| Wojna osiemdziesięcioletnia | |||
.jpg) Rycina przedstawiająca bitwę | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Wynik |
Zwycięstwo Holendrów | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Holandii  | |||
 52°37′13,44″N 5°06′24,01″E/52,620400 5,106670
| |||
Bitwa na Zuiderzee – bitwa między flotą hiszpańską a holenderskimi powstańcami (gezami) 11 października 1573 w trakcie wojny osiemdziesięcioletniej, zakończona zwycięstwem tych ostatnich.
W czasie walk w północnej Holandii, w szczególności podczas oblężenia Haarlemu, a następnie Alkmaaru transport wodny po morskich wodach przybrzeżnych oraz zatokach, kanałach i jeziorach jak Zuiderzee i Haarlemmermeer był kluczowy dla zaopatrywania wojsk obydwu stron. Gezowie usiłowali atakować hiszpańskie linie zaopatrzeniowe, używając niewielkich jednostek[1]; starali się też zakłócić handel Amsterdamu, będącego od 1569 roku w rękach hiszpańskich[2]. Obie strony zwalczały flotylle przeciwnika, czasem atakując po lodzie uwięzione w nim jednostki[1]. Gdy Alkmaar otrzymał zaopatrzenie drogą wodną, wyczerpane oblężeniem i fatalną pogodą wojska hiszpańskie zwinęły oblężenie[3].
We wrześniu 1573 roku Hiszpanie zebrali dużą flotę silnych galeonów na wodach IJ, na której czele stanął Maximilien de Hénin, hrabia Bossu. Miał on nadzieję przepędzić rebeliantów z wód Zuiderzee[3] (oblężenie Alkmaaru wciąż wówczas trwało[4]). Powstańcy próbowali temu zapobiec, zatapiając statki u ujścia IJ, ale wiatr i przypływ podniosły wody na tyle, że flotylla hiszpańska przedostała się na Zuiderzee[3].
Pierwsze starcie miało miejsce 5 października, przewagę w nim mieli dysponujący silniejszą artylerią Hiszpanie. Floty ponownie spotkały się 11 października[5]. Hrabia Bossu miał 30 okrętów, jego przeciwnik – 25, do tego lżejszych i słabiej uzbrojonych[2]. Holendrom sprzyjał jednak wiatr – atakując z pozycji nawietrznej przeszli do abordażu. Cztery jednostki związały się walką z flagowcem hrabiego Bossu[2], „Inkwizycją”[6]. Jeden został szybko zniszczony, pozostałe kontynuowały walkę, choć Hiszpanie odpierali ich ataki całą noc. O świcie Holendrzy otrzymali jednak posiłki i hiszpański dowódca uznał dalszy opór za bezcelowy i się poddał. W efekcie panowanie nad Zuiderzee pozostało w rękach rebelianckich[2].
W 2020 roku po przeszukaniu sonarem dna Zuiderzee w pobliżu Hoornu naukowcy holenderscy zidentyfikowali 10 zatopionych w mule wraków i pozostałości 24 dalszych. Mogą być to być jednostki zatopione w bitwie z 1573 roku[7]. Wstępne podwodne badania archeologiczne przeprowadzone w 2021 roku jednego z odnalezionych wraków wykazały, że był to frachtowiec o długości ok. 13 m i szerokości 4,5 m. Technologia i sposób konstrukcji jednostki wskazują, że została ona zbudowana między 1525 a 1600 rokiem. Nie wyklucza to, że jest jeden z okrętów biorących udział w bitwie, bo flota gezów składała się z uzbrojonych jednostek handlowych, ale przeprowadzony rekonesans archeologiczny też tego nie udowodnił[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Degroot 2018 ↓, s. 165–169.
- ↑ a b c d Field Jacob F.: Battle on the Zuiderzee. [w:] Encyclopedia Britannica [on-line]. Encyclopedia Britannica, 2022-10-04. [dostęp 2023-05-02]. (ang.).
- ↑ a b c Degroot 2018 ↓, s. 170.
- ↑ Alkmaar, Siege of (August 21–October 8, 1573). W: Cathal J. Nolan: The age of wars of religion, 1000-1650: an encyclopedia of global warfare and civilization. Westport, Conn.: Greenwood Press, 2006, s. 100. ISBN 0-313-33045-X.
- ↑ Degroot 2018 ↓, s. 170–171.
- ↑ Degroot 2018 ↓, s. 171.
- ↑ Sebas: Dutch archaeologists find 34 possible shipwrecks of 1573 naval battle. [w:] European Heritage Tribune [on-line]. 2020-12-20. [dostęp 2023-05-02]. (ang.).
- ↑ Maritiem archeologisch onderzoek in het Hoornse Hop. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 2021-08-04. [dostęp 2023-05-24]. (niderl.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dagomar Degroot: The frigid golden age: climate change, the Little Ice Age, and the Dutch Republic, 1560-1720. Cambridge: Cambridge University Press, 2018. ISBN 978-1-108-32130-3.
