Cyryl

Metropolita kijowski
Intronizacja Cyryla jako metropolity kijowskiego, miniatura (Licewoj letopisnyj swod)
Kraj działania	Ruś Kijowska
Data śmierci	lato 1233
Miejsce pochówku	Sobór Mądrości Bożej w Kijowie
Metropolita kijowski
Okres sprawowania	1224–1233
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Patriarchat Konstantynopolitański
Inkardynacja	Metropolia kijowska
Chirotonia biskupia	1224

Cyryl (zm. 1233) – metropolita kijowski w latach 1224–1233.

Cyryl został wyznaczony na metropolitę kijowskiego przez patriarchę konstantynopolitańskiego Hermana II w 1224, a następnie intronizowany w Kijowie w święto Objawienia Pańskiego (6 stycznia 1225). Objęcie przez niego katedry nastąpiło cztery lata po śmierci jego poprzednika Mateusza^[1].

Podobnie jak jego poprzednicy, Cyryl występował jako pośrednik w rozwiązywaniu konfliktów między książętami ruskimi, dzięki czemu zyskał znaczny szacunek. W kronikach ruskich opisuje się również wysoki poziom jego wykształcenia oraz dobre relacje z kijowskim Monasterem Pieczerskim. W swojej działalności dążył do usamodzielnienia się metropolii kijowskiej od wpływów władzy świeckiej oraz do jej konsolidacji wewnętrznej^[1]. W tym celu zorganizował w okresie sprawowania urzędu dwa Sobory Lokalne: w 1227 we Włodzimierzu nad Klaźmą i w 1231 w Kijowie. Prawdopodobnie w politykę konsolidacji i umacniania władzy duchownej prowadzoną przez Cyryla wpisuje się również stosowanie przezeń tytułu arcybiskupa metropolii ruskiej, co podkreślało jego zwierzchnictwo nad całą hierarchą ruską, istotniejsze od zależności biskupów od władzy świeckiej^[1].

Metropolita Cyryl sprawował urząd do swojej śmierci w 1233^[1].

W Kijowsko-Sofijskim Pomianniku, jakim posługiwał się archimandryta ławry Pieczerskiej Zachariasz (Kopysteński) przy sporządzaniu katalogu metropolitów w swojej "Palinodii", wymienia się metropolitę Cyryla. Cyryl został również wskazany na moskiewskich listach metropolitów w Latopisie Nikona oraz na liście w rękopisie wołokołamskim, znajdującym się w zbiorach biblioteki Moskiewskiej Akademii Duchownej. Lata służby i życia hierarchy nie zostały wskazane w żadnym z tych źródeł^[2]. Ponadto późniejszy Latopis Hustyński nazywa Cyryla Rusinem, nie Grekiem^[3]. Te późniejsze dowody były punktem wyjścia dla opinii, że w okresie przedmongolskim było dwóch metropolitów o imieniu Cyryl. W XIX wieku przyjęto założenie, że na katedrze kijowskiej metropolita Cyryl I pozostawał w latach 1039-1051, to znaczy między metropolitą Teopemptem, wspomnianym w 1039 r., a wyborem Hilariona, który objął urząd w 1051 r. Jednak nawet w czasach przedrewolucyjnych większość badaczy, jak wskazano w prawosławnej Encyklopedii Teologicznej, nie uważała tych danych za wiarygodne, nie uznając w ten sposób samego faktu istnienia metropolity Cyryla w XI wieku^[2].