Komitat Békés
| komitat | |||||
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Powierzchnia |
5631,05 km² | ||||
| Populacja • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
69,6 os./km² | ||||
Położenie na mapie Węgier
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Komitat Békés (węg. Békés vármegye) – jeden z komitatów na Węgrzech. Na północy graniczy z komitatem Hajdú-Bihar, od zachodu z komitatami Jász-Nagykun-Szolnok i Csongrád, od południa i wschodu z Rumunią. Komitat wchodzi w skład regionu unijnego „Południowa Nizina Węgierska” (Dél-Alföld).
Osadnictwo
[edytuj | edytuj kod]Osadnictwo jest typowe dla Wielkiej Niziny Węgierskiej. Znamienna jest mała liczba stosunkowo rozległych i ludnych gmin, ale występuje tu też wiele pojedynczych domów na stepie (tanya). 70% ludności mieszka w miastach, w tym 17% w stolicy komitatu.
Miasta komitatu
[edytuj | edytuj kod]Miasta komitatu (wg liczby mieszkańców; stan na 2001 r. – dane spisowe):
|
|
|
Gminy wiejskie komitatu
[edytuj | edytuj kod]Gminy wiejskie komitatu (alfabetycznie)
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]Komitat dzieli się na 8 powiatów:
Geografia
[edytuj | edytuj kod]Komitat Békés leży na Wielkiej Nizinie Węgierskiej, na pograniczu Międzyrzecza Kereszu i Maruszy (Maros Körös köze) oraz Wielkiego i Małego Sárrét (Nagy-Sárrét i Kis-Sárrét). Główną rzeką regionu jest Keresz, do którego wpadają Berettyó, Czarny Keresz i Szybki Keresz.
Krajobraz jest tu równinny, a ziemia uprawna niezwykle dobra. Klimat wyjątkowo zmienny w porównaniu do rozpiętości średniej krajowej. Średnia roczna opadów to 645 mm. Najważniejsze bogactwo mineralne to gaz ziemny – wydobywa się tu 1/5 krajowej produkcji.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Obszar ten był zamieszkany już w V i IV wieku p.n.e. Przed przybyciem Węgrów te tereny zamieszkiwało wiele różnych plemion: Scytowie, Celtowie, Gepidowie, Sarmaci, Awarowie. Po osiedleniu się Węgrów stolicą powstałego wówczas na tych terenach komitatu zamkowego stało się miasto Békés.
Na początku XV wieku wybudowano tu zamek w Gyula, które było wtedy ważniejszym ośrodkiem komitatu. Później król Maciej Korwin przemianował je na stolicę komitatu. Zamek w Gyula odgrywał bardzo ważną rolę w walkach przeciwko Turkom, został zajęty w 1566 roku. Po nawale tureckiej obszar pozostał wyludniony.
Na początku XVIII wieku, po wypędzeniu Turków i upadku powstania Rakoczego komitat zaczął się stopniowo ponownie zaludniać. Przybywali tu nie tylko Węgrzy, ale także Słowacy (Békéscsaba, Endrőd, Szarvas, Tótkomlós), Serbowie (Battonya), Niemcy (Németgyula, Elek) i Rumuni (Kétegyháza). Ludność obca w większej części zasymilowała się do połowy XIX wieku. W 1858 wybudowano magistralę kolejową łączącą miasto Békéscsaba z Pesztem. Komitat rozwijał się, głównie rolniczo, ze względu na sprzyjające ku temu warunki.
Po I wojnie światowej do komitatu napłynęła ludność z miast, które przeszły pod władzę Rumunii, co spowodowało gwałtowny rozwój miasta Békéscsaba.
W roku 1950 liczba ludności komitatu wynosiła 472 000, co jest wartością do tej pory najwyższą. Począwszy od tego roku stolicą komitatu jest Békéscsaba. W latach sześćdziesiątych XX wieku, podobnie jak w innych częściach kraju, zaczęto rozwijać tu przemysł, co spowodowało wzrost liczby ludności miejskiej.
