Chemia leków także chemia medyczna lub chemia farmaceutyczna – dyscyplina badawcza znajdującą się na pograniczu chemii i farmakologii. Głównym celem chemii medycznej jest projektowanie, synteza i badanie właściwości indywiduów chemicznych użytecznych w terapii, a także dopracowanie metod otrzymywania tych substancji w celu obniżenia kosztów produkcji. Cele te wiążą się też z badaniem już istniejących leków, zwłaszcza na poziomie ich oddziaływania z cząsteczką docelową. Jedną z głównych metod badawczych rozwiniętych w tym celu jest QSAR (ilościowa zależność pomiędzy strukturą a reaktywnością).
W Polsce dyscyplina ta stanowi przedmiot obowiązujący na studiach farmaceutycznych i jedną z podstawowych dyscyplin zawodowych farmaceutów. Tematyka badań koncentruje się na następujących zagadnieniach:
- budowa chemiczna substancji leczniczych
- ich właściwości fizykochemiczne i biologiczne
- metody otrzymywania, w szczególności syntezy chemicznej
- chemiczne aspekty oddziaływania leków na organizm
- ustalanie ilościowych współzależności między strukturą a bioaktywnością
- przemiany związków w warunkach in vitro, czyli trwałość leków
- trwałość leków in vivo, czyli metabolizm ksenobiotyku
- ocena chemiczna jakościowa i ilościowa
Chemia leków jest wysoce interdyscyplinarną dziedziną wykorzystującą osiągnięcia dyscyplin takich jak: chemia organiczna, biochemia, chemia fizyczna, chemia obliczeniowa, farmakologia, farmakognozja, fizjologia, mikrobiologia i statystyka.
Rys historyczny
[edytuj | edytuj kod]Chemia leków wywodzi się od chemii lekarskiej, zwanej jatrochemią, której podwaliny stworzyła alchemia. Twórcą jatrochemii był Paracelsus (1493–1541), który wprowadził do lecznictwa rtęć, siarkę i sól kuchenną. Jemu zawdzięczamy również hipotezę, że za działanie lecznicze roślin odpowiadają zawarte w nich związki chemiczne. Pierwszej izolacji jednorodnej chemicznie substancji leczniczej z surowca roślinnego dokonał Friedrich Sertürner. To wydarzenie przyjmuje się za początek rozwoju chemii leków.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- chemia bioorganiczna
- inhibitor
- ATC
- farmakologia
- farmaceutyka
- farmacja stosowana
- farmakognozja
- farmakoterapia
- farmakodynamika
- farmakokinetyka
- farmakofor
- medycyna
- projektowanie leków
- przemysł farmaceutyczny
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Alfred Zejc, Maria Gorczyca: Chemia leków dla studentów farmacji i farmaceutów. ISBN 83-200-2376-9.
- Graham L. Patrick: Chemia medyczna. ISBN 83-204-2833-5.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- American Chemical Society Division of Medicinal Chemistry
- European Federation for Medicinal Chemistry
- A guide to drug discovery: The role of the medicinal chemist in drug discovery – then and now, artykuł napisany w Nature Reviews Drug Discovery przedstawiający zarys historyczny dyscypliny i przewidywane przyszłe kierunki rozwoju.
Najważniejsze czasopisma
[edytuj | edytuj kod]- Future Medicinal Chemistry
- Chemmedchem (ChemMedChem current issue page)
- Journal of Medicinal Chemistry (table of contents)
- Current Medicinal Chemistry. bentham.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-23)].
- European Journal of Medicinal Chemistry