Czarna Wieś (gmina w powiecie sokólskim)

Czarna Wieś
Czarnowieża
	gmina wiejska
	1915–1927
Państwo	Polska
Województwo	1919–1927: białostockie
Powiat	1915–1919: sokólski; 1919–1927: sokólski
Siedziba	Czarna Wieś (osiedle kolejowe)
Populacja (1921); • liczba ludności	; 956
	Położenie na mapie Polski w 1939 Czarna Wieś; Czarnowieża
	53°18′00,0000″N 23°16′48,0000″E/53,300000 23,280000

Czarna Wieś (początkowo Czarnowieża^[2]) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1919–1927 na Białostocczyźnie. Siedzibą gminy było osiedle kolejowe Czarna Wieś (obecnie jest to miasto Czarna Białostocka).

Kontekst historyczny

Osobny artykuł: Czarna Wieś (gmina w powiecie białostockim).

I wojna światowa

Gminę Czarna Wieś utworzono podczas I wojny światowej w powiecie sokólskim, na terenie okupowanej przez Niemców części rosyjskiej guberni grodzieńskiej, czyli Ober-Ostu (w okręgu Białystok)^[3]. Gmina Czarna Wieś z siedzibą w osiedlu kolejowym Czarna Wieś powstała^[4]^[5]:

z części zniesionej gminy Kamionka (ros. Каменковская волость) z siedzibą w Janowszczyźnie – Mochnacz, Polanki i Rogoziński Most).
z części gminy Czarna Wieś (ros. Черновесская волость) z siedzibą w Czarnej Wsi (Kościelnej) – Czarna Wieś-Stacja, Buksztel, Wodokaczka, Zapiecki, Jackie Tartaki i Greńskie.

Równcześnie gminę Czarna Wieś (Kościelna) włączono do powiatu białostockiego (z powodu ich dużo bliższego położenia względem Białegostoku aniżeli Sokółki) natomiast nowa gmina Czarna Wieś (Stacja) pozostała w powiecie sokólskim. Ponieważ obie gminy Czarna Wieś znajdowały się odtąd w dwóch różnych powiatach, zmniejszyło to ryzyko pomyłki mimo posiadania tej samej nazwy. Podział na dwie gminy zachowano, kiedy zarówno powiat białostocki jak i powiat sokólski przeszły w sierpniu 1919 pod administrację polską^[6]^[7].

II Rzeczpospolita

W okresie międzywojennym gmina Czarna Wieś należała do powiatu sokólskiego w nowo utworzonym województwie białostockim^[2].

Gmina (pod nazwą Czarnowieża) występuje w pierwszym wykazie gmin powiatu (z 1919), natomiast w drugim, uzupełnionym (z 1920/21) autorzy już jej nie wymieniają^[2]. Jednostka pojawia się ponownie w wykazie gmin z 1924 roku^[7]. Wahania te wynikały z niepewności w kwestii utrzymania tej małej jednostki, utworzonej na wyrost przez okupanta dla prężnie rozwijającego się osiedla kolejowego Czarna Wieś wokół stacji kolejowej Czarna Wieś na Kolei Warszawsko-Petersburskiej. Ludnościowo była to jednak bardzo mała gmina (tylko 956 mieszkańców w 1921 roku), składająca się z następujących miejscowości:

stacji kolejowej Czarna Wieś z małym osiedlem (63 mieszkańców),
wsi Buksztel i nadleśnictwa Buksztel (241 + 20 mieszkańców),
wsi i nadleśnictwa Wodokaczka (187 + 231 mieszkańców),
wsi Zapiecki (133 mieszkańców),
kolonii i leśniczówki Rogoziński Most (21 + 0 mieszkańców),
kolonii Mochnacz (40 mieszkańców),
kolonii Polanki (14 mieszkańców),
kolonii Jackie Tartaki (6 mieszkańców),
leśniczówki Greńskie (0 mieszkańców)^[7].

Ostatecznie zdecydowano się gminę Czarna Wieś znieść, do czego doszło 1 kwietnia 1927, po czym obszar gminy włączono do gminy Czarna Wieś w powiecie białostockim^[8]. Tak więc obszar wydzielony w większości w 1915 z gminy Czarna Wieś powrócił po 12 latach do gminy macierzystej.

Przypisy

↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. białostockiego; przed 1919 poza administracją polską. W latach 1919–1924 wykazy sporadycznie nie wymieniają tej gminy.
↑ ^a ^b ^c Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej. R. 1, 1920/21
↑ Deutsche Arbeit in den Verwaltungsgebieten Kurland, Litauen und Bialystok-Grodno. Kowno (Verlag der Presseabteilung Ober Ost) 1917.
↑ Befehl- und Verordnungsblatt des Oberbefehlshabers Ost (Dziennik rozkazów i rozporządzeń Głównodowodzącego Wschodu) Nr 1-96
↑ Jemielity W. (2002). Podziały administracyjne powiatów sokólskiego i dąbrowskiego w latach 1919-2000. "Studia Łomżyńskie", 13, 2002, s. 119-146.
↑ Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395
↑ ^a ^b ^c Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom V – Województwo Białostockie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924
↑ Dz.U. z 1927 r. nr 35, poz. 310

[1] Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. białostockiego; przed 1919 poza administracją polską. W latach 1919–1924 wykazy sporadycznie nie wymieniają tej gminy.

[rocznik-2] Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej. R. 1, 1920/21

[oberost-3] Deutsche Arbeit in den Verwaltungsgebieten Kurland, Litauen und Bialystok-Grodno. Kowno (Verlag der Presseabteilung Ober Ost) 1917.

[befehl-4] Befehl- und Verordnungsblatt des Oberbefehlshabers Ost (Dziennik rozkazów i rozporządzeń Głównodowodzącego Wschodu) Nr 1-96

[jem-5] Jemielity W. (2002). Podziały administracyjne powiatów sokólskiego i dąbrowskiego w latach 1919-2000. "Studia Łomżyńskie", 13, 2002, s. 119-146.

[admin-6] Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395

[autonazwa1-7] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom V – Województwo Białostockie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924

[8] Dz.U. z 1927 r. nr 35, poz. 310

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Przynależność wojewódzka	Rosja: obwód białostocki (1807–42) gubernia grodzieńska (1842–1915) II RP: woj. białostockie (1919–39) ZSRR: obwód białostocki (1939–40) PRL: woj. białostockie (1944–75)
Miasta (1808–1975)	Dąbrowa Białostocka (do 1892 i 1919–50) Janów (do 1892) Korycin (do 1892) Krynki (← 1944–50) Kuźnica (do 1892) Nowy Dwór (do 1934) Odelsk (do 1892 i 1919–34) Sidra (do 1857) Sokółka Suchowola (do 1892 i 1919–50*) Wasilków (do 1892)
Miasteczka (1808–1934)	Dąbrowa Białostocka (1892–1919) Janów (1892–1934) Korycin (1892–1934) Kuźnica (1892–1934) Nowy Dwór (1892–1919) Odelsk (1892–1919) Sidra (1857–1934) Suchowola (1892–1919) Wasilków (1892–1915 →)
Gminy wiejskie (1861–1954 i 1973–75)	Bagny (1861–1915) Babiki (1915–44 i 1973–75) Czarna Wieś (1861–1915 →) Czarna Wieś (1915–27) Dąbrowa Białostocka (1915–54) Grzebienie (1861–1915) Janów (1915–54 i 1973–75) Kamienna (1861–1915) Kamionka (1861–1915) Korycin (1915–54 i 1973–75) Kruglany (1861–1915) Krynki (← 1944–54 i 1973–75) Kuźnica (1915–54 i 1973–75) Makowlany (1861–1915) Nowowola (1861–1915) Nowy Dwór (1915–54) Odelsk (1915–44) Ostra Góra (1861–1915) Ostrów (1861–1915) Romanówka (1861–1915) Sidra (1915–54 i 1973–75) Sokolany (1915–44) Sokółka (1915–54 i 1973–75) Suchowola (1915–54) Trofimówka (1861–1915) Szudziałowo (1915–54 i 1973–75) Zalesie (1915–54) Zubrzyca (1861–1915)
Gromady (1954–72)	Achrymowce (1954–59) Babiki (1954–72) Białousy (1954–71) Bogusze (1954–61) Bombla (1959–72) Butrymowce (1954–55 →) Chodorówka Nowa (1954–61 →) Czerwonka (1954–59) Czuprynowo (1954–59) Dąbrowa (1954–55 →) Dubaśno (1954–55 →) Górka (1959–72) Górany (1954–71) Horodnianka (1954–55 →) Janowszczyzna (1954–72) Janów (1954–72) Kamienna Stara (1954–55 →) Kamionka Nowa (1954–59) Kamionka Stara / Stara Kamionka (1954–72) Kiersnówka (1954–55 →) Klimówka (1954–59) Korycin (1954–72) Krasne (1954–59) Krasne Folwarczne (1954–59 (→)) Kruszyniany (1954–59) Krynki (1954–72) Kuplisk (1954–57) Kuźnica (1954–72) Lipina (1954–57) Majewo (1954–71) Malawicze Dolne (1954–71) Nierośno (1954–55 →) Nowowola (1954–59) Nowy Dwór (1954–55 →) Ostra Góra (1954–59) Ostrowie (1954–55 →) Ostrów Południowy (1954–59) Pierożki (1954–57) Plebanowo (1954–59) Pokośna (1954–55 →) Popławce (1954–61) Racewo (1954–59) Reszkowce (1954–55 →) Rozedranka Stara / Stara Rozedranka (1954–72) Różanystok (1954–55 →) Sidra (1954–72) Siekierka (1954–57) Sokolany (1959–72) Sokołda (1954–71) Sokółka (1961–72) Suchodolina (1954–55 →) Suchowola (1954–61 →) Szudziałowo (1954–72) Talkowszczyzna (1954–61) Teolin (1954–59) Wierzchlesie (1954–59) Wołyńce (1954–57) Woroniany (1954–59) Wólka (1954–61 →) Zabrodzie (1954–57) Zagórze (1954–59) Zalesie (1954–72) Zdroje (1954–59) Zubrzyca Wielka (1954–57) Zwierzyniec Wielki (1954–55 →)
Legenda	* de facto skasowane w 1944, de jure w 1950

gmina wiejska
1915–1927^[1]

Państwo	Polska
Województwo	1919–1927: białostockie
Powiat	1915–1919: sokólski 1919–1927: sokólski
Siedziba	Czarna Wieś (osiedle kolejowe)
Populacja (1921) • liczba ludności	956
Położenie na mapie Polski w 1939
53°18′00,0000″N 23°16′48,0000″E/53,300000 23,280000