Egzogamia – zakaz zawierania małżeństw wewnątrz określonej grupy (poszerzonej rodziny, klanu egzogamicznego)[1], utożsamiany przez jej członków z zakazem kazirodztwa, mimo że wyznacza szerszą grupę, niż jednostki blisko spokrewnione[2].
Najczęstszą zbiorowością egzogamiczną w społeczeństwach pierwotnych jest klan egzogamiczny, zazwyczaj posiadający własny totem. W społeczeństwach podzielonych na dwa klany lub inne jednostki egzogamiczne, określane są one mianem mojetów (połów)[3].
Każdy rodzaj egzogamii określa jakąś formę endogamii[4]. Claude Lévi-Strauss podaje przykład wioski Bororo, gdzie małżeństwa mogą być zawierane wyłącznie krzyżowo między połowami (między klanami zamieszkującymi wschód i zachód wioski, określanymi przez Lévi-Straussa jako połowy pseudoegzogamiczne), a jednocześnie tylko wewnątrz „klas” wyższych, średnich i niższych, na jakie dzielą się klany[5].
Strukturę egzogamiczną tłumaczy się brakiem równowagi w proporcjach płci, które często występują wśród rozproszonych terytorialnie grup liczących poniżej 400 osób, zwłaszcza wśród łowców i zbieraczy. Okresowo grupy takie zbierają się, co umożliwia zawieranie małżeństw pomiędzy członkami grup[6]. Według Bronisława Malinowskiego egzogamia oraz zakaz cudzołóstwa żony są formami regulacji, pozwalającymi uniknięcia swobody seksualnej prowadzącej do promiskuityzmu, a sama egzogamia także eliminuje rywalizację wewnątrz „rodów”[7]. Odrzucał on jednak założenie Jamesa Frazera o tym, że egzogamia była formą świadomego aktu pierwotnego prawodawstwa, ponieważ potrzeby kulturowe na poziomie układu społecznego nie mają przełożenia na poziom indywidualnych motywacji w społecznościach pierwotnych[8].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nowicka 2000 ↓, s. 354.
- ↑ Nowicka 2000 ↓, s. 357.
- ↑ Nowicka 2000 ↓, s. 360.
- ↑ Nowicka 2000 ↓, s. 358.
- ↑ Lévi-Strauss 2000 ↓, s. 127-130.
- ↑ Nowicka 2000 ↓, s. 360-361.
- ↑ Malinowski 2000 ↓, s. 37, 103.
- ↑ Malinowski 2000 ↓, s. 101-102.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Claude Lévi-Strauss: Antropologia strukturalna. Krzysztof Pomian (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo KR, 2000. ISBN 83-86989-67-X.
- Bronisław Malinowski: Jednostka, społeczność, kultura. Andrzej K. Paluch (red.). Warszawa: PWN, 2000. ISBN 83-01-13217-5.
- Ewa Nowicka: Świat człowieka – świat kultury. Systematyczny wykład problemów antropologii kulturowej. Warszawa: PWN, 2000. ISBN 83-01-10541-0.