Busby Berkeley

Busby Berkeley
Prawdziwe imię i nazwisko	Busby Berkeley William Enos
Data i miejsce urodzenia	29 listopada 1895 ; Los Angeles
Data i miejsce śmierci	14 marca 1976 ; Palm Springs
Zawód	reżyser, choreograf
Lata aktywności	1901–1971

Busby Berkeley (ur. 29 listopada 1895 w Los Angeles, zm. 14 marca 1976 w Palm Springs) – amerykański reżyser i choreograf filmów muzycznych, znany ze swoich skomplikowanych układów tanecznych, wymagających zaangażowania wielu tancerek i rekwizytów, których geometryczne figury przypominały zmieniający się obraz kalejdoskopu.

Kariera

Busby Berkeley był synem aktorki teatralnej i filmowej Gertrude Berkeley. Swoje imię otrzymał na cześć Amy Busby, przyjaciółki matki. Na scenie zadebiutował w wieku 5 lat, u boku swojej rodziny. Uczestniczył w walkach I wojny światowej jako podporucznik artylerii. W latach 20. pracował jako choreograf w ponad 20 produkcjach musicalowych na Broadwayu. Już wówczas większą wagę przykładał na tworzeniu form geometrycznych z aktorek, niż na ich zdolnościach wokalnych.

W latach 30. rozpoczął karierę w Hollywood. Pracował początkowo jako choreograf i reżyser scen musicalowych w filmach Samuela Goldwyna z Eddiem Cantorem, gdzie zastosował nowatorski sposób kręcenia aktorek-tancerek z góry, dzięki czemu ich ruchy przypominały zmieniający się obraz kalejdoskopu. Zabieg ten stał się cechą charakterystyczną jego stylu filmowego.

Filmy Berleya były popularne w czasie wielkiego kryzysu, w czasie którego pracował dla wytwórni Warner Bros. Gdy pod koniec dekady monumentalne musicale, w których się specjalizował, wyszły z mody, zaczął reżyserować także filmy z innych gatunków, m.in. dramat kryminalny They Made Me a Criminal z 1939 roku z Johnem Garfieldem w roli głównej. W 1939 roku przeszedł do Metro-Goldwyn-Mayer, wówczas największej wytwórni filmowej na świecie^[1]^[2]^[3]. Wyreżyserował tam kilka filmów z udziałem Judy Garland, z którą był nieustannie skonfliktowany. W 1943 roku w wyniku nieporozumień z tą aktorką, został zwolniony z reżyserii Zwariowanej dziewczyny. Mimo to, w filmie pozostała nakręcona przez niego sekwencja I Got Rhythm^[4]. W tym samym roku zrealizował dla 20th Century Fox film The Gang's All Here. Pod koniec lat 40. wrócił do MGM, gdzie pracował jako choreograf w kilku filmach muzycznych. Ostatnim filmem, w którym był zaangażowany, to Bajeczny cyrk Billy Rose z 1962 roku.

Pod koniec lat 60. jego filmy znowu stały się modne, w wyniku czego jeździł z wykładami po amerykańskich uczelniach. W wieku 75 lat powrócił na Broadway, gdzie kierował wznowieniem musicalu No, No, Nanette.

Życie prywatne

Był sześciokrotnie żonaty^[5].

We wrześniu 1935 roku, wracając z bankietu z okazji ukończenia zdjęć do In Caliente, spowodował wypadek drogowy, w wyniku którego śmierć poniosły dwie osoby, pięć innych odniosło ciężkie obrażenia, a sam został ciężko ranny i posiniaczony. Niektórzy świadkowie zeznali, że w jego oddechu czuć było alkohol^[6]. Został oskarżony o morderstwo drugiego stopnia (nieumyślne spowodowanie śmierci). Po dwóch procesach, w których ława przysięgłych była niezdolna do wydania werdyktu, w trzecim został uniewinniony z zarzutów.

Zmarł 14 marca 1976 roku w Palm Springs, w wieku 80 lat, z przyczyn naturalnych^[7]. Został pochowany w Desert Memorial Park w Cathedral City^[8].

Filmografia

Byczo jest! (1930) (choreografia)
Kiki (1931) (choreografia)
Palmy Days (1931) (choreografia)
Flying High (1931) (choreografia)
Sky Devils (1932) (choreografia)
Rajski ptak (1932) (choreografia)
Night World (1932) (choreografia)
Urwis z Hiszpanii (1932) (choreografia)
She Had to Say Yes (1935) (reżyseria)
Ulica szaleństw (1933) (choreografia)
Poszukiwaczki złota (1933) (choreografia)
Nocne motyle (1933) (choreografia)
Roman Scandals (1933) (choreografia)
Fashions of 1934 (1934) (reżyseria, choreografia scen musicalowych)
Wonder Bar (1934) (choreografia scen musicalowych)
Dames (1934) (reżyseria, choreografia scen musicalowych)
Poszukiwaczki złota 1935 (1935) (reżyseria)
Bright Lights (1935) (reżyseria)
In Caliente (1935) (reżyseria, choreografia scen musicalowych)
I Live For Love (1935) (reżyseria)
Stars Over Broadway (1935) (choreografia)
Gold Diggers of 1937 (1936) (reżyseria, choreografia scen musicalowych)
Stage Struck (1936) (reżyseria)
The Singing Marine (1937) (reżyseria, choreografia scen musicalowych)
The Go Getter (1937) (reżyseria)
Hollywood Hotel (1937) (reżyseria)
Varsity Show (1937) (reżyseria ostatniej sceny)
Gold Diggers in Paris (1938) (reżyseria, choreografia scen musicalowych)
Men Are Such Fools (1938) (reżyseria)
Garden of the Moon (1938) (reżyseria)
Comet Over Broadway (1938) (reżyseria)
They Made Me a Criminal (1939) (reżyseria)
Fast and Furious (1939) (reżyseria)
Broadway Serenade (1939) (reżyseria ostatniej sceny)
Babes in Arms (1939) (reżyseria)
Strike Up the Band (1940) (reżyseria)
Forty Little Mothers (1940) (reżyseria)
Blonde Inspiration (1941) (reżyseria)
Kulisy wielkiej rewii (1941) (reżyseria scen musicalowych)
Laski na Broadwayu (1941) (reżyseria)
Lady Be Good (1941) (reżyseria, choreografia scen musicalowych)
Dla mnie i mojej dziewczyny (1942) (reżyseria)
Chata w niebie (1943) (reżyseria sceny Shine)
Zwariowana dziewczyna (1943) (reżyseria sceny finałowej I Got Rhythm)
The Gang's All Here (1943) (reżyseria)
Cinderella Jones (1946) (reżyseria)
Romans na pełnym morzu (1948) (choreografia)
Zabierz mnie na mecz (1949) (choreografia)
Rekord Annie (1950) (reżyseria, niewymieniony w czołówce)
Dwa tygodnie miłości (1950) (choreografia)
Call Me Mister (1951) (choreografia)
Two Tickets to Broadway (1951) (choreografia)
Million Dollar Mermaid (1952) (choreografia)
Small Town Girl (1953) (choreografia)
Easy to Love (1953) (choreografia)
Rose Marie (1954) (choreografia)
Bajeczny cyrk Billy Rose (1962) (choreografia)

Przypisy

↑ Thomas W. Bohn, Richard L. Stromgren, Daniel H. Johnson: Light & Shadows: A History of Motion Pictures. Nowy Jork: Alfred Pub. Co., 1978. ISBN 0-88284-057-6. (ang.).
↑ Douglas Gomery: The Coming of Sound: A History. Nowy Jork: Routledge, 2005. ISBN 0-415-96901-8. (ang.).
↑ Metro-Goldwyn-Mayer ma 80 lat. filmweb, 2004-05-17. [dostęp 2011-05-20].
↑ Hugh Fordin: The World of Entertainment: The Freed Unit at MGM. 1975. (ang.).
↑ Robert Hanley. Busby Berkeley, the Dance Director, Dies. „The New York Times”, s. 33, 1976-03-15. (ang.).
↑ „People”, 1935-09-30. (ang.).
↑ Howard Johns: Palm Springs Confidential: Playground of the Stars. Fort Lee: Barricade Books, 2004. ISBN 1-56980-297-1. (ang.).
↑ Interments of Interest. Palm Springs Cemetery District. [dostęp 2012-01-01]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[1] Thomas W. Bohn, Richard L. Stromgren, Daniel H. Johnson: Light & Shadows: A History of Motion Pictures. Nowy Jork: Alfred Pub. Co., 1978. ISBN 0-88284-057-6. (ang.).

[2] Douglas Gomery: The Coming of Sound: A History. Nowy Jork: Routledge, 2005. ISBN 0-415-96901-8. (ang.).

[3] Metro-Goldwyn-Mayer ma 80 lat. filmweb, 2004-05-17. [dostęp 2011-05-20].

[4] Hugh Fordin: The World of Entertainment: The Freed Unit at MGM. 1975. (ang.).

[5] Robert Hanley. Busby Berkeley, the Dance Director, Dies. „The New York Times”, s. 33, 1976-03-15. (ang.).

[6] „People”, 1935-09-30. (ang.).

[7] Howard Johns: Palm Springs Confidential: Playground of the Stars. Fort Lee: Barricade Books, 2004. ISBN 1-56980-297-1. (ang.).

[PSCemDis-8] Interments of Interest. Palm Springs Cemetery District. [dostęp 2012-01-01]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]