Egzekucja w Babicach

Państwo	Polska pod okupacją III Rzeszy
Miejsce	Babice k. Warszawy
Data	1942
Liczba zabitych	110 osób
Typ ataku	egzekucja przez rozstrzelanie
Sprawca	III Rzesza
Położenie na mapie Polski w 1939 miejsce zdarzenia
52°15′03″N 20°50′27″E/52,250833 20,840833

Egzekucja w Babicach – masowa egzekucja osób pochodzenia żydowskiego przeprowadzona przez okupantów niemieckich w 1942 roku. Jej ofiarą padło 110 mieszkańców getta warszawskiego, oskarżonych o nieprzestrzeganie rozmaitych rozporządzeń okupanta (w tym pewna liczba kobiet). Egzekucja najprawdopodobniej miała miejsce w podwarszawskich Babicach. Historycy wskazują jej datę na 3 czerwca lub 1–2 lipca 1942.

Wiosną 1942 roku Niemcy zaostrzyli terror wobec ludności żydowskiej zgromadzonej w getcie warszawskim. W nocy z 17 na 18 kwietnia 1942 Gestapo wyprowadziło z mieszkań 52 Żydów, których następnie rozstrzelano na ulicach getta. W gronie ofiar znalazło się wielu działaczy społecznych i politycznych oraz członków ruchu oporu^[1]. Nasiliły się także represje za nieprzestrzeganie rozmaitych rozporządzeń okupanta^[2]. Owe akty terroru poprzedziły wielką akcję deportacyjną warszawskich Żydów do obozu zagłady w Treblince (rozpoczętą 22 lipca 1942) stąd historycy przyjmują zazwyczaj, że ich celem było zastraszenie mieszkańców getta oraz sparaliżowanie środowisk związanych z żydowskim ruchem oporu^[1].

Jedną z największych zbrodni popełnionych przez Niemców w okresie bezpośrednio poprzedzającym wielką akcję deportacyjną była egzekucja 110 więźniów Aresztu Centralnego przy ul. Gęsiej („Gęsiówka”)^[2]. Ofiarami były osoby oskarżone o nieprzestrzeganie rozmaitych rozporządzeń okupanta – szmugiel, pobyt bez zezwolenia „po aryjskiej stronie” Warszawy, a nawet uchybienie zasadom obrony przeciwlotniczej (OPL). W gronie zamordowanych znalazło się m.in. 10 funkcjonariuszy Żydowskiej Służby Porządkowej oraz 10 kobiet (w tym dwie w ciąży)^[3][4]. Niepowodzeniem zakończyły się starania Adama Czerniakowa, prezesa Judenratu w getcie warszawskim, który próbował odroczyć egzekucję i wykupić skazanych^[5].

Fakt egzekucji podano do wiadomości publicznej. Na murach getta pojawiło się bowiem obwieszczenie podpisane przez niemieckiego komisarza ds. getta, Heinza Auerswalda, w którym informowano, iż 110 Żydów zostało rozstrzelanych „za nieposłuszeństwo wobec władzy” – nieprzestrzeganie zarządzeń niemieckich, czynny opór, użycie siły wobec niemieckiego policjanta^[2][3].

Zazwyczaj przyjmuje się, że egzekucji więźniów „Gęsiówki” dokonano w podwarszawskich Babicach. Nie jest natomiast pewna data egzekucji. W raporcie Delegatury Rządu na Kraj znalazła się informacja, iż skazańców „wywieziono samochodami do Babic i tam rozstrzelano 1 lipca 1942 o 4:00 nad ranem”^[2]. Niektóre źródła podają także datę 2 lipca 1942^[6]. Z kolei Władysław Bartoszewski i Emanuel Ringelblum utrzymywali, iż egzekucja miała miejsce w czerwcu 1942 (prawdopodobnie w dniu 3 czerwca)^[3][7].

• Władysław Bartoszewski: Warszawski pierścień śmierci 1939–1944. Warszawa: Interpress, 1970.
• Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: IFiS PAN, 2001. ISBN 83-87632-83-X.
• Emanuel Ringelblum: Stosunki polsko-żydowskie w czasie drugiej wojny światowej: uwagi i spostrzeżenia. Warszawa: Czytelnik, 1988. ISBN 83-07-01686-X.