| biskup i męczennik | |
 Rzeźba Matthiasa Fallera przedstawiająca św. Błażeja, znajdująca się w klasztorze w St. Märgen (1742/3). | |
| Data i miejsce urodzenia |
III wiek |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Czczony przez | |
| Wspomnienie |
3 lutego[a], |
| Atrybuty |
pastorał, ptaki z pożywieniem w dziobie, dwie skrzyżowane świece, skręcony toczek, zgrzebło (narzędzie tortur)[1] |
| Patron |
Dubrownika, opiekun zwierząt domowych, gręplarzy i kamieniarzy, orędownik w chorobach gardła i krwotoków |
Błażej z Sebasty, św. Błażej (cs. Власий Севастийский, zm. ok. 316[2] w Sebaście) – biskup i męczennik chrześcijański, jeden z Czternastu Świętych Wspomożycieli, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego.
Żywot
[edytuj | edytuj kod]Brak jest pewnych historycznych wiadomości o życiu Błażeja[3], który miał zginąć za rządów Licyniusza (308–324). Żywot Błażeja znany jest jedynie z legendy spisanej przez anonimowego autora sprzed VIII wieku[4].
Legenda
[edytuj | edytuj kod]Według tradycji św. Błażej przyszedł na świat w Cezarei Kapadockiej (dzisiejsza Turcja). Początkowo pracował jako lekarz, jednak zrezygnował ze swojego zawodu i udał się na pustynię, aby tam być bliżej Boga poprzez modlitwę i umartwienia. Po śmierci biskupa Sebasty w Armenii (dzisiejsze tur. Sivas) miejscowe duchowieństwo, jak i wierni świeccy zwrócili uwagę na osobę św. Błażeja, wybierając go na swojego pasterza. W tym czasie na Wschodzie panował Licyniusz (308–324), prześladujący chrześcijaństwo. Św. Błażej schronił się wówczas do jednej z pieczar górskich i stamtąd nadal kierował swoją diecezją. Doniesiono jednak władzom o miejscu przebywania biskupa Błażeja. Aresztowano go i umieszczono w więzieniu, gdzie umacniał w wierze swoich współwięźniów. W więzieniu także uzdrowił w sposób cudowny syna pewnej kobiety, któremu ość przebiła gardło i groziło to uduszeniem. Gdy daremne stały się namowy i groźby kierowane do uwięzionego św. Błażeja wobec jego niezłomności w wierze, poddano go okrutnym torturom i w końcu ścięto bohaterskiego biskupa mieczem.
Kult świętego
[edytuj | edytuj kod]Popularność świętego przejawiała się w ludowych zwyczajach.
- Patronat
Lud widział w św. Błażeju opiekuna zwierząt domowych, czcił go jako patrona od chorób gardła i krwotoków. Jako swego patrona obrali św. Błażeja gręplarze i kamieniarze. Św. Błażej jest także patronem chorwackiego miasta Dubrownik, gdzie dzień jego wspomnienia jest uroczyście obchodzony. Święty jest też patronem lekarzy, piekarzy, kapeluszników, wytwórców wosku, tkaczy, handlarzy wełną i muzykantów. W średniowieczu zaliczany do grona tzw. czternastu wspomożycieli[4].
- Dzień obchodów
Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 3 lutego, dawniej 15 lutego[4].
W tym dniu święci się skrzyżowane świece, zwane błażejkami, którymi następnie błogosławi się wiernych, aby zachować ich od chorób gardła.
Cerkiew prawosławna wspomina męczennika Błażeja 11/24 lutego[5], tj. 24 lutego według kalendarza gregoriańskiego.
- Zwyczaje
W dniu św. Błażeja święci się skrzyżowane świece, zwane błażejkami, którymi następnie błogosławi się wiernych, aby zachować ich od bólu gardła. Czasem też poświęcano chleb, wino, wodę i owoce. W liturgii godzin[6] możemy zapoznać się z fragmentem kazania św. Augustyna wygłoszonego z racji święceń biskupich, w którym kaznodzieja mówi o potrzebie cierpienia pasterza za swoje owce. Tekst ten dostosowano do osoby św. Błażeja, który jako dobry pasterz cierpiał i oddał swoje życie w ofierze za owce (swoich diecezjan). Współcześnie w Kościele katolickim błogosławi się świece ku czci św. Błażeja i udziela się nimi błogosławieństwa obecnym w świątyni wiernym, tradycyjnie dotykając gardła skrzyżowanymi świecami (można to czynić, np. w domu i nie tylko w sam dzień poświęcony św. Błażejowi). Błogosławiąc świece kapłan mówi: (...) Dając świadectwo wiary św. Błażej, chwalebny biskup, zdobył palmę męczeństwa. Ty, Panie, udzieliłeś mu łaski leczenia choroby gardła, prosimy Cię, pobłogosław te świece, aby wszyscy wierzący przez wstawiennictwo św. Błażeja, zostali uwolnieni od chorób gardła i wszelkiego innego zła, i aby zawsze mogli Ci dziękować (...).
- Ikonografia
W ikonografii św. Błażej przedstawiany jest jako biskup, który błogosławi.
Atrybutami jego są; jeleń, pastorał, ptaki z pożywieniem w dziobie, dwie skrzyżowane świece, zgrzebło – narzędzie tortur.
Przysłowia
[edytuj | edytuj kod]Święty Błażej jest wymieniany w przysłowiach „Deszcz na świętego Błażeja – słaba wiosny nadzieja” albo „Gdy śnieg na świętego Błażeja, pogodna będzie Wielka Niedziela”[7].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- kult świętych
- modlitwa za wstawiennictwem świętego
- święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
- święci prawosławni
- Błażej (imię)
- Błażejki (wieś)
- Żywot świętego Błażeja
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Liturgia katolicka.
- ↑ Liturgia prawosławna według kalendarza juliańskiego.
- ↑ Prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wiesław Al. Niewęgłowski, Leksykon Świętych, Warszawa: Świat Książki, 2006, s. 30, ISBN 978-83-247-0574-0.
- ↑ Kirsch 1907 ↓.
- ↑ Kirsch 1907 ↓, All the particulars concerning his life and martyrdom which are found in the Acts are purely legendary and have no claim to historical worth.
- ↑ a b c Błażej, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-06-20].
- ↑ Podwójne datowanie.
- ↑ Liturgia godzin, t. III, s. 1103–1104.
- ↑ przewodnik-katolicki.pl: Święty Błażej – gardła zagrzej!. [dostęp 2013-12-24].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Johann Peter Kirsch, St. Blaise, [w:] The Catholic Encyclopedia, 1907 (ang.).
- Święty Błażej, biskup i męczennik [online], Brewiarz, 2010.
- Męcz. Błażej, biskup sebastyjski na cerkiew.pl (oprac. Jarosław Charkiewicz)
