Spis treści
Dekrety Beneša
Dekrety Beneša, dekrety Benesza – seria aktów prawnych wydanych przez rząd Republiki Czechosłowackiej na uchodźstwie w latach 1940–1945, w okresie nieistnienia parlamentu podczas okupacji niemieckiej w okresie II wojny światowej. Wszystkie dekrety otrzymywały kontrasygnatę prezydenta republiki Edvarda Beneša i stąd też powszechnie nazywane są dekretami Beneša.
Najbardziej znane z nich zostały wydane w 1945 i dotyczyły całkowitej konfiskaty mienia Niemców sudeckich[1] oraz części Węgrów, pozbawienia ich obywatelstwa czechosłowackiego oraz przymusowego wysiedlenia ponad 3 milionów Niemców do amerykańskiej strefy okupacyjnej i Austrii oraz przeszło 100 tysięcy Węgrów na Węgry.
Znaczenie dekretów jest przedmiotem ożywionej debaty historyków oraz znawców prawa międzynarodowego. Powraca także w debacie politycznej, szczególnie w Bawarii (wśród środowisk wypędzonych) oraz na Węgrzech. Przez wiele lat dekrety Benesza – zwłaszcza ich część określająca nowy status prawny zdecydowanej większości niemieckich i części węgierskich obywateli Czechosłowacji – stanowiły główną przeszkodę w normalizacji stosunków między Czechosłowacją (potem Czechami i Słowacją) z jednej strony, a Niemcami i Węgrami z drugiej. Dekrety stanowiły podwaliny prawne pod przymusowe wysiedlenie Niemców sudeckich oraz Węgrów z ziem, na których mieszkali od wieków, na zasadzie odpowiedzialności zbiorowej.
Z wyjątkiem dwóch aktów prawnych, 89 dekretów (razem z przepisami wykonawczymi) pozostaje w mocy zarówno w prawodawstwie Czech (nieprzerwanie od 1 stycznia 1993), jak i Słowacji (odpowiednio). Oba państwa powstałe po rozpadzie Czechosłowacji utrzymują niezmienne stanowisko, że odwołanie dekretów stanowiłoby przekreślenie wyników II wojny światowej.
Kazus Liechtensteinów
[edytuj | edytuj kod]Efektem dekretów Benesza było pozbawienie majątku wszystkich osób pochodzenia niemieckiego, bez względu na posiadane obywatelstwo. Dotknęło to również panującą w Liechtensteinie dynastię Liechtensteinów, której członkowie nie byli obywatelami niemieckimi. Co więcej, dynastia ta nie współpracowała z nazistami (ówczesny książę wyjechał do Vaduz, nie chcąc zostać jednym z kolaborantów) i nigdy nie uznała utworzenia Protektoratu Czech i Moraw, a w czasie II wojny światowej utrzymywała kontakty i wspomagała finansowo czechosłowacki rząd na emigracji[2]. Mimo to znacjonalizowano ich majątki (tereny rolne, lasy, zamki). Z tego względu przez wiele lat Liechtenstein nie utrzymywał stosunków dyplomatycznych z Czechosłowacją, a także powstałymi z niej Czechami i Słowacją. Stosunki z oboma państwami zostały nawiązane dopiero 13 lipca 2009 (Czechy)[3] i 9 grudnia 2009 (Słowacja)[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Piotr Sobański , Roszczenia Polski wobec RFN w świetle doktryny niemieckiej, Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji im. Mieszka I w Poznaniu, 2019, s. 256-257, ISBN 978-83-60038-70-3 .
- ↑ České Rakousy – český územní zisk ze dne 31.07.1920 (cz.)
- ↑ Nawiązanie stosunków dyplomatycznych z Czechami. 88.82.102.51. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-11)]. (ang.)
- ↑ Nawiązanie stosunków dyplomatycznych ze Słowacją. 88.82.102.51. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-11)]. (ang.)
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- The effect of the Benes Decrees on the Accession of the Czech Republic to the European Union. mpil.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-25)]. (ang.)