Centralne Archiwum Wojskowe – centralne archiwum wojskowe w Polsce, z siedzibą w dzielnicy Rembertów w Warszawie, przy ul. Czerwonych Beretów bl. 124.

CAW rozpoczęło działalność w roku 1918, ale początki jego sięgają roku 1916, kiedy powstała sekcja Naukowa Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu.

W 1919 r. Instytut Historyczno-Wojskowy wraz z Centralnym Archiwum Wojskowym weszły w skład Departamentu V Naukowo-Szkolnego Ministerstwa Spraw Wojskowych. W czerwcu 1927 r. CAW zostało wydzielone z Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego i podporządkowane szefowi Wojskowego Biura Historycznego. Jednocześnie otrzymało ono nazwę Archiwum Wojskowe.

Pierwszą siedzibą Archiwum był pałac Pod Blachą w Warszawie. W 1920 r. zostało przeniesione do Fortu Legionów, natomiast od 1931 r. aż do wybuchu II wojny światowej Archiwum mieściło się przy ul. Pokornej.

 Osobny artykuł: Archiwum Wojskowe.

W czasie wojny najcenniejsze archiwalia zostały ewakuowane do Rumunii, a ewakuacją kierował ówczesny dyrektor Archiwum, mjr Bolesław Waligóra. W listopadzie 1939 archiwalia te zostały dalej ewakuowane przez Paryż do Londynu i do Nowego Jorku. Dyrekcja CAW była jednak współodpowiedzialna za dopuszczenie do przejęcia przez Niemców po kapitulacji Warszawy archiwaliów odpowiedzialnego za wywiad i kontrwywiad Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego przechowywanych w Forcie Legionów^[1]. Zostały one wywiezione przez Niemców do Gdańska Oliwy, a następnie wykorzystane do likwidacji pracowników polskiego wywiadu, kontrwywiadu i ich współpracowników, a także polskich działaczy niepodległościowych^[2].

Zbiory przejęte przez III Rzeszę Niemiecką gromadzone w Gdańsku Oliwie zostały w większości odzyskane. Ze zbiorów przejętych przez ZSRR w 1964 r. strona radziecka zwróciła małą część (ok. 400 m.b. akt), przy czym ok. 10 000 j.a. pozostało w Centralnym Archiwum Specjalnym przy MWD (od 1964 r. przy Radzie Ministrów ZSRR) w Moskwie.

Archiwum Wojskowe wznowiło działalność w 1944 roku z siedzibą w Lublinie, a później w Łodzi oraz oddział w Gdańsku-Oliwie po przejęciu akt niemieckich. Centralne Archiwum Wojskowe powołano rozkazem Naczelnego Dowództwa WP nr 0194/Org. z sierpnia 1945 r.^[3] W 1951 r. rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 01/Org. powołano CAW w Warszawie, rozformowując jednocześnie istniejącą placówkę w Oliwie. Nową siedzibą został Fort Sokolnickiego, a w latach 50 XX w. placówka uzyskała dodatkowe pomieszczenia magazynowe w Wesołej. Od maja 1972 r. stałą siedzibą CAW jest blok 124 na terenie Akademii Sztuki Wojennej w Rembertowie.

W latach 1990–2009 w CAW miało miejsce bezprawne niszczenie akt wojskowych^[4].

Decyzją Ministra Obrony Narodowej nr 199/MON z 10.07.2003 r. Centralne Archiwum Wojskowe otrzymało imię patrona mjr Bolesława Waligóry.

21 kwietnia 2016 r. Minister Obrony Narodowej Antoni Macierewicz podpisał Decyzję Nr 127/MON o utworzeniu Wojskowego Biura Historycznego. Centralne Archiwum Wojskowe, które stało się komórką wewnętrzną WBH.

W skład CAW wchodzą m.in.:

Od chwili powstania CAW kierowali nim:

• ppłk dr Bronisław Pawłowski (1918–1933)
• mjr Bolesław Waligóra (1933–1939)
• ppor. Roch Morcinek (20.07–20.09.1945),
• ppłk Piotr Paweł Popławski (21.09.1945 – 15.05.1951),
• mjr Władysław Skoczeń (tymczasowo),
• ppłk Władysław Dąbrowski (16.05.1951 – 31.12.1954),
• płk Leszek Lewandowicz (10.05.1955 – 31.08.1975),
• płk Ludwik Wojna (1.09.1975 – 27.02.1980),
• płk Kazimierz Sitkowski (28.02.1980 – 25.11.1991),
• płk Andrzej Bartnik (26.11.1991 – 5.04.2001),
• kmdr dr Waldemar Wójcik (6.04.2001 – 30.05.2007),
• dr Czesław Andrzej Żak (26.06.2007 – 4.01.2016),
• dr hab. Sławomir Cenckiewicz (p.o., 4.01.2016)^[5][6]
• mgr Katarzyna Górny (2016–2018)
• mgr Łukasz Cięgotura od 2018^[7]

Do ustawowych zadań Centralnego Archiwum Wojskowego należy^[8]:

• koordynowanie działalności archiwalnej w resorcie Obrony Narodowej;
• kształtowanie wojskowego zasobu archiwalnego;
• gromadzenie, ewidencja, przechowywanie, opracowywanie i zabezpieczanie materiałów archiwalnych oraz prowadzenie działalności informacyjnej;
• opiniowanie projektów przepisów normatywno-prawnych mających wpływ na kształtowanie zasobu archiwalnego i postępowanie z materiałami archiwalnymi;
• opracowywanie projektów resortowych przepisów normatywno-prawnych w sprawach archiwalnych;
• prowadzenie w kraju i za granicą poszukiwań polskich archiwaliów wojskowych, we współpracy z Naczelnym Dyrektorem Archiwów Państwowych;
• organizowanie i prowadzenie kontroli postępowania z materiałami archiwalnymi i z dokumentacją niearchiwalną w komórkach organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej oraz jednostkach organizacyjnych podległych MON lub przez nie nadzorowanych;
• przeprowadzanie ekspertyz akt i udzielanie zezwoleń na brakowanie dokumentacji niearchiwalnej;
• wydawanie uwierzytelnionych odpisów, wypisów, wyciągów i reprodukcji przechowywanych materiałów archiwalnych, a także zaświadczeń na podstawie tych materiałów;
• prowadzenie prac naukowo-badawczych w dziedzinie archiwistyki wojskowej;
• udostępnianie materiałów archiwalnych do celów służbowych i naukowo-badawczych;
• wykonywanie usług archiwalnych dla jednostek organizacyjnych i obywateli w zakresie wyszukiwania, prowadzenia kwerend, kopiowania, fotokopiowania i konserwacji materiałów archiwalnych.

• Wojskowe Biuro Historyczne im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego

• Historia CAW. caw.wp.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-17)]. [dostęp 2013-11-06]

• Strona CAW