Chipset – grupa specjalistycznych układów scalonych, które są przeznaczone do wspólnej pracy. Mają zazwyczaj zintegrowane oznaczenia i zwykle sprzedawane są jako jeden produkt.
W komputerach termin chipset jest powszechnie używany w odniesieniu do specjalistycznego układu scalonego lub zestawu układów płyty głównej komputera lub karty rozszerzeń.
Wydajność i niezawodność komputera w znaczącej mierze zależy od tych układów. Układ ten organizuje przepływ informacji pomiędzy poszczególnymi podzespołami komputera. Podział chipsetu na układy scalone oraz umieszczenie w nich układów wejścia-wyjścia zależy od koncepcji producenta jak i rozwoju możliwości produkcji układów o coraz większym stopniu integracji.
W skład tradycyjnego chipsetu wchodzą zazwyczaj dwa układy zwane mostkami:
- Mostek północny odpowiada za wymianę danych między procesorem a urządzeniami wymagającymi dużej szybkości wymiany danych takich jak: pamięcią, magistral AGP lub PCI-E;
- Mostek południowy odpowiada za współpracę z pozostałymi urządzeniami wejścia/wyjścia, np. dysk twardy czy karty rozszerzeń.
Mostek północny zwykle łączony był z południowym za pomocą magistrali PCI[1]. Podstawowe układy występujące w chipsetach to:
- sterownik (kontroler) pamięci dynamicznych;
- sterownik CPU;
- sterownik pamięci cache;
- sterownik klawiatury;
- sterowniki magistral, przerwań i DMA.
Chipsety mogą również zawierać zegar czasu rzeczywistego, układy zarządzania energią, sterowniki dysków twardych IDE, dysków elastycznych, sterownik SCSI, sterownik portów szeregowych i równoległych.
Termin ten był również stosowany w latach 80. i 90. do oznaczania układów graficznych i dźwiękowych w komputerach i w konsolach do gier, na przykład Commodore Amiga Original Chip Set czy Sega System 16.
Modele chipsetów
[edytuj | edytuj kod]Wczesne chipsety
[edytuj | edytuj kod]Intel licencjonował chipset ZyMOS POACH dla procesorów Intel 80286 i Intel 80386SX:
- 82350 EISA
- 82350DT EISA
- 82310 MCA
- 82340SX PC AT
- 82340DX PC AT
- 82320 MCA
- 82360SL był chipsetem dla rozwiązań mobilnych 80386SL i 80486SL. Zawierał w sobie zintegrowany kontroler bezpośredniego dostępu do pamięci, Programowalny kontroler przerwań, obsługę portów równoległego i szeregowego, oraz układ logiczny odpowiedzialny za zarządzanie zasilaniem procesora.
Chipsety serii 4x0
[edytuj | edytuj kod]Chipsety dla procesorów serii 80486
[edytuj | edytuj kod]Chipset | Nazwa kodowa | Mostek południowy | Data premiery | Obsługiwane procesory | FSB | SMP | Typ Pamięci | Maksymalna ilość pamięci | Parzystość/ECC | L2 Cache Typ | Wsparcie dla PCI |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
420TX | Saturn | SIO | Listopad 1992 | 5 V 486 | Do 33 MHz | Nie | FPM | 128 MB | Parzystość | Asynchroniczna | 2.0 |
420EX | Aries | 82426EX | Marzec 1994 | 5 V/3.3 V 486 | Do 50 MHz | Nie | FPM | 128 MB | Parzystość | Asynchroniczna | 2.0 |
420ZX | Saturn II | SIO | Marzec 1994 | 5 V/3.3 V 486 | Do 33 MHz | Nie | FPM | 160 MB | Parzystość | Asynchroniczna | 2.1 |
Chipsety dla procesorów serii Pentium
[edytuj | edytuj kod]Płyt z chipsetami Mercury and Neptune można znaleźć w parze z kontrolerami IDE RZ1000 i CMD640 zawierającymi bug korupcji danych.
Chipset | Nazwa Kodowa | Numer Partii | Mostek Południowy | Data premiery | Obsługiwane Procesory | FSB | SMP | Typ pamięci | Maksymalna ilość pamięci | Maksymalna ilość cache’owanej pamięci | Parzystość/ECC | L2 Cache Typ | Wsparcie dla PCI | Wsparcie dla AGP |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
430LX | Mercury | S82434LX | SIO | Marzec 1993 | P60/66 | 66 MHz | Nie | FPM | 192 MB | 192 MB | Częściowo Parzystość | Asynchroniczna | 2.0 | Nie |
430NX | Neptune | S82433NX S82434NX | SIO | Marzec 1994 | P75+ | 66 MHz | Tak | FPM | 512 MB | 512 MB | Częściowo Parzystość | Asynchroniczna | 2.0 | Nie |
430FX | Triton | SB82437FX-66 SB82437JX | PIIX | Styczeń 1995 | P75+ | 66 MHz | Nie | FPM/EDO | 128 MB | 64 MB | Żaden | Asynchroniczna/Pburst | 2.0 | Nie |
430MX | Mobile Triton | 82437MX | MPIIX | Październik 1995 | P75+ | 66 MHz | Nie | FPM/EDO | 128 MB | 64 MB | Żaden | Asynchroniczna/Pburst | 2.0 | Nie |
430HX | Triton II | FW82439HX FW82439JHX | PIIX3 | Luty 1996 | P75+ | 66 MHz | Tak | FPM/EDO | 512 MB | 512/64 MB Zależne od użytej pamięci | Obydwa | Asynchroniczna/Pburst | 2.1 | Nie |
430VX | Triton | SB82437VX SB82438VX | PIIX3 | Luty 1996 | P75+ | 66 MHz | Nie | FPM/EDO/SDRAM | 128 MB | 64 MB | Żaden | Asynchroniczna/Pburst | 2.1 | Nie |
430TX | FW82439TX | PIIX4 | Luty 1997 | P75+ | 66 MHz | Nie | FPM/EDO/SDRAM | 256 MB | 64 MB | Żaden | Asynchroniczna/Pburst | 2.1 | Nie |
Pozostałe
[edytuj | edytuj kod]- i815/E (FSB 133 MHz bez AGP/ ver E z AGP SDR 133 MHz Dla Pentium III)
- i845E/GV (FSB 533 MHz AGPx4 2Go DDR PC2700 max)
- i850e, i855G (855GME dla Pentium M)
- i865G/P (FSB 533 MHz AGPx8 4Go DDR 2 serial ATA)
- i875p = zoptymalizowany i865
- E7205 (dla serwerów P4), E7500/E7501/E7505 (dla serwerów Xeon), E7520/E7525/E7530 (dla serwerów Bi-Xeon)
- 910GML/GMZ, 915GM/PM, 945PM/GM
- 945PM/GM + Intel PRO/Wireless 3945ABG + Intel Core Solo = Centrino (3. generacja)
- 945PM/GM + Intel PRO/Wireless 3945ABG + Intel Core Duo = Centrino Duo
- 910GL, 915P/PL/G/GL/GV, 925X/XE, 945P/PL/G/GZ, 955X (dla Pentium D/EE)
- 963Q, 965P/G/Q, 975X (dla Intel Core 2 Duo)
- 965PM/GM centrino Santa Rosa
- P31/G31
- G33
- P35/G35/Q35
- X38 (dla Intel Core 2 Duo w technologii 45nm, obsługa DDR3)
- P41
- P43/G43
- P45/G45
- X48
- Intel P55 (dla Intel Core i5)
- Intel X58 (dla Intel Core i7)
- P/H61
- P/H67
- Z68
- B75
- H77
- Z77
- X79
- H81
- B85
- H87
- Z87
- H97
- Z97
- X99
- X299
- Z170
- H170
- B150
- H110
- Z270
- B260
- H270
- Z390 (Dla Intel Core 7-9 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
- Z370 (Dla Intel Core 7-9 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
- B360 (Dla Intel Core 7-9 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
- H310 (Dla Intel Core 7-9 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
- Z490 (Dla Intel Core 10-11 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
- B460 (Dla Intel Core 10-11 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
- H410 (Dla Intel Core 10-11 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
- Z590 (Dla Intel Core 10-11 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
- B560 (Dla Intel Core 10-11 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
- H510 (Dla Intel Core 10-11 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
- Z690(Dla Intel Core 12-14 generacji w technologii 10nm, obsługa DDR4 i DDR5)
- B660 (Dla Intel Core 12-14 generacji w technologii 10nm, obsługa DDR4 i DDR5)
- H610 (Dla Intel Core 12-14 generacji w technologii 10nm, obsługa DDR4 i DDR5)
- Z790 (Dla Intel Core 12-14 generacji w technologii 10nm, obsługa DDR4 i DDR5)
- B760 (Dla Intel Core 12-14 generacji w technologii 10nm, obsługa DDR4 i DDR5)
- VIA KT133, KT133A
- VIA KT266A (FSB 200/266 MHz AGPx4)
- VIA KT333
- VIA Apollo KT400A
- VIA KT600 (wersja z i bez kontrolera Serial ATA)
- VIA KT880
- VIA P4X400
- VIA K8T400M
- VIA K8T800Pro
Silicon Integrated Systems (SiS)
[edytuj | edytuj kod]- SiS 645 648
- SiS 650 651 655 672
- SiS 735 740
- nForce 2: Ultra 400Gb, Ultra 400R, Ultra 400
- nForce 3: Go, Professional
- nForce 4: SLI Intel, Series AMD, SLI/XE Ultra Intel, Intel x16
- nForce 5: 520, SLI/570/560/550 AMD, 590SLI AMD, 570 SLI Intel, 590 SLI Intel
- nForce 6: 610i, 630i, 650i, SLI/650i Ultra, 680a SLI, 680 SLI/680i LT SLI
- nForce 7: 730i, 750i, 780i, 790i (błędnie nazywany 780i Ultra)
- nForce 9: 980a SLI
ATI (kupiony przez AMD w lipcu 2006 roku)
[edytuj | edytuj kod]- Chipsety dla procesorów AMD:
- AMD 480X CrossFire
- AMD 580X CrossFire
- AMD 690G, 690V, AMD M690 (mobilny)
- AMD 740G
- AMD 760G
- AMD 770
- AMD 780G
- AMD 785G
- AMD 790X CrossFire
- AMD 790FX CrossFire X
- AMD 790GX CrossFire
- AMD 870
- AMD 880G
- AMD 890FX CrossFire X
- AMD 890GX CrossFire
- AMD 970
- AMD 980G
- AMD 990X
- AMD 990FX
- AMD A75
- AMD A85
- AMD A85X
- AMD A88X
- ATI Radeon Xpress 1100 (chipset ze zintegrowaną grafiką)
- ATI Radeon Xpress 1150 (chipset ze zintegrowaną grafiką)
- ATI Radeon Xpress 200, 200M (mobilny) (chipset ze zintegrowaną grafiką)
- ATI SB600 (mostek południowy)
- ATI SB700 (mostek południowy)
- ATI SB710 (mostek południowy)
- ATI SB750 (mostek południowy)
- ATI SB850 (mostek południowy)
- Chipsety dla procesorów Intel:
- ATI CrossFire Xpress 3200 (dla procesorów Intel Core 2 Duo)
- ATI Radeon Xpress 1250 (chipset ze zintegrowaną grafiką)
- ATI Radeon Xpress 1100 (chipset ze zintegrowaną grafiką)
- ATI Radeon Xpress 200, 200M (chipset ze zintegrowaną grafiką)
- ATI SB600 Series (mostek południowy)
- M1217 – chipset dla procesora Intel 80386SX
- M1429/M1431 – magistrala VESA Local Bus procesor Intel 80486 i kompatybilne
- M1439/M1445 – magistrala PCI, podstawka Socket 3
- M1489 – PCI, Socket 3
- M1531/M1543 «ALADDiN IV» – Socket 7 do 83 MHz FPM, EDO, SDRAM brak obsługi AGP
- M1531B «ALADDiN IV+» – Socket 7
- M1541, M1542 «ALADDiN V» – Socket 7 do 100 MHz, AGP (1x i 2x)
- M1561/M1535D «ALADDiN 7» – Socket 7
- M1621/M1543 «ALADDiN-Pro II» – Slot 1 i Socket 370
- M1631 «ALADDiN TNT2» – Slot 1 i Socket 370 zintegrowana Riva TNT2
- M1632M «CyberBLADE ALADDiN i1» – Slot 1 i Socket 370 zintegrowana Trident Microsystems CyberBlade3D (AGP 2x)
- M1641B/M1535D «ALADDiN-Pro 4» – Slot 1 i Socket 370, AGP (1x, 2x i 4x)
- M1644 «CyberALADDiN» – Slot 1 i Socket 370 zint. Trident CyberBlade XP
- M1644T «CyberALADDiN-T» (Tualatin)
- M1651T «ALADDiN-Pro 5» – DDR PC2100
- M1651T/M1535D+ «Aladdin Pro 5T» MaGiK 1 – Pentium III
- M1671 «ALADDiN-P4» – Socket 478, FSB 100x4
- M1672 «CyberALADDiN-P4» – Socket 478
- M1681 – Socket 478
- M1683 – Socket 478
- M1646 «CyberMAGiK» – Socket A i Slot A, zint. Trident CyberBlade XP
- M1647 «MobileMAGiK 1» – Socket A i Slot A
- M1647/M1535D+ «MAGiK 1» – Socket A i Slot A
- M1667 «MAGiK 2» – Socket A i Slot A
- M1668 «MAGiK K8» – Socket 940 i Socket 754
- M1687/M1565 «Hammer» – Socket 940 i Socket 754, HyperTransport
- M1688/M1563 «MAGiK K8G» – Socket 940 i Socket 754, zint. Trident Blade XP4 (AGP 8x)
- M1689/M1565 – AMD Athlon 64, HyperTransport
- M1691/M1673
- M1695 – Athlon 64, PCI Express, AGP, HyperTransport
- M1697 – Athlon 64, PCI Express, AGP, HyperTransport
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Chipset's Basics. [dostęp 2020-11-26]. (ang.).