Bocian białoszyi
| Ciconia episcopus[1] | |||
| (Boddaert, 1783) | |||
.jpg) Przedstawiciel podgatunku neglecta sfotografowany w zoo | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
bocian białoszyi | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Zasięg występowania podgatunków azjatyckich | |||
Bocian białoszyi[5] (Ciconia episcopus) – gatunek dużego ptaka z rodziny bocianów (Ciconidae). Występuje od Indii i północnego Pakistanu do Filipin i Indonezji oraz w Afryce Subsaharyjskiej z wyjątkiem południowo-zachodnich krańców.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten w 1780 roku opisał Buffon w 14. tomie Histoire Naturelle des Oiseaux pod zwyczajową francuską nazwą Héron violet[6]. Został on też zilustrowany w jednym z zeszytów Planches enluminées d’histoire naturelle – atlasu ptaków ukazującego się w latach 1765–1780[7], będącego uzupełnieniem publikacji Buffona; tablica barwna przedstawiająca bociana białoszyjego nosiła numer 906[8]. Jako miejsce typowe w obu tych publikacjach podano Wybrzeże Koromandelskie w Indiach[2][6][8]. Nazwę zgodną z zasadami nazewnictwa binominalnego (Ardea episcopus) nadał temu ptakowi Pieter Boddaert, który w swej publikacji z 1783 roku przydzielił binominalne nazwy wszystkim 1008 gatunkom zilustrowanym w Planches enluminées d’histoire naturelle (wiele z tych nazw utworzył sam)[9]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Ciconia[2][3][5][10].
Zwykle wyróżnia się trzy podgatunki C. episcopus[3][10]:
- C. episcopus microscelis G.R. Gray, 1848 – bocian czarnoczelny[5]
- C. episcopus episcopus (Boddaert, 1783) – bocian białoszyi[5]
- C. episcopus neglecta (Finsch, 1904)
Autorzy Handbook of the Birds of the World (a tym samym Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody IUCN) traktują takson microscelis z Afryki jako odrębny gatunek[11][12].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Długość ciała 86–95 cm[2][11], rozpiętość skrzydeł 170–190 cm, masa ciała 1,6–1,9 kg[13].
Błyszczące, brązowoczarne upierzenie skrzydeł oraz tułowia; biała szyja z charakterystycznymi „wełnistymi” piórami. U nasady dzioba biała plama. W locie widoczny biały brzuch.
Zasięg, środowisko
[edytuj | edytuj kod]Poszczególne podgatunki zamieszkują[2][10][11]:
- C. episcopus microscelis – Afryka Subsaharyjska – od Senegambii na wschód do Erytrei, na południe do północnej Botswany i wschodniej RPA
- C. episcopus episcopus – północny Pakistan, Indie i Sri Lanka[4] do Indochin, północny Półwysep Malajski, Filipiny
- C. episcopus neglecta – południowa Sumatra, Jawa i Wallacea
Występuje lokalnie, często nielicznie przy wodach, najczęściej jednak na terenach zalesionych. Niektóre populacje osiadłe, inne wędrują w głąb kontynentu.
Zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Żyje samotnie, w parach lub w małych stadkach.
W skład jego diety wchodzą: ryby, płazy (żaby, ropuchy), gady (węże, jaszczurki), duże owady i ich larwy, kraby, mięczaki, bezkręgowce morskie[2][11].
Status
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2014 roku uznaje bociana białoszyjego i czarnoczelnego za dwa osobne gatunki i klasyfikuje je następująco:
- bocian białoszyi (Ciconia episcopus) – gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened); liczebność populacji szacowana na 50 000 – 249 999 dorosłych osobników, a jej trend uznawany za spadkowy[4].
- bocian czarnoczelny (Ciconia microscelis) – gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern); w 2014 roku organizacja Wetlands International szacowała liczebność populacji na 10–100 tysięcy osobników, a jej trend oceniała jako stabilny.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ciconia episcopus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f Elliott, A., Garcia, E.F.J., Boesman, P. & Kirwan, G.M.: Asian Woollyneck (Ciconia episcopus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
- ↑ a b c Bocian białoszyi (Ciconia episcopus) (Boddaert, 1783). Avibase. [dostęp 2010-12-05].
- ↑ a b c Ciconia episcopus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Ciconiidae Sundevall, 1836 - bociany - Storks (Wersja: 2015-09-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ a b G.-L.L. de Buffon, Histoire naturelle des oiseaux, t. 16, Paryż 1781, s. 91 (fr.).
- ↑ Erwin Stresemann, On the Birds Collected by Pierre Poivre in Canton, Manila, India and Madagascar (1751–1756), „Ibis”, 94 (3), 1952, s. 522–523, DOI: 10.1111/j.1474-919X.1952.tb01847.x (ang.).
- ↑ a b Planches enluminées d'histoire naturelle, t. 10, tabl. 906.
- ↑ P. Boddaert, Table des planches enluminéez d'histoire naturelle de M. D'Aubenton. Avec les denominations de M.M. de Buffon, Brisson, Edwards, Linnaeus et Latham, Utrecht 1783, s. 54 (łac.).
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-10-25]. (ang.).
- ↑ a b c d del Hoyo, J., Collar, N. & Garcia, E.F.J.: African Woollyneck (Ciconia microscelis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2014. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-24)].
- ↑ Ciconia microscelis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2022-10-25] (ang.).
- ↑ Keller, Reichholf i Steinbach 2003 ↓, s. 65.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Multico Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
- Elisabeth Keller, prof. dr Josef H. Reichholf, Gunter Steinbach: Ptaki: strusie, pingwiny, nury, perkozy, rurkonose, wiosłonogie, brodzące, blaszkodziobe, ptaki drapieżne. Cz. 1. Warszawa: Świat Książki, 2003, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7227-891-1.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Zdjęcia i krótkie filmy – bocian czarnoczelny C. (e.) microscelis. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
