 Portret Bogda Chana pędzla Mardzana Szarawa | |
.svg)
| |
| Chan Mongolii | |
| Okres |
od 1911 |
|---|---|
| Poprzednik |
rząd utworzony |
| Następca |
powołanie Republiki Ludowej |
| Dżebcundampa | |
| Okres |
od 1870 |
| Poprzednik |
Agwaanczojdżianczigperenlejdżamc |
| Następca |
Dżambalnamdolczojdżidżalcan |
| Dane biograficzne | |
| Data i miejsce urodzenia |
1870 |
| Data i miejsce śmierci |
20 maja 1924 |
| Małżeństwo |
Tsendiin Dondogdulam |
| Małżeństwo |
Genepil |
Bogda Chan (znany też jako Bogd Chan lub Bogdo Chan, mong. Богд хаан; Pełny tytuł Dżebcundampa Hutagt Bogdo Gegen, właściwie Agwan Łobsan Czojdżi Danzan Waanczigbał Sambuu (1869-1924) – ósmy dżebcundampa Mongolii i jej ostatni chan. Z pochodzenia Tybetańczyk.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Odnaleziony w Tybecie (władze chińskie zabraniały poszukiwać kandydatów na dżebcundampów wśród rodowitych Mongołów) po śmierci siódmego dżebcundampy i uznany za jego kolejne wcielenie. Intronizowany w 1875 roku jako pięcioletni chłopiec. W wieku dorosłym wykazywał się jako bogdo gegen całkowitą nieudolnością. Nie interesował się ani zagadnieniami religijnymi, ani administracyjnymi, pozostawiając je współpracownikom. Jego tryb życia był wręcz skandaliczny. Spędzał czas na zabawach i rozrywkach, wykazując zamiłowanie do napojów alkoholowych, w szczególności szampana, oraz palenia tytoniu.
Jako pierwszy spośród dżebcundampów złamał nakaz celibatu[potrzebny przypis]. Jego żoną była Tsendiin Dondogdulam, znana też jako Ekch Dagina (Matka Dakini). Aby uzasadnić przed wiernymi jego małżeństwo, ogłoszono ją dakinią, a spreparowana na tę okoliczność przepowiednia głosiła, że z ich związku ma narodzić się kolejne wcielenie Buddy. Małżeństwo jednak pozostało bezdzietne. Dondogdulam zmarła w 1923 roku. Następnie Bogda Chan ożenił się z Genepil.
Mimo to autorytet bogdo gegena był wśród Mongołów tak wielki, że gdy po upadku cesarstwa w Chinach w roku 1911 Mongolia ogłosiła niepodległość, 1 grudnia 1911 roku Dżebcundampa Hutagt został obwołany chanem i przyjął tytuł Bogdo Chana.
Po wkroczeniu armii chińskiej do Mongolii 2 grudnia 1919 roku został aresztowany. Uwolniony 3 lutego 1921 roku po wkroczeniu do Mongolii oddziałów barona von Ungern-Sternberga (Ostatniego Wielkiego Chana Mongolii) i ponownie osadzony na tronie (Bogdo Chan był ostatnim Chanem Mongolii, ale nie ostatnim Wielkim, którym był baron Roman von Ungern-Sternberg)[potrzebny przypis]. Po rozbiciu oddziałów Ungerna przez bolszewików 6 lipca 1921 roku formalnie nadal pozostał głową państwa, usiłując budować teokrację na wzór Tybetu, musiał jednak pójść na kompromis z rewolucjonistami mianując premierem członka Mongolskiej Partii Ludowej. Funkcję głowy państwa pełnił do końca życia, jednak jego uprawnienia były niewielkie i coraz bardziej ograniczane.
Bogda Chan zmarł 20 maja 1924 roku. Dopóki żył, nie do pomyślenia były jakiekolwiek ograniczenia czy prześladowania religijne w Mongolii. Po jego śmierci władze komunistyczne zabroniły poszukiwania kolejnego wcielenia dżebcundampy, a w latach trzydziestych rozpoczęły bezwzględne prześladowania buddyjskiego kleru i wiernych. W drugiej połowie XX wieku w Mongolii funkcjonował tylko jeden klasztor buddyjski - Gandan.
„Pałac zimowy Bogda Chana” jest dziś jedną z atrakcji turystycznych miasta Ułan Bator.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ferdynand Antoni Ossendowski: Zwierzęta, ludzie, bogowie. Posłowie Krzysztof Tur. Białystok: Wydawnictwo Łuk, 1991. ISBN 83-85183-04-3.
