Spis treści
Czarnylas (województwo wielkopolskie)
wieś | |
Kościół Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej w Czarnymlesie | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Wysokość |
133 m n.p.m. |
Liczba ludności (2006) |
1000 |
Strefa numeracyjna |
62 |
Kod pocztowy |
63-421[2] |
Tablice rejestracyjne |
POS |
SIMC |
0207385 |
Położenie na mapie gminy Przygodzice | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego | |
Położenie na mapie powiatu ostrowskiego | |
51°30′24″N 17°45′50″E/51,506667 17,763889[1] |
Czarnylas (d. Schwarzwald, Przygodzka Huba[3]; do 1996 Czarny Las[4]) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie ostrowskim, w gminie Przygodzice.
Wieś położona jest około 15 km na południe od Ostrowa Wielkopolskiego, na skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 444 Krotoszyn – Ostrzeszów z drogą krajową 25 Bydgoszcz – Ostrów – Wrocław. Z trzech stron otoczony jest lasami: Antonin oraz Świeca, z jednej strony ograniczają Czarnylas rozlewiska i młaki wokół strumienia Złotnica (dorzecze Baryczy).
Historia
[edytuj | edytuj kod]W przeszłości teren silnego osadnictwa niemieckiego – cechą charakterystyczną osady było duże rozdrobnienie wyznaniowe. W I poł. XIX w. istniała tu huta szkła wytapianego z piasku ze śródleśnych wydm. W 1848 miejsce potyczki polsko-pruskiej, rozbity został oddział powstańczy Macieja Kotowskiego. W latach 1941–1944 istniał w przysiółku Zawidzyn hitlerowski obóz pracy. Po wojnie funkcjonowało tu kino wiejskie.
W latach 1934–1954 roku istniała gmina Czarnylas. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Czarnylas. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.
W sąsiadującym z kaplicą baptystyczną (obecnie biblioteka) domu krytym strzechą odbywały się spotkania mormonów pod przewodnictwem pastora Schteibla. Przekaz historyczny wzmiankuje o obecności 7 wyznań na terenie Czarnylasu. Obecnie działalność duszpasterską na terenie wsi prowadzi: kościół rzymskokatolicki i kościół ewangelicko-augsburski.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- kościół poewangelicki, od 1945 rzymskokatolicki pw. Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej z lat 1856-1860, eklektyczny, z neoromańskim wyposażeniem, w tle głównego ołtarza znajduje się okno z witrażem przedstawiającym herb Hohenzolernów. Posiada wieżę na planie kwadratu. Powstał z cegieł ciosanych z rudy darniowej żelaza (czerwono-brązowa, szorstka), ufundowany przez fundację Gustawa Adolfa i fundację Ludwiki Radziwiłł z Antonina,
- kaplica baptystyczna z lat międzywojennych, po II wojnie światowej zaadaptowana na kino wiejskie, później przekształcona w bibliotekę publiczną,
- kościół rzymskokatolicki Najświętszego Serca Jezusa z 1925 roku, posiada neobarokową wieżyczkę,
- kościół staroluterański a obecnie ewangelicko-augsburski z lat 1889-1900, neogotycki, z wieżą o strzelistym hełmie,
- 2 cmentarze ewangelickie i rzymskokatolicki z 1947 r.
- pastorówka powstała około roku 1900.
-
Kościół Najświętszego Serca Jezusa w Czarnymlesie
-
Kościół Ewangelicko-Augsburski w Czarnymlesie
-
Dawna kaplica baptystyczna w Czarnymlesie, obecnie biblioteka publiczna
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]- Las Świeca,
- Las Antonin,
- Las Moja Wola,
- Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórza Ostrzeszowskie i Kotlina Odolanowska.
- przy pastorówce rośnie dąb o obwodzie 4 metrów,
- w posesji Ryszarda Latoń znajduje się zamieszkane gniazdo bociana białego,
Sport
[edytuj | edytuj kod]- Ludowy Klub Sportowy Czarnylas – Polski klub piłkarski z Czarnegolasu, założony w 1926 roku. W sezonie 2008/09 klub grał w III lidze grupie kujawsko-pomorsko-wielkopolskiej. Sezon 2009/2010 rozpoczął jednak w IV lidze. Obecnie (sezon 2023/2024) klub gra w kaliskiej klasie B, gr. wielkopolskiej XI[5].
- Rok założenia: 1926
- Barwy: Bordowo – Białe
W kulturze
[edytuj | edytuj kod]Z Czarnegolasu pochodził pradziadek pisarza Johna Maxwella Coetzee, laureata Literackiej Nagrody Nobla (2003). Nazywał się Balcer Dubyl (Balthazar du Biel), ur. w 1844 r. w Czarnymlesie, zmarł w 1923 w Stellenbosch (Afryka Południowa). Dubyl był Polakiem.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 19453
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 176 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ Czarnylas - polska-org.pl [online], pl/8145592,Czarnylas.html [dostęp 2024-04-22] .
- ↑ ZARZĄDZENIE MINISTRA-SZEFA URZĘDU RADY MINISTRÓW z dnia 21 marca 1996 r. w sprawie ustalenia i zmiany nazw niektórych miejscowości w województwach: białostockim, ciechanowskim, kaliskim, opolskim, ostrołęckim, przemyskim, radomskim, siedleckim, suwalskim i zamojskim oraz obiektu fizjograficznego w województwie bielskim (M.P. z 1996 r. nr 21, poz. 245)
- ↑ Skarb - LKS Czarnylas [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-01-15] .