Cytryna zwyczajna

Budowa cytryny zwyczajnej
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mydleńcowce
Rodzina	rutowate
Rodzaj	cytrus
Gatunek	cytryna zwyczajna
Nazwa systematyczna
Citrus limon Burm. 1768 Fl. indica 173. 1768
Synonimy
Citrus limonum Risso[3]
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Cytryna zwyczajna Citrus limon (L.) Burm., nazywana też cytryną właściwą lub po prostu cytryną – gatunek roślin z rodziny rutowatych (Rutaceae Juss.). Pochodzi z południowo-wschodnich Chin, lecz współcześnie nie występuje tam ani w stanie dzikim, ani nie jest tam uprawiana. Prawdopodobnie powstała w wyniku skrzyżowania limy (Citrus aurantifolia syn. C. latifolia) z cytronem (Citrus medica). Do Europy trafiła w średniowieczu (starożytni Rzymianie znali i uprawiali tylko cytrony Citrus medica)^[4].

Pokrój

Drzewo dorastające zazwyczaj do 5 m, choć niekiedy do 10 m, u większości odmian gałęzie z kolcami.

Liście

Jasnozielone, jajowatolancetowate, lśniące, na brzegach piłkowane, do 15 cm długości. Wyrastają na słabo oskrzydlonych ogonkach.

Kwiaty

O średnicy do 30 mm, wydzielające silną woń, osadzone pojedynczo lub parami w kątach liści, a na końcach gałązek niekiedy zebrane w małe grona. Mają białą, 5-płatkową koronę, z zewnątrz czerwono nabiegłą, 1 słupek i liczne pręciki. Kwitnie prawie nieprzerwanie. Znamię dojrzewa już w pączku, a pylniki dopiero po otworzeniu kwiatu (protogynia).

Owoce

Jadalne, bardzo kwaśne jagody nazywane cytrynami. Są jajowate, o wydłużonych końcówkach. Mają dość grubą, żółtą okrywę i żółtawy, soczysty miąższ^[6].

• Morfologia cytryny zwyczajnej
• 
  Pokrój
• 
  Pokrój drzewka
• 
  Kwiat i liście
• 
  Dojrzewające owoce i liście
• 
  Dojrzały owoc

• Drzewo owocowe. Jest uprawiana dla swoich owoców, które zawierają dużo witaminy C i B1 oraz kwasu cytrynowego. Aby owoce mogły znieść często długotrwały transport na duże odległości, zrywane są z drzew w stanie niedojrzałym, a następnie przed sprzedażą (lub jeszcze w trakcie transportu) poddaje się je sztucznemu dojrzewaniu za pomocą etenu. Największe plantacje znajdują się w Stanach Zjednoczonych, we Włoszech, Meksyku, Grecji i Hiszpanii. Znajduje się w rejestrze roślin uprawnych Unii Europejskiej. Zobacz też kiszone cytryny.
• W przemyśle spożywczym i farmaceutycznym owoce oraz skórki z owoców są wykorzystywane jako źródło kwasów cytrynowego oraz olejku eterycznego,
• Roślina ozdobna. Jest uprawiana w ogrodach i parkach w krajach o ciepłym klimacie. Na obszarach o klimacie umiarkowanym uprawia się ją w szklarniach i palmiarniach, a także w mieszkaniach, jako roślinę pokojową.

Historia uprawy

Z południowo-wschodniej Azji sprowadzono cytrynę do Mezopotamii prawdopodobnie ok. V w. n.e., skąd Arabowie ok. X w. przenieśli uprawę do Palestyny i Egiptu. Na Bliskim Wschodzie zetknęli się z tym gatunkiem Europejczycy podczas wypraw krzyżowych. Cytryny zostały następnie rozpowszechnione i zaczęły być uprawiane niemal w całym obszarze śródziemnomorskim. Krzysztof Kolumb prawdopodobnie już podczas pierwszych wypraw do Ameryki wprowadził tam cytryny do uprawy. Na Antylach uprawiane były w każdym razie w 1557 roku. W 1587 Kuba pokryta była gajami cytrynowymi^[4].

Wymagania

Jest najbardziej wśród wszystkich gatunków rodzaju cytrus wytrzymała na niskie temperatury, szczególnie jeśli została zaszczepiona na podkładce poncyrii trójlistkowej^[7]. Może być uprawiana w strefie 9-11^[7]. Przy uprawie doniczkowej w mieszkaniu należy jej wybrać miejsce słoneczne, jeśli przez lato będzie wyniesiona na zewnątrz domu, miejsce może być również półcieniste^[8]. Rozmnażać można z nasion z kupionych w sklepie cytryn. Wyhodowana z nasion roślina nie zachowuje cech osobnika matecznego, jednak dla celów ozdobnych może być w ten sposób uprawiana^[8]. Wymaga dobrze przepuszczalnej i lekkiej gleby, równomiernego i obfitego podlewania oraz umiarkowanego nawożenia^[8]. Bywa atakowana przez tarczniki, wełnowce i przędziorki^[8]. Długotrwałe podlewanie wodą o dużej zawartości wapnia może powodować objawy braku żelaza (jasne liście z ciemnymi żyłkami)^[8].

Zobacz kolekcję cytatów o cytrynie w Wikicytatach