Biała dziura – hipotetyczne przeciwieństwo czarnej dziury. Według teorii biała dziura miałaby być obszarem, gdzie energia i materia wypływają z osobliwości. Dotychczasowe badania nie potwierdziły istnienia białych dziur. Niektórzy badacze uważają, że powstanie Wszechświata, czyli Wielki Wybuch, mógł być w istocie przykładem takiego zjawiska[1]. Przypuszcza się, że nawet gdyby te obiekty istniały, to nie byłyby stabilne – przekształcałyby się w czarne dziury[2].
Po odkryciu kwazarów rozważano, że za gwałtownym emitowaniem energii pochodzącym z tych obiektów może kryć się działanie białych dziur. Pomimo wielu rozważań teoretycznych większość astronomów podchodziła sceptycznie do tej hipotezy[3]. Podstawową wadą wszelkich dotychczas proponowanych modeli białych dziur jest to, że w obszarze dookoła dziury powinno powstawać bardzo silne pole grawitacyjne[3].
Zgodnie z teorią, biała dziura wydala to, co pochłonięte zostało przez czarną dziurę. W przypadku zbliżenia się do siebie czarnej oraz białej dziury może powstać między nimi tunel. W 1921 roku ich istnienie zaproponowali Albert Einstein oraz Nathan Rosen (most Einsteina-Rosena[3] – termin utworzony od nazwisk uczonych), którzy prowadzili obliczenia matematyczne opisujące ten hipotetyczny obiekt. W latach następnych most określano jako tunel czasoprzestrzenny[2], w języku angielskim znany pod nazwą wormhole, czyli „dziura robaka”[4]. Nową nazwę zaproponował amerykański fizyk John Archibald Wheeler, który wraz z innymi fizykami udowodnił, że mosty Einsteina-Rosena są niestabilne[2].
Jako pierwszy zagadnienie to opracował Fred Hoyle w 1957 roku[3][2]. Według jednej z teorii grawitacji kwantowej czarne dziury mogą przekształcać się w białe dziury[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ker Than , Every Black Hole Contains Another Universe? [online], National Geographic, 9 kwietnia 2010 [dostęp 2011-06-28] (ang.).
- ↑ a b c d Białe dziury, tunele czasoprzestrzenne i wiele wymiarów, [w:] Kosmos Tajemnice Wszechświata – encyklopedia astronomii i astronautyki, Oxford Educational, 2011, s. 8–11, ISBN 978-83-252-1367-1 .
- ↑ a b c d Teorie znad krawędzi. W zoologicznym ogrodzie nauk [online] [dostęp 2017-07-04] .
- ↑ White Holes and Wormholes [online] [dostęp 2019-05-11] (ang.).
- ↑ Белые дыры и рождение частиц [online] [dostęp 2017-07-04] (ros.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Mirosław Usidus, "Białe dziury. Osobliwość w osobliwości", Młody Technik nr 2. Luty 2018, str. 21-22.