolu, 1975, s. 112.

• Z głębin duszy polskiej syna ziemi górno-śląskiej : wiersze i pieśni. T. 1 (1920) w bibliotece Polona