Eugen Dombrowski

Eugen Dombrowski

Eugen Dombrowski, 1905 rok
Data i miejsce urodzenia	30 września 1853 Królewiec
Data i miejsce śmierci	14 października 1921 Braniewo

Eugen Dombrowski (ur. 30 września 1853 w Królewcu, zm. 14 października 1921 w Braniewie) – warmiński historyk i nauczyciel w gimnazjum w Reszlu i w Braniewie, organizator i zarządca Warmińskiego Muzeum w Braniewie, przez ponad 35 lat członek zarządu Warmińskiego Towarzystwa Historycznego, wydawca lokalnego czasopisma Unsere ermländische Heimat.

Jego ojciec był ubogim zegarmistrzem pochodzącym z gdańskiej rodziny o nauczycielskich tradycjach. Jego matka była córką kapitana statku w Kłajpedzie. Eugen urodził się w Królewcu. Rodzina zmieniała miejsce zamieszkania na Braniewo i Lidzbark Warmiński, w których to miastach Eugen dorastał i uczęszczał do szkół. Maturę uzyskał w 1874 roku w Malborku. Następnie studiował przez dwa semestry na Uniwersytecie Wrocławskim, potem do 1879 roku w Królewcu. Były to lata ostrego kulturkampfu, toteż wychowany w katolickiej rodzinie przystąpił we Wrocławiu do katolickiego związku studenckiego Unitas(inne języki), a w Królewcu współtworzył katolicki klub studencki Borussia. Mimo trudnego okresu biedy i wyrzeczeń zdał 1 maja 1880 roku egzamin państwowy pro facultate docendi, dwa dni później egzamin rygorozum, zaś 15 maja o 12 w południe obronił pracę doktorską pt. Anzelm von Havelberg^[1] i uzyskał stopień doktora nauk filozoficznych. Zaraz po studiach został skierowany do gimnazjum w Reszlu jako proband (na okres próbny). Już na wiosnę 1881 roku został zatrudniony stałe, otrzymując uposażenie w wysokości 600 talarów. 1 kwietnia 1882, gdy po śmierci nauczyciela historii profesora Kawczyńskiego (1824–1882) zwolniło się stanowisko w Liceum Hosianum, został tam skierowany. Na braniewskiej uczelni pracował aż do przejścia na emeryturę w dniu 1 stycznia 1921 roku. Nauczał tu historii, geografii, języka niemieckiego oraz przyrody. Uchodził za nauczyciela surowego, a jednocześnie sprawiedliwego i życzliwego. Oprócz tego wykładał w szkole żeńskiej Elisabethschule oraz w utworzonej w 1887 roku Szkole Rolniczej w Braniewie. Zainspirowany działalnością innych braniewskich profesorów zaangażowanych w historyczną pracę badawczą w Warmińskim Towarzystwie Historycznym, również skierował swój zapał w tym kierunku, chociaż nie sprostał pierwszemu zadaniu przygotowania wykładu o historii Braniewa z okazji 600-lecia nadania praw miejskich w 1284 roku (zastąpił go wówczas prof. Bender wykładem „Geschichtliche Erinnerungen aus Braunsbergs Vergangenheit”^[2]).

Jego pierwszym opracowaniem w zakresie historii Warmii były Studien zur Geschichte der Landaufteilung bei der Kolonisation des Ermlands im XIII. Jahrhundert. Jahresbericht über das Königliche Gymnasium zu Braunsberg (wyd. Braniewo, 1885)^[3]. Dzięki niemu Dombrowski został przyjęty w skład zarządu Warmińskiego Towarzystwa Historycznego. Potem nastąpiły dwa krótsze opracowania w 9. tomie Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands (1887) o pszczelarstwie na Warmii i o budowie statku przez Nowe Miasto Braniewo^[4]. Dwie kolejne prace – o związku Tugendbund oraz o początkach wychowania fizycznego w Braniewie – opublikował dwa lata później. Gdy po śmierci prof. Bendera (1893) nie powierzono mu katedry historii po zmarłym profesorze, nastąpiło rozczarowanie i przerwa w pisaniu. Dopiero od 18 tomu ZGAE (1913) znów ukazywały się jego opracowania. Przez cały okres aktywnie działał w Warmińskim Towarzystwie Historycznym, organizował posiedzenia Towarzystwa w różnych miastach (Orneta, Dobre Miasto, Lidzbark Warmiński), pozyskał wielu nowych członków (w 1901 WTH liczyło 410 członków, w 1918 – 577). Zamiłowanie do historii i Warmii przekuło się w zaangażowanie w utworzenie Muzeum Warmińskiego w Braniewie (Museum für die Altertümer Ermlands, później Ermländisches Museum)^[5]. Wspierany przez księdza Hugo Günthera (1867–1922), posiadającego dar przekonywania okolicznej ludności do ofiarowania historycznych pamiątek, rozpoczął tworzenie kolekcji do muzeum. W październiku 1903 rozpoczął selekcję i porządkowanie pozyskanych artefaktów w budynku nowej plebanii przy kościele parafialnym św. Katarzyny, a na Wielkanoc 1904 roku zbiory muzealne zostały udostępnione do zwiedzania. Ciężkim ciosem dla niego było przeznaczenie pomieszczeń muzeum na kwatery wojenne po wybuchu I wojny światowej. W grudniu 1920 zaczął wydawać nowe czasopismo, miesięcznik Unsere ermländische Heimat, które dane mu było tylko jeszcze przez pół roku redagować. W nim publikował swoje ostatnie artykuły o historii, kulturze oraz o świecie roślin i zwierząt (jego zamiłowanie do przyrody rozkwitło szczególnie odkąd powierzono mu w szkole lekcje przyrody).

Był żonaty z Therese Schubert (1855–1939)^[6]. Mieli 5 synów (jeden zmarł przed nim, zginął w I wojnie światowej) i jedną córkę, również nauczycielkę w Elisabethschule.

Zmarł 14 listopada 1921 roku w Braniewie. Pogrzeb odbył się 18 października. Pochowany został, tak jak wielu innych wykładowców Królewskiego Liceum Hosianum (później Królewskiej Akademii, a od 1918 na Państwowej Akademii^[7]), na cmentarzu św. Jana w Braniewie. Zarządzanie braniewskim muzeum powierzone zostało po jego śmierci tymczasowo Buchholzowi. Wkrótce potem zarząd WTH zadecydował o przeniesieniu muzeum do Fromborka^[8].

• Professor Dr. Dombrowski von Studienrat Franz Buchholz, s. 338–345