Beatnicy, bitnicy (ang. beat generation) – nieformalny awangardowy ruch literacko-kulturowy, propagujący idee anarchistycznego indywidualizmu, nonkonformizmu i swobody twórczej, który powstał w latach 50. XX w. w USA^[1].

Nazwa ruchu pochodzi od angielskiego słowa „beat”^[1]. Jako przymiotnik słowo to jest związane ze „zmęczeniem” i „przegraniem” (np. „to be beaten”). Ma jednak także powiązania muzyczne, szczególnie podkreślone w powieści Jacka Kerouaca W drodze. Termin „upbeat” oznacza nieakcentowane uderzenie, często ostatnie w takcie, a w języku potocznym – „żywe, szybkie tempo”; „on the beat” z kolei, to „być w rytmie”, „utrzymywać rytm”. Istnieją interpretacje, jakoby Beat Generation oznaczało podbite pokolenie^[2] czy pokolenie beautitude Zena Snydera^[2]. Ruch beatników istniał analogicznie do ruchu egzystencjalistów w Europie^[3]; dał również podstawy do powstania w latach 60. rewolucji hippisowskiej.

Typowy beatnik to buntownik, charakteryzujący się niechlujnym ubiorem i wrogością wobec konsumpcyjnego społeczeństwa, zainteresowany filozofią, zwłaszcza buddyjską, dążący do prawd objawionych poprzez używanie narkotyków i alkoholu. W tradycji przyjęło się, że trzy sztandarowe dzieła ruchu Beat Generaton to W drodze Jacka Kerouaca, Skowyt Allena Ginsberga i Nagi lunch Williama S. Burroughsa^[4]. Duży wpływ na zdefiniowanie i ukształtowanie ruchu Beat Generation miała książka Aldousa Huxleya Drzwi percepcji.

Poezja Beat Generation czerpała inspiracje z twórczości Williama Blake'a, Walta Whitmana, Williama Carlosa Williamsa czy Harta Crane^[5]

Beatnicy odrzucali styl życia amerykańskiego społeczeństwa konsumpcyjnego lat 50. Wyróżniali się niechlujnym ubiorem – przeciwstawienie „burżuazyjnej elegancji”. Sensu życia poszukiwali w podróżach (W drodze), zażywaniu narkotyków (Ćpun Williama S. Burroughsa), rozmowach o filozofii (zwłaszcza Wschodu) oraz w jazzie (szczególnie stylu be-bop). Sami siebie określali uciekinierami wewnątrz amerykańskiej kultury. Występowali przeciw przyjętemu wzorowi życia i normom obyczajowym (Lot nad kukułczym gniazdem Kena Keseya), czym wywoływali szok. Ich artystyczne i literackie dzieła-manifesty można uważać za zapowiedź ruchu hippisowskiego w latach 60.

Jednym z najbardziej znanych beatników był Allen Ginsberg, autor tomiku Skowyt. Inną czołową postacią ruchu był Jack Kerouac (1922-1969), autor manifestu Beat Generation – powieści W drodze (On the Road, 1957), Podziemni 1958, Włóczędzy Dharmy 1958. Do ruchu należeli także m.in. Gary Snyder – obecnie mistrz zen. Mianem ostatniego i żyjącego beatnika określa się często Toma Waitsa, rzadziej Boba Dylana.

Twórczość beatników często oscylowała wokół podróży (głównie autostopem). Szczególnie silny nacisk na ten schemat kładł Jack Kerouac (później w swojej poezji żywo nawiązywał do tego Jim Morrison). Charakteryzowała się raczej prostym językiem, z dosadnym przesłaniem, gdzie podmiot liryczny był zwykle zagubiony na ulicach miasta.

Allen Ginsberg swoje inspiracje czerpał głównie z ulicy, jednakże pogłębiał je również substancjami psychoaktywnymi takimi jak LSD. Oprócz tego, szczególnie w poezji Ginsberga i prozie Burroughsa, często występowały dziwaczne wizje spowodowane zażywaniem narkotyków.

• Alfred Leslie
• Christoper Maclaine
• Mike Nyman
• Ron Rice
• Harry Smith

Zobacz multimedia związane z tematem: Beatnicy

• nonkonformizm
• anarchizm
• egzystencjalizm
• ruch hippisowski

• MirosławM. Pęczak MirosławM., Mały słownik subkultur młodzieżowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 1992, ISBN 83-900523-1-8 .