Elektrownia wodna Birsfelden

Kraftwerk Birsfelden

Elektrownia Birsfelden (2005). Widok w górę rzeki
Państwo	Szwajcaria
Kanton	Bazylea-Miasto
Operator	Kraftwerk Bilsfelden AG
Moce
Łączna moc:
- elektryczna brutto	100 MW[1] MW
Roczna prod. elektr.	555 GWh[1] TWh
Źródła energii
Źródła energii:
- główne	woda
Kluczowe daty
Rozpoczęcie budowy	1950[1]/1951[2]
Włączenie do sieci	1954[1]
Położenie na mapie Bazylei-Miasto Elektrownia wodna Birsfelden
Położenie na mapie Szwajcarii Elektrownia wodna Birsfelden
47°33′38″N 7°37′33″E/47,560556 7,625833
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Elektrownia wodna Birsfelden (Kraftwerk Birsfelden) – największa przepływowa elektrownia wodna w Szwajcarii, na stopniu wodnym piętrzącym wody Renu między Birsfelden a Bazyleą.

Budowa elektrowni w okolicach Birsfelden była rozważana jeszcze w XIX wieku, mimo iż w regionie nie brakowało prądu^[3]. II wojna światowa wzmogła popyt na energię i paliwa i od 1942 wznowiono plan budowy elektrowni wodnej^[3]. Zaangażowana była zarówno strona szwajcarska, jak i niemiecka^[3]. Na lokalizację zapory wybrano km 163,83 Renu^[4], a wstępny projekt wraz ze śluzami, z udziałem Hansa Hofmanna, ekologa i działacza Schweizerische Vereinigung für Heimatschutz ostatecznie opracowano w 1947^[5]. W 1950 udzielono koncesji na budowę i w formie partnerstwa publiczno-prywatnego (prywatne przedsiębiorstwa Elektra Baselland i Elektra Birseck) powstała spółka Kraftwerk Birsfelden AGM^[3].

Elektrownia była ósmą z kolei hydroelektrownią oddaną do użytku w górnym biegu Renu (Hochrhein), a trzecią pod względem zainstalowanej mocy^[1]. Pomiędzy 2014 a 2017 przeprowadzono większe prace utrzymaniowe przy części technicznej^[6].

Wznoszone w Szwajcarii budowle hydrotechniczne były do II wojny światowej podporządkowane funkcji, a architektura była kwestią wtórną^[1]. Powojenny cud gospodarczy w Niemczech, a także w Szwajcarii spowodował chęć manifestacji postępu, którego symbolem był m.in. budynek maszynowni Birsfelden^[1].

Projekt budynku maszynowni i otoczenia powierzono w 1951 Hansowi Hofmanowi, wraz z biurem architektonicznym Bercher & Zimmer i ogrodnikiem miejskim R. Arioli^[2]. Podłużna, przeszklona hala była proponowana od samego początku, przy czym nie udało się zrealizować publicznie dostępnego przejścia przez maszynownię^[2]. Widelcowaty biało-zielony szkielet zapewniał stabilność budowli mimo dużej ilości szkła^[2].

Po ukończeniu budowy Szwajcarzy zachwalali ją sloganem: Birsfelden, Miss Europa wśród elektrowni (Birsfelden, die Miss Europa unter den Kraftwerken)^[1]. Prof. Vischer mówi wprost o pałacu prądu (Strompalast). Doceniono też udane wkomponowanie w krajobraz^[2]. Charakterystycznym elementem architektonicznym jest też 6 wieżyczek przy jazach^[4].

W latach 1975–1979 dobudowano drugą śluzę^[1].

Głównymi urządzeniami elektrowni są cztery turbozespoły z turbinami Kaplana o średnicy wirnika 7,27 m sprzężonych z generatorami o mocy 28,6 MVA^[7]. Moc zainstalowana elektrowni wynosi 100 MW, a średnia produkcja roczna to 555 GWh^[7]. Sprzężone transformatory blokowe podwyższają napięcie z 6,6 kV do 50 kV^[7].

Zapora liczy pięć przęseł szerokości 27 m w świetle i konstrukcyjnie piętrzy wodę na wysokości 254,25 m n.p.m.^[8] Ruchome jazy umożliwiają regulację lustra wody i mają wbudowany awaryjny spust^[8].

Budowa zapory obniżyła moc elektrowni Augst-Wyklen, przy czym było to zaplanowane i bilans okazał się korzystny^[8].

Chodnik na zaporze, dostępny również dla rowerzystów umożliwia przejście przez Ren między Birsfelden i Bazyleą oraz dostęp do wyspy^[4][8].