Batalion Chemiczny (II RP)
| |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Kontynuacja |
ćwiczebna kompania chemiczna |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
mjr inż. Konstanty Mancewicz |
| Ostatni |
mjr inż. Konstanty Rymwid-Mickiewicz |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
Batalion Chemiczny (bchem) – pododdział saperów[a] Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
Historia jednostki
[edytuj | edytuj kod]Batalion został sformowany w 1921, w garnizonie Warszawa, w czasie przejścia Wojska Polskiego na stopę pokojową po zakończonej wojnie z bolszewikami.
Organizacja pokojowa batalionu
- dowództwo
- sztab
- 1 kompania gazowa
- 2 kompania gazowa
- kompania miotaczy ognia
- kadra kompanii zapasowej
- skład
- warsztat
- sekcja taborowa
W sobotę 22 września 1923, w godzinach popołudniowych, w łaźni baonu miało miejsce zdarzenie zagrażające życiu i zdrowiu wielu osób oraz mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać eksplozji materiałów wybuchowych, w następstwie którego śmierć poniosło trzech saperów, a czwarty doznał obrażeń ciała. Do zdarzenia doszło w wyniku niedbalstwa rusznikarza Feliksa Kosińskiego. Wymieniony podoficer, wykonując rozkaz por. Jana Rurkiewicza, miał przystosować niemiecką 170 mm minę bojową do ćwiczeń próbnych po uprzednim usunięciu z niej ekrazytu. W tym celu umieścił minę w jednej z wanien wypełnionej wodą. Zgodnie z otrzymanym poleceniem mina miała być zanurzona w wodzie przez dwie godziny. Feliks Kosiński zlekceważył to polecenie i już po upływie 30 minut przystąpił, przy użyciu młotka i świdra, do rozbrojenia miny. W czasie rozbrajania miny doszło do niekontrolowanej eksplozji materiału wybuchowego. W następstwie obrażeń ciała doznanych w wyniku eksplozji ekrazytu zmarł rusznikarz Feliks Kosiński oraz przebywający wówczas w łaźni żołnierze: starszy saper Jan Drozdowski i saper Zygmunt Kowalewicz. Śledztwo w przedmiotowej sprawie rozpoczął wachmistrz Czarnecki z plutonu żandarmerii Warszawa II, a następnie kontynuował sędzia śledczy kapitan Wilkoń z Wojskowego Sądu Okręgowego Nr I[1].
Minister spraw wojskowych rozkazem O. I. Szt. Gen. 3122 Org., ogłoszonym 8 kwietnia 1924, przeniósł baon chemiczny „organizacyjnie z wojska saperskiego do artylerii”[2].
25 listopada 1924 Minister Spraw Wojskowych nakazał rozformować batalion z dniem 1 stycznia 1925, a w jego miejsce utworzyć ćwiczebną kompanię chemiczną przy Szkole Gazowej.
Zgodnie z etatem kompania składała się z drużyny dowódcy kompanii i trzech plutonów chemicznych. Każdy z plutonów miał mieć dwie drużyny po dwie sekcje. Stan etatowy liczył jednego oficera starszego (dowódca kompanii / kapitan), trzech oficerów młodszych (dowódcy plutonów) i 26 podoficerów (w tym jeden starszy ogniomistrz – szef kompanii) oraz 74 bombardierów i kanonierów. W pododdziale było osiem koni wierzchowych, w tym cztery oficerskie. Trzech ogniomistrzów (szef kompanii, podoficer broni i podoficer elektrotechnik) było uzbrojonych w pistolety i szable, a pozostali żołnierze w karabinki z bagnetami[b]. Szkolny sprzęt gazowy stanowiło 12 moździerzy Stokesa i 90 moździerzy Livensa oraz 180 cylindrów do napełniania gazami bojowymi.
W niedzielę 16 listopada 1924, w koszarach batalionu na warszawskim Marymoncie, biskup polowy Stanisław Gall poświęcił odrestaurowaną kaplicę wojskową. W ceremonii wzięli udział między innymi: generał broni Lucjan Żeligowski, w charakterze przedstawiciela Ministra Spraw Wojskowych oraz wojewoda warszawski Władysław Sołtan i prezydent miasta stołecznego Warszawy Władysław Jabłoński. Projekt restauracji kaplicy sporządził podpułkownik inżynier Adam Henrych. Roboty wykonała firma Skrzypek[3].
Po likwidacji batalionu chemicznego w 1 batalionie baperów w Modlinie i 7 batalionie saperów w Poznaniu utworzone zostały plutony miotaczy ognia. Do 1939 oba bataliony w czasie mobilizacji miały wystawić dwanaście plutonów miotaczy ognia (nr 11-18 i 71-74).
Obsada personalna batalionu w latach 1923–1924
[edytuj | edytuj kod]- dowódca
- zastępca dowódcy - kpt. / mjr Stanisław Henryk Pill[e]
- komendant kadry kompanii zapasowej - kpt. Stefan I Ostaniewicz[5]
- kpt. Aleksander Wiśniewski[f]
- kpt. Stanisław Cygler (nadetatowy)[g]
- por. Jan Rurkiewicz[6]
- por. Jan Obłoczyński[h]
- por. Jan Czekalski[7]
- por. Donat Dawidowski[8]
- por. Józef Hempel[9]
- por. Aleksander Karski[i]
- por. Teodor Rzewuski[10]
- por. Władysław Płóciennik[11]
- por. Henryk Saturnin Różycki (nadetatowy)[12]
- lekarz - por. lek. Stefan Sikorski (nadetatowy, I Batalion Sanitarny)
- oficer kasowy - wakat
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Batalion chemiczny był formacją saperów, natomiast ćwiczebna kompania chemiczna przy Szkole Gazowej była pododdziałem służby uzbrojenia.
- ↑ Broń osobista oficerów nie była wliczona do etatowego uzbrojenia kompanii.
- ↑ Konstanty Mancewicz w lutym 1924 zwolniony ze stanowiska dowódcy batalionu z równoczesnym przedłużeniem odkomenderowania do Szefostwa Inżynierii i Saperów OK Nr I, do dnia 1 kwietnia 1924 (Dz. Pers. M.S.Wojsk. Nr 13 z 14.02.1924). W Almanachu oficerskim na rok 1923/24, zeszt 2, s. 64 występuje jako major Machcewicz. Obaj dowódcy batalionu nosili to samo imię oraz ten sam stopień z identycznym starszeństwem z dnia 1 czerwca 1919 (major Rymwid-Mickiewicz - lokata 6, a major Mancewicz - lokata 16.
- ↑ Konstanty Mikołaj Ludwik Rymwid-Mickiewicz w lutym 1924 przeniesiony z Szefostwa Inżynierii i Saperów OK Nr IV do Batalionu Chemicznego z powierzeniem pełnienia obowiązków dowódcy batalionu (Dz. Pers. M.S.Wojsk. Nr 13 z 14.02.1924). W marcu 1925 został przeniesiony do 4 pasp z jednoczesnym przydziałem do Kościuszkowskiego Obozu Szkolnego Saperów na stanowisko dowódcy Batalionu Szkolnego[4].
- ↑ Stanisław Henryk Pill w 1925 przeniesiony do 8 pasp i przydzielony do Oddziału II SG WP. W tym samym przeniesiony z korpusu oficerów inżynierii i saperów (8 psap) do korpusu oficerów piechoty (15 pp) ze starszeństwem z 1 lipca 1923 i 122,3 lokatą z pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku w Oddziale II SG WP.
- ↑ Aleksander Wiśniewski z dniem 1 IX 1924 przeniesiony do 1 pasp i przydzielony do Departamentu V M.S.Wojsk. na stanowisko referenta.
- ↑ Stanisław Cygler w 1925 przeniesiony do 2 psap z pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku w Kościuszkowskim Obozie Szkolnym Saperów.
- ↑ W 1925 przeniesiony do 8 pasp i przydzielony do Oddziału II SG WP.
- ↑ Aleksander Karski z dniem 29 lutego 1924 przeniesiony na własną prośbę do rezerwy. Przeniesiony do 2 psap.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Polska Zbrojna Nr 261 z 24 września 1923 s. 2.
- ↑ Dodatek Tajny Nr 7 do Dziennika Rozkazów z 8 kwietnia 1924, poz. 35. [w:] Oddział II, sygn. I.303.4.4777, s. 82 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-01-23].
- ↑ „Polska Zbrojna” Nr 315 z 17 listopada 1924 s. 2.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 20 marca 1925, s. 157.
- ↑ Stefan I Ostaniewicz ur. 30 VII 1889; W 1925 przeniesiony do 3 pasp i przydzielony do Okręgowej Składu Inżynierii i Saperów DOK Nr III.
- ↑ Jan Rurkiewicz w 1925 przeniesiony do Batalionu Mostowego i przydzielony do Departamentu V M.S.Wojsk. na stanowisko referenta.
- ↑ Jan Czekalski w 1925 przeniesiony do 1 psap.
- ↑ Donat Dawidowski w 1925 przeniesiony do 10 psap i przydzielony do Głównego Zakładu Inżynierii i Saperów na okres 6 miesięcy.
- ↑ Józef Hempel z dniem 5 stycznia 1924 skierowany na siedmiomiesięczny III Kurs Doskonalenia Oficerów Saperów w KOSS. We wrześniu 1924 przeniesiony do 1 pasp i przydzielony do Kierownictwa Rejonu Inżynierii Warszawa-Podmiejska.
- ↑ Teodor Rzewuski we wrześniu 1924 przeniesiony do Batalionu Mostowego z jednoczesnym odkomenderowaniem na IV Kursu Doskonalenia Oficerów Saperów w KOSS.
- ↑ Władysław Płóciennik od 5 stycznia do 1 sierpnia 1924 słuchacz siedmiomiesięcznego III Kursu Doskonalenia Oficerów Saperów w KOSS. W 1925 przeniesiony do 4 psap i przydzielony do Wydziału Fortyfikacji BŚRW na stanowisko kreślarza.
- ↑ Henryk Saturnin Różycki w maju 1924 przeniesiony do 9 psap z pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku w Kościuszkowskim Obozie Szkolnym Saperów.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Janusz Marcinkowski i Andrzej Leosz, Wojska chemiczne. Wczoraj i dziś, Chemik Biuletyn Stowarzyszenia Chemików Wojskowych RP Nr 3/2007, wyd. spec.
- Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 47 z 25.11.1924, poz. 671
- Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny „W”, Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Oficyna Wydawnicza „Ajaks” i Zarząd XII Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3
