Spis treści
Biskupi chełmińscy
Biskupi chełmińscy – biskupi diecezjalni i biskupi pomocniczy diecezji chełmińskiej.
Diecezja chełmińska, założona w 1243, a następnie powiększona o archidiakonat pomorski w 1821, istniała w swojej niezmienionej formie do 1992. Wtedy to papież Jan Paweł II po utworzeniu diecezji toruńskiej z jej południowych rubieży i przekazaniu terenów nadmorskich do archidiecezji gdańskiej (jej podstawowe terytorium w ramach Wolnego Miasta Gdańska wydzielono również z diecezji chełmińskiej w 1925) zmienił ostatecznie jej nazwę z chełmińskiej na pelplińską.
Od XIII do XVIII wieku siedzibą biskupów chełmińskich był zamek w Lubawie. U schyłku XVIII w., po I rozbiorze i konfiskacie dóbr biskupich i kapitulnych siedziba ordynariusza została przeniesiona do Chełmży. W 1821 bullą De salute animarum teren diecezji został znacznie poszerzony, a siedzibą biskupów od 1824 został Pelplin.
Biskupi
[edytuj | edytuj kod]Biskupi diecezjalni
[edytuj | edytuj kod]Okres pełnienia funkcji | Imię i nazwisko | Wizerunek | Uwagi |
---|---|---|---|
1245–1263 | Heidenryk | ||
1264–1274 | Fryderyk von Hausen | ||
1275–1291 | Werner | ||
1292–1301 | Henryk | ||
1303–1311 | Herman | po jego śmierci nastała dziewięcioletnia sediswakancja | |
1319–1323 | Mikołaj Afri | ||
1323–1349 | Otton | ||
1349–1359 | Jakub | ||
1359–1363 | Jan Schadland | następnie biskup diecezjalny Hildesheim, późniejszy biskup diecezjalny Wormacji i biskup diecezjalny Augsburga | |
1363–1385 | Wikbold Dobilstein | ||
1385–1390 | Reinhard von Sayn | ||
1390–1398 | Mikołaj Schieffenburg | następnie biskup diecezjalny kamieński | |
1398–1402 | Jan Kropidło | następnie biskup diecezjalny kujawsko-pomorski | |
1402–1416 | Arnold Stapil | ||
1416–1457 | Jan Marienau | ||
1457–1479 | Wincenty Kiełbasa | ||
1480–1495 | Stefan z Niborka | ||
1496–1507 | Mikołaj Chrapicki | ||
1508–1530 | Jan Konopacki | ||
1530–1538 | Jan Dantyszek | następnie biskup diecezjalny warmiński | |
1538–1549 | Tiedemann Giese | następnie biskup diecezjalny warmiński | |
1549–1551 | Stanisław Hozjusz | następnie biskup diecezjalny warmiński, późniejszy wielki penitencjarz, kardynał | |
1551–1562 | Jan Lubodzieski | ||
1562–1571 | Stanisław Żelisławski | ||
1574–1595 | Piotr Kostka | ||
1595–1600 | Piotr Tylicki | następnie biskup diecezjalny warmiński, późniejszy biskup diecezjalny kujawsko-pomorski i biskup diecezjalny krakowski | |
1600–1610 | Wawrzyniec Gembicki | następnie biskup diecezjalny kujawsko-pomorski, późniejszy arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy | |
1611–1613 | Maciej Konopacki | ||
1614–1624 | Jan Kuczborski | ||
1624–1635 | Jakub Zadzik | następnie biskup diecezjalny krakowski | |
1635–1639 | Jan Lipski | następnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy | |
1639–1646 | Kasper Działyński | ||
1646–1652 | Andrzej Leszczyński | następnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy | |
1653–1655 | Jan Gembicki | następnie biskup diecezjalny płocki, późniejszy biskup diecezjalny kujawsko-pomorski | |
1656–1657 | Jan Leszczyński | wcześniej biskup kijowski, zmarł przed ingresem | |
1658–1661 | Adam Koss | ||
1662–1674 | Andrzej Olszowski | następnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy | |
1676–1681 | Jan Małachowski | następnie biskup diecezjalny krakowski | |
1681–1693 | Kazimierz Jan z Bnina Opaliński | ||
1693–1694 | Kazimierz Jan Szczuka | ||
1699–1712 | Teodor Andrzej Potocki | następnie biskup diecezjalny warmiński, późniejszy arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy | |
1719–1721 | Jan Kazimierz de Alten Bokum | ||
1723–1730 | Feliks Ignacy Kretkowski | ||
1731–1733 | Tomasz Franciszek Czapski | ||
1736–1739 | Adam Stanisław Grabowski | następnie biskup diecezjalny kujawsko-pomorski, późniejszy biskup diecezjalny warmiński | |
1739–1746 | Andrzej Stanisław Załuski | następnie biskup diecezjalny krakowski | |
1747–1758 | Wojciech Stanisław Leski | ||
1759–1785 | Andrzej Ignacy Baier | ||
1785–1795 | Karol von Hohenzollern | następnie biskup diecezjalny warmiński | |
1795–1814 | Franciszek Ksawery Rydzyński | ||
1824–1832 | Ignacy Matthy | ||
1834–1856 | Anastazy Sedlag | ||
1857–1886 | Jan Nepomucen Marwicz | ||
1886–1898 | Leon Redner | ||
1899–1926 | Augustyn Rosentreter | ||
1926–1944 | Stanisław Okoniewski | ||
Carl Maria Splett | administrator apostolski w latach 1939–1945 | ||
Andrzej Wronka | administrator apostolski w latach 1945–1946 | ||
1946–1972 | Kazimierz Kowalski | ||
1973–1980 | Bernard Czapliński | ||
1981–1992 | Marian Przykucki | następnie arcybiskup metropolita szczecińsko-kamieński |
Biskupi pomocniczy
[edytuj | edytuj kod]Okres pełnienia funkcji | Imię i nazwisko | Wizerunek | Uwagi |
---|---|---|---|
1645–1652 | Piotr Jan Sokołowski | ||
1650–1659 | Jan Rakowski | ||
1659–1677 | Maciej Bystram | ||
1687–1700 | Tomasz Bogoria Skotnicki | ||
1703–1727 | Seweryn Szczuka | ||
(1728) | Franciszek Ignacy Wysocki | nominat | |
1728–1749 | Maciej Aleksander Sołtyk | ||
1750–1784 | Fabian Franciszek Pląskowski | ||
1785–1806 | Iwo Onufry Rogowski | ||
1818–1831 | Jan Jerzy Wilkxycki | ||
1836–1848 | Jan Stanisław Kutowski | ||
1850–1854 | Stanisław Dekowski | ||
1856–1881 | Jerzy Jeschke | ||
1905–1906 | Jan Trepnau | ||
1907–1927 | Jakub Klunder | ||
1928–1942 | Konstantyn Dominik | ||
1948–1973 | Bernard Czapliński | następnie biskup diecezjalny chełmiński | |
1962–1995 | Zygfryd Kowalski | ||
1982–1985 | Edmund Piszcz | następnie administrator apostolski diecezji warmińskiej, późniejszy biskup diecezjalny warmiński (także arcybiskup metropolita) | |
1985–1987 | Henryk Muszyński | następnie biskup diecezjalny włocławski, późniejszy arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski | |
1986–1992 | Andrzej Śliwiński | następnie biskup diecezjalny elbląski | |
1988–1992 | Jan Bernard Szlaga | następnie biskup diecezjalny pelpliński |
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Frydrychowicz R., Die Culmer Weihbischöfe. Ein Beitrag zur Diözesangeschichte, Danzig 1905.