Doświadczalna Oficyna Graficzna (DOG) – instytucja poligraficzno-wydawnicza założona w 1964 przy Państwowych Pracowniach Sztuk Plastycznych. Mieściła się w Warszawie na Saskiej Kępie, przy ul. Finlandzkiej 10. Zakończyła działalność w latach 90. XX w.

Głównymi inicjatorami DOG byli prof. Andrzej Rudziński oraz jego uczeń, przyszły kierownik oficyny, a także mistrz typografii Leon Urbański. Doświadczalny charakter oficyny był ewenementem na skalę polskiego drukarstwa w okresie PRL-u. Był to placówka nastawiona na druki o najwyższym poziomie graficznym, poligraficznym, oraz edytorskim. Okres największego rozkwitu DOG przypada na lata 60. i 70 XX w.^[1]. W oficynie pracowali świetni rzemieślnicy, czyli zecerzy, maszyniści typograficzni, drukarze, projektanci graficzni, artyści, a także redaktorzy techniczni. Głównym założeniem DOG była praca zespołowa, Rudziński i Urbański twierdzili bowiem, że do stworzenia druków najwyższej próby potrzebna jest współpraca^[2]

Według rozporządzeń Zarządu Naczelnej Dyrekcji Państwowych Pracowni Sztuk Plastycznych z dnia 7 marca 1963 i 4 grudnia 1973 do zadań i celów DOG należały:

1. Prowadzenie prac doświadczalnych w zakresie projektowania graficznego i wykonywania prac wydawniczych oraz poligraficznych.
2. Podnoszenie poziomu artystycznego i edytorskiego druków.
3. Techniczne wykonywanie małych wzorowych nakładów.
4. Umożliwienie artystom grafikom podnoszenia wiedzy zawodowej i praktyki w operowaniu liternictwem i układami zecerskimi.
5. Organizowanie konkursów na opracowanie graficzne i poligraficzne.
6. Organizowanie wystaw prac graficznych i poligraficznych wykonanych w DOG.
7. Projektowanie graficzne i wykonywanie druków na zlecenie w zakresie wydawnictw bibliofilskich^[3].

Za artystyczną formę druków powstałych w DOG odpowiadał Leon Urbański, którego rola dla oficyny była niemalże czołowa. Był on mistrzem kunsztu typograficznego i to za jego sprawą projekty wychodzące z DOG były uważane za arcydzieła sztuki typograficznej. Sposób pracy w oficynie można porównać do dzisiejszych praktyk wykorzystywanych przez projektantów graficznych, wynika to z możliwości podglądu efektu pracy na ekranie monitora, lub zrobienia szybkiego wydruku. W DOG było podobnie, projektant mógł zrobić wydruk próbny i nanieść poprawki na swój projekt. Niestety w okresie komunizmu nie było to zbytnio możliwe, ponieważ graficy nie mieli możliwości wpływu na pracę drukarzy, którzy niekiedy partaczyli pracę projektanta.

W przemyśle poligraficznym okresu PRL-u urządzenia służące do druku typograficznego, czyli park maszynowy, nie należały do najlepszych. Inaczej było z jakością wykorzystywanych materiałów. W przeciwieństwie do wielu drukarń DOG miało możliwość druku na papierze świetnej jakości (m.in. bawełnianym, ręcznie czerpanym, o różnych gramaturach). Był on sprowadzony z najlepszych manufaktur papierniczych w Europie. Podobnie było z czcionkami, które dostarczano bezpośrednio z odlewni zapewniające oficynie różne rodziny krojów np. Garamond, Plantin, Perpetua, Paneuropa i wiele innych^[4].

Mimo wielu planów Doświadczalna Oficyna Graficzna nigdy tworzyła książek na skalę rynkową. Oficyna zajmowała się głównie publikacją druków ulotnych, edycji bibliofilskich, a także publikacji przygotowanych na międzynarodowe konkursy. Oficyna miała spory wpływ na kształtowanie się polskiej szkoły druku dyplomatycznego, projektowano m.in. programy wizyt dyplomatycznych, programy toastów oraz zaproszenia. Leon Urbański dbał, aby w DOG nie tylko pracowano nad formą typograficzną, ale także nad całościowym wyglądem publikacji, w tym również teczkami, kopertami oraz z elementami takimi jak papier i tłoczenia^[5].

W latach 90. XX w. DOG została sprywatyzowana, co wiązało się z wieloma przekształceniami w systemie działalności oficyny. Druk typograficzny odszedł w niepamięć, został zastąpiony komputerami wyposażonymi w programy graficzne. Zbiór czcionek przepadł, a maszyny zostały wyrzucone. Przepadła też dokumentacja pozwalająca na prześledzenie losów DOG.

• Leon Urbański
• Andrzej Rudziński
• Jacek Tytus Walczak
• Marian Sztuka
• Andrzej Arcimowicz
• Andrzej Barecki
• Roman Duszek
• Mateusz Gawryś
• Jan Hollender
• Krzysztof Jerominek
• Andrzej Kot
• Konstanty Maria Sopoćko
• Karol Śliwka
• Stanisław Töpfer
• Andrzej Zbrożek
• Henryk Piekarniak
• Wacław Sieradzan
• Kazimierz Leonowicz
• Andrzej Tomaszewski^[6].
• Andrzej Rogowski
• Krzysztof Szpindler

• Repucho E., Typografia kompletna. Kultura Książki w twórczości Leona Urbańskiego, Wrocław 2016.
• Repucho E., Typograf przy kaszcie. Rola warszawskiej Doświadczalnej Oficyny Graficznej Pracowni Sztuk Plastycznych w twórczości Leona Urbańskiego (1926-1998), [w:] W poszukiwaniu odpowiedniej formy. Rola wydawcy typografa artysty i technologii w pracy nad książką, pod red. M. Komzy, Wrocław 2012.