Félix Houphouët-Boigny

Data i miejsce urodzenia	18 października 1905 Jamusukro
Data i miejsce śmierci	7 grudnia 1993 Jamusukro
1. prezydent Wybrzeża Kości Słoniowej
Okres	od 3 listopada 1960 do 7 grudnia 1993
Pierwsza dama	Marie-Thérèse Houphouët-Boigny
Następca	Henri Konan Bédié
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Félix Houphouët-Boigny /feˈliks ufwɛbwaˈɲi zwany Papa Houphouët lub Le Vieux (ur. 18 października 1905 w Jamusukro, zm. 7 grudnia 1993 tamże) – iworyjski polityk, pierwszy prezydent Wybrzeża Kości Słoniowej od 3 listopada 1960 do swej śmierci. Szef państwa od 7 sierpnia do 3 listopada 1960^[1][2][3].

Syn zamożnego wodza plemiennego Baoulé i plantatora^[1][2]. W dzieciństwie uczęszczał do szkoły misyjnej i przyjął chrzest w obrządku katolickim^[2]. Pracował jako wiejski lekarz, jednocześnie realizując karierę plantatora. Karierę polityczną rozpoczął jako współzałożyciel Afrykańskiego Syndykatu Rolniczego, utworzonego w 1944 roku przez niezadowolonych afrykańskich plantatorów. Celem syndykatu była obrona ich interesów przed europejskimi osadnikami. W pierwszych wyborach do parlamentu na terenie Wybrzeża Kości Słoniowej został wybrany do francuskiego Zgromadzenia Narodowego. W 1946 roku zyskał reelekcję. W tym samym roku założył Partię Demokratyczną Wybrzeża Kości Słoniowej (PDCI). Partia była członkiem federacji partii znanej jako Afrykańskie Zjednoczenie Demokratyczne, której to Houphouët-Boigny pozostawał przewodniczącym. Tworzony przez niego ruch był powiązany z Francuską Partią Komunistyczną^[1].

Pod koniec lat 40. administracja kolonialna była coraz bardziej nieprzechylna PDCI, zwłaszcza po tym gdy komuniści francuscy weszli w skład opozycji. W październiku 1950 roku Houphouët-Boigny postanowił zreorganizować ruch – zerwał z komunistami i nawiązał współpracę z administracją kolonialną. W okresie od 1956 do 1960 roku dzielił swój czas pomiędzy Francję (gdzie był członkiem Zgromadzenia Narodowego i ministrem) a Wybrzeżem Kości Słoniowej (był burmistrzem Abidżanu i liderem partii)^[1].

W 1959 został premierem rządu Wybrzeża Kości Słoniowej i pierwszym prezydentem niepodległego kraju. W 1960 ponownie wybrany prezydentem. Reelekcję uzyskał w 1965, 1970, 1975, 1980, 1985^[1] i 1990^[3]. Przybrał orientację kapitalistyczną, a w polityce zagranicznej prowadził współpracę z krajami które przyjęły podobny kurs. Ściśle współpracował z Francją (przez co uchodził za promotora francuskiego neokolonializmu)^[4][3]. Występował przeciwko lewicowym rewolucyjnym ruchom afrykańskim^[5] i był krytykowany przez kontynentalnych przywódców za bliskie stosunki dyplomatyczne z RPA^[6]. Wspólnie z Maurice’em Yameogo – prezydentem Górnej Wolty – planował połączenie obu państw, jednak projekt ten nigdy nie doczekał się realizacji. 25 maja 1963 brał udział w szczycie w Addis Abebie – stolicy Etiopii – powołującym Organizację Jedności Afrykańskiej (OJA)^[4]

Na okres jego rządów przypadł boom gospodarczy, który zapewnił Wybrzeżu Kości Słoniowej solidne nadwyżki finansowe^[7]. O ile gospodarka za jego rządów rozwijała się w szybkim tempie to pieniądze były szybko wydawane. W 1983 wybrał miasto Jamusukro na stolicę Wybrzeża Kości Słoniowej, zaczynając jego rozbudowę (Przyczyną przeniesienia stolicy do Jamusukro było to, że mieszkało tam rodzime plemię prezydenta). W roku 1985 rozpoczął budowę Bazyliki Matki Boskiej Królowej Pokoju w Jamusukro, którą ukończono w 1989 kosztem 300 000 000 dolarów^[8], pomimo że w kraju panowała bieda, szerzyła się malaria, żółta febra i trąd^[9]. Budowla była jednym z największych na świecie kościołów, lecz ogromne wydatki (aby uzyskać środki na budowę Boigny podwoił zadłużenie państwa) poniesione m.in. na nią spowodowały, że kilka lat po śmierci Houphueta-Boigny’ego – w 1997 – rząd musiał ogłosić bankructwo kraju^[10][11]. Do 1990 prowadził rządy autorytarne, jednopartyjne. Zrezygnował z nich w 1990 roku wprowadzając prodemokratyczne poprawki do konstytucji. Pierwsze wielopartyjne wybory również wygrał Houphouët-Boigny i PDCI^[3]. Pomimo formalnej demokratyzacji dzierżył w swych rękach dyktatorską władzę do końca życia, prowadząc życie w znacznym przepychu^[12]. Zmarł w 1993, a jego następcą jako prezydenta i przywódcy partii został Henri Konan Bédié^[3]. Śmierć Houphouët-Boigny położyła kres porządkowi politycznemu na Wybrzeżu, zapoczątkowując ostrą rywalizację między grupami politycznymi w państwie^[13].

Jego imieniem nazwano Uniwersytet w Abidżanie, Stade Félix Houphouët-Boigny tamże oraz jedną z nagród UNESCO^[14]. 18 października 2009 obchodzono religijne uroczystości w Jamusukro z okazji 104. rocznicy urodzin Houphoueta-Boiny’ego^[15].

• Houphouët-Boigny Félix, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2014-06-24] .
• Ks. Piotr J. Karp SAC, Między niebem a ziemią Afryki, 14 czerwca 2011 – Miejsca Święte
• Jean Paul Loukou, Wybrzeże Kości Słoniowej: Rocznica urodzin prezydenta Félixa Houphouëta-Boigny, tłum. M. Kupiec, Pallotyński Sekretariat ds. Misji i Ewangelizacji Wschodu
• Bara Ndiaye, Ruchy społeczno-polityczne we francuskiej Afryce Zachodniej, t. 9., Forum Politologiczne – INP UWM Olsztyn, 2009
• Sohna Aisha Ndiaye, Senghor: Przywódca polityczny – afryka.org
• Jan Palmowski, Słownik najnowszej historii świata 1900-2007, wyd. pol. 2008, t. 2.
• Hasło Houphouët-Boigny, Félix w: Wielka Encyklopedia Polonica, 2000