Zakażenia przenoszone głównie drogą płciową

Specjalizacja	choroby zakaźne
Objawy	upławy, wrzody na genitaliach lub wokół nich, ból w okolicy miednicy
Powikłania	niepłodność
Zapobieganie	szczepienia, bezpieczny seks, abstynencja

Choroby przenoszone drogą płciową (ang. sexually transmitted diseases, STD, sexually transmitted infections, STI), in. choroby weneryczne (łac. morbus venereus) – grupa chorób zakaźnych i pasożytniczych, które przenoszone są w drodze kontaktu płciowego, zwłaszcza podczas stosunku waginalnego, seksu analnego i seksu oralnego^[1]. Z tego rodzaju chorobami wiąże się zazwyczaj wstyd, poczucie winy i stygmatyzacja^[2][3].

Niejednokrotnie infekcje przenoszone drogą płciową początkowo nie wywołują objawów^[2]. Skutkuje to większym ryzykiem przeniesienia choroby na innych^[4][5]. Objawami choroby mogą być: wydzielina z pochwy, wydzielina z prącia(inne języki), owrzodzenia na lub wokół narządów płciowych oraz bóle w okolicy miednicy^[2].

Ponad 30 różnych bakterii, wirusów i pasożytów może być przenoszonych poprzez aktywność seksualną. Niektóre z chorób przenoszonych drogą płciową^[6]:

• choroby bakteryjne^[7][8][9]:
  • kiła
  • rzeżączka
  • wrzód weneryczny
  • czerwonka bakteryjna^[10]
  • ziarniniak pachwinowy
  • Mycoplasma genitalium^[11]
  • Mycoplasma hominis^[12]
  • Ureaplasma urealyticum^[12]
  • Ureaplasma parvum^[13]
  • Chlamydia trachomatis^[14]
• choroby wirusowe^[7][8][15]:
  • AIDS
  • opryszczka genitaliów, opryszczka wargowa
  • WZW – wirusowe zapalenie wątroby::
    • żółtaczka typu B (HBV)
    • żółtaczka typu C (HCV)
    • Wirus zapalenia wątroby typu A (HAV), (WZW A) – zakażenie może powstać na skutek kontaktu usta-odbyt (rimming)^[16][17], ręka-odbyt (fisting)^[18][19][20]
  • kłykciny kończyste (HPV)
  • wirus ludzkiej białaczki z komórek T, czyli HTLV^[21][22]
• choroby grzybicze:
  • grzybica (kandydoza)
• choroby pasożytnicze:
  • rzęsistkowica
  • świerzb
  • wszawica łonowa
  • ameboza

Najczęstszą chorobą przenoszoną drogą płciową jest zakażenie wywołane przez bakterię Chlamydia trachomatis^[23]. Szacuje się, że każdego roku około 357 milionów z nowych zakażeń to jedna z czterech chorób przenoszonych drogą płciową: chlamydia, rzeżączka, kiła lub trychomoneza (rzęsistkowica)^[2]. Szacuje się, że ponad 500 milionów osób cierpi na zakażenie narządów płciowych wirusem opryszczki zwykłej (HSV), a ponad 290 milionów kobiet jest zakażonych wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). W Stanach Zjednoczonych co roku prawie 20 milionów ludzi zaraża się chorobą przenoszoną drogą płciową. Zakażenia te dotykają kobiety i mężczyzn niezależnie od ich pochodzenia i poziomu ekonomicznego. Ale prawie połowa wszystkich nowych zakażeń występuje wśród młodych ludzi w wieku od 15 do 24 lat^[24]. Badanie CDC z 2008 r. wykazało, że 25–40% amerykańskich nastoletnich dziewcząt ma chorobę przenoszoną drogą płciową^[25][26].

Ponad 400 000 zakażeń przenoszonych drogą płciową odnotowano w Anglii w 2017 r., mniej więcej tak samo jak w 2016 r., przy czym odnotowano ponad 20% wzrost potwierdzonych przypadków rzeżączki i kiły. Od 2008 r. liczba przypadków kiły wzrosła o 148%, z 2874 do 7137, głównie wśród mężczyzn uprawiających seks z mężczyznami. Odsetek pierwszych przypadków brodawek płciowych w 2017 r. wśród dziewcząt w wieku 15–17 lat wynosił zaledwie 441, czyli o 90% mniej niż w 2009 r. – przypisywano to narodowemu programowi szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego^[27].

AIDS jest jedną z głównych przyczyn zgonów w dzisiejszej Afryce Subsaharyjskiej^[28]. HIV/AIDS przenoszone jest przede wszystkim poprzez niezabezpieczone stosunki seksualne. Ponad 1,1 mln osób żyje z HIV/AIDS w Stanach Zjednoczonych^[29] i ma to nieproporcjonalnie duży wpływ na Afroamerykanów^[30]. Zapalenie wątroby typu B jest również uważane za chorobę przenoszoną drogą płciową, ponieważ może się rozprzestrzeniać poprzez kontakt seksualny^[31]. Najwyższe wskaźniki występują w Azji i Afryce, a niższe w obu Amerykach i Europie^[32]. Zgodnie z raportem WHO z 2012 roku około dwóch miliardów ludzi na całym świecie zostało zakażonych wirusem zapalenia wątroby typu B^[33]. W 2018 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) stwierdziła, że około 257 milionów ludzi żyje z zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu B (zdefiniowanym jako dodatni antygen powierzchniowy zapalenia wątroby typu B)^[34].

 Główny artykuł: Bezpieczny seks.

Najskuteczniejszą metodą ochrony przed zakażeniem jest unikanie kontaktów z częściami ciała lub płynami, poprzez które może dojść do zakażenia. Nie wszystkie formy kontaktu seksualnego muszą ten kontakt zakładać. Zapobieganie wiąże się z przecięciem dróg szerzenia, poprzez używanie zabezpieczeń mechanicznych takich jak prezerwatywa czy maseczka oralna (które nie zawsze zapobiegają zakażeniu, szczególnie jeśli dojdzie do ich uszkodzenia w trakcie stosunku seksualnego)^[35].

Zmniejszenie prawdopodobieństwa zakażenia można osiągnąć poprzez ograniczenie kontaktów seksualnych do określonej liczby stałych wzajemnych partnerów i/lub partnerek, którzy przeszli odpowiednie testy wykrywające nosicielstwo chorób przenoszonych drogą płciową przed wchodzeniem z nimi w kontakty seksualne; a przy innych kontaktach używając zabezpieczeń^[36][37]. Choroby weneryczne można wykryć za pomocą badania krwi oraz badania materiału pobranego z szyjki macicy lub pochwy, a u mężczyzn z cewki moczowej^[38].

Formą zapobiegania jest także leczenie chorych. Leczenie to zwykle terapia farmaceutyczna, zależna od patogenu. Zwykle leczeniem zajmują się dermatolodzy. Bardziej szczegółową specjalnością medyczną zajmującą się tymi chorobami jest wenerologia.

• mężczyźni mający kontakty seksualne z mężczyznami
• kobiety mające kontakty seksualne z kobietami

• Samuel Peterson: STD Guide. STD+, 2018-12-08. [dostęp 2019-05-20]. (ang.).
• Choroby weneryczne – rozwiąż intymny problem. [dostęp 2019-05-20]. (pol.).