Colson Whitehead

Data i miejsce urodzenia	6 listopada 1969 Nowy Jork
Język	angielski
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła
Kolej podziemna. Czarna krew Ameryki
Nagrody
National Book Award Nagroda Pulitzera
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Colson Whitehead (ur. 6 listopada 1969 w Nowym Jorku) – amerykański pisarz, laureat Nagrody Pulitzera, National Book Award i Nagrody im. Arthura C. Clarke’a.

Urodził się 6 listopada 1969 w Nowym Jorku jako Arch Colson Chipp Whitehead w rodzinie Archa S. i Mary Anne Woody Whitehead. Wychował się na Manhattanie, gdzie uczył się w Trinity School. Ukończył studia literatury angielskiej na Uniwersytecie Harvarda (1987–1991). Po powrocie do Nowego Jorku zaczął pisać recenzje dla „The Village Voice”; w tym okresie napisał satyryczną powieść, którą odrzuciło dwadzieścia wydawnictw^[1].

W 1996 rozpoczął pracę nad powieścią detektywistyczną Intuicjonistka o inspektorach wind. Książka ukazała się w 1999 i zyskała pozytywne recenzje, a także trafiła do finału nagrody Hemingway Foundation/PEN Award. Jego druga powieść, John Henry Days (2001), została wyróżniona nagrodą Anisfield-Wolf Book Award oraz znalazła się w finale Nagrody Pulitzera, the National Book Critics Circle Award i nagrody literackiej „Los Angeles Times”. W 2001 Whitehead otrzymał grant MacArthur Fellowship, który pozwolił skupić mu się na pracy literackiej. Jego kolejną publikacją był zbiór trzynastu esejów o Nowym Jorku po zamachu z 11 września 2001 pod nazwą The Colossus of New York: A City in Thirteen Parts (2003). Następnie ukazała się powieść satyryczna Apex Hides the Hurt (2006)^[2].

Kolejna powieść, Sag Harbor (2009), była pierwszą książką Whiteheada na liście bestsellerów prowadzonej przez „The New York Times”, znalazła się także w finale PEN/Faulkner Award. Powieść Zone One (2011), której inspiracją były filmy o zombie George'a Romero oglądane przez Whiteheada w młodości^[3], zadebiutowała na jedenastym miejscu listy bestsellerów „The New York Times”^[4]. Kolej podziemna. Czarna krew Ameryki (2016) zdobyła National Book Award (2016), Nagrodę Pulitzera w kategorii literatury pięknej (2017)^[5] i Nagrodę im. Arthura C. Clarke’a (2017)^[6] oraz zajęła pierwsze miejsce listy bestsellerów „The New York Times”^[5].

W 2017 Whitehead został ogłoszony jednym ze stu najbardziej wpływowych ludzi w rankingu magazynu „Time”^[5]. Jego następna powieść, Miedziaki (2019), która została oparta na prawdziwych wydarzeniach, opisuje zakład poprawczy dla Afroamerykanów na południu Stanów Zjednoczonych, prowadzony w czasach gdy Martin Luther King sprzeciwiał się prawom Jima Crowa^[7]. W 2020 Miedziaki zostały wyróżnione Nagrodą Pulitzera w kategorii literatury pięknej^[8].

• 1999: The Intuitionist – pol.: Intuicjonistka. Rafał Lisowski (tłum.). Warszawa: Albatros, 2023. ISBN 978-83-67513-72-2. Brak numerów stron w książce
• 2001: John Henry Days
• 2006: Apex Hides the Hurt
• 2009: Sag Harbor
• 2011: Zone One
• 2016: The Underground Railroad – pol.: Kolej podziemna. Czarna krew Ameryki. Rafał Lisowski (tłum.). Warszawa: Albatros, 2017. ISBN 978-83-65781-01-7. Brak numerów stron w książce
• 2019: The Nickel Boys – pol.: Miedziaki. Robert Sudół (tłum.). Warszawa: Albatros, 2019. ISBN 978-83-8125-614-8. Brak numerów stron w książce
• 2021: Harlem Shuffle – pol.: Rytm Harlemu. Rafał Lisowski (tłum.). Warszawa: Albatros, 2022. ISBN 978-83-8215-959-2. Brak numerów stron w książce
• 2023: Crook Manifesto^[9] – pol.: Reguły gry. Robert Sudół (tłum.). Warszawa: Albatros, 2023. ISBN 978-83-67759-29-8. Brak numerów stron w książce

• 2003: The Colossus of New York: A City in Thirteen Parts
• 2014: The Noble Hustle: Poker, Beef Jerky & Death

Źródło^[10][5].

• Understanding Colson Whitehead. W: Derek C. Maus: Understanding Colson Whitehead. Columbia: University of South California Press, 2014. ISBN 978-1-61117-409-0.