Książę Liechtensteinu | |
Okres |
od 25 lipca 1938 |
---|---|
Poprzednik | |
Następca | |
Dane biograficzne | |
Dynastia | |
Data i miejsce urodzenia |
16 sierpnia 1906 |
Data i miejsce śmierci |
13 listopada 1989 |
Miejsce spoczynku | |
Ojciec | |
Matka | |
Małżeństwo |
Georgina von Wilczek |
Dzieci |
Jan Adam II, Filip Erazm, Mikołaj Ferdynand, Nora Elżbieta, Wacław Franciszek Józef |
Odznaczenia | |
Franciszek Józef II Liechtenstein, właśc. Franz Joseph II Maria Aloys Alfred Karl Johannes Heinrich Michael Georg Ignaz Benediktus Gerhardus Majella von und zu Liechtenstein (ur. 16 sierpnia 1906 w Frauental, zm. 13 listopada 1989 w Grabs) – książę Liechtensteinu w latach 1938–1989, tytularny książę karniowski i opawski, hrabia Rietbergu.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Franciszek Józef przyszedł na świat na zamku Frauenthal w Styrii 16 sierpnia 1906 roku jako syn księcia Alojzego Liechtensteina i jego żony Elżbiety Amalii Habsburg, bratanicy cesarza austriackiego Franciszka Józefa I, który został jego ojcem chrzestnym[1]. Dzieciństwo spędził we Frauenthal i Gross-Ullersdorf (obecnie Velké Losiny), a następnie uczęszczał do prywatnego gimnazjum Schottengymnasium w Wiedniu[1][2]. Rozpoczął studia z nauk leśnych na Uniwersytecie Zasobów Naturalnych i Przyrodniczych w Wiedniu w 1925 i zakończył je zdobywając tytuł inżyniera w 1929[1].
Pradziadkiem młodego księcia był Franciszek de Paula, drugi syn Jana I i młodszy brat Alojzego II. Kiedy obaj synowie Alojzego II nie mieli męskich potomków, prawa do sukcesji przechodziły na najbliższych im męskich krewnych czyli na stryja Franciszka Józefa – Franciszka de Paulę Marię[3], a w dalszej kolejności na jego ojca Alojzego. Ponieważ oboje zrzekli się praw do tronu w 1923 roku a Franciszek de Paula Maria nie miał męskiego potomka to następcą tronu został właśnie młody Franciszek Józef. Jako następca tronu odwiedził Liechtenstein kilkukrotnie, m.in. w 1927 kiedy oceniał skutki powodzi Renu. Przed objęciem władzy podróżował po Europie i Stanach Zjednoczonych[2]. W 1929 roku przejął zarządzanie nad majątkiem rodu Liechtensteinów, a w 1930 wykupił dla Domu Książęcego większość udział w LGT Bank[2].
W 1938 roku kraj stanął w obliczu poważnego kryzysu związanego z anschlussem Austrii i wzrostem aktywności ruchów nazistowskich w Liechtensteinie, podupadający na zdrowiu Franciszek I oddał większość władzy książęcej swojemu następcy mianując go 30 marca 1938 roku koregentem[1]. Pełnię władzy Franciszek Józef II objął 25 lipca 1938 po śmierci Franciszka I[1][2]. Jako pierwszy książę w historii osiadł na stałe w Vaduz[1].
Pod wpływem Franciszka Józefa udało się porozumieć dwóm najważniejszym partiom kraju – Unii Patriotycznej i Postępowej Partii Obywatelskiej. W wyborach do Landtagu w 1938 roku wystawiona został wspólna lista, dzięki czemu naziści nie dostali się do parlamentu, a władzę sprawował rząd koalicyjny[4][5]. Na początku panowania wizytował w Radzie Federalnej Szwajcarii w Bernie oraz w Berlinie, gdzie spotkał się z Adolfem Hitlerem. Po wybuchu II wojny światowej książę ograniczył swoją działalność dyplomatyczną, a skupiał się na budowaniu jedności wśród Liechtensteińczyków, aby zapewnić krajowi niezależność[2]. Wygłaszał liczne przemówienia pokrzepiające, ale także pod jego wpływem Landtag ustanowił dzień 15 sierpnia Świętem Narodowym Liechtensteinu[2][6]. Ponadto książę przedłużył kadencję parlamentu na czas nieokreślony, aby zapobiec dotarciu do władzy nazistów[2].
7 marca 1943 roku poślubił Georginę von Wilczek i był to pierwszy ślub monarchy, który odbył się w Liechtensteinie i stanowił ważne wydarzenie pokrzepiające Liechtensteińczyków[2]. Miał wraz z nią pięcioro dzieci[1]:
- książę Jan Adam II (ur. 14 lutego 1945) – późniejszy książę Liechtensteinu
- książę Filip Erazm (ur. 19 sierpnia 1946)
- książę Mikołaj Ferdynand (ur. 24 października 1947)
- księżniczka Nora Elżbieta (ur. 31 października 1950)
- książę Wacław Franciszek Józef (1962–1991)
Pod koniec II wojny światowej Franciszkowi udało się sprowadzić zbiory książęce z posiadłości w Austrii i Czechosłowacji, chroniąc je przed zniszczeniem i obrabowaniem[2]. Również pod koniec konfliktu książę i rząd Liechtensteinu stanęli w obliczu trudnego problemu, kiedy około pięciuset dezerterów z Rosyjskiej Armii Wyzwoleńczej przekroczyło granicę i chicało ubiegać się o azyl, którego mimo nacisków sowieckich ostatecznie im udzielono[7]. W 1945 roku po zakończeniu II wojny światowej rodzina Liechtensteinów utraciła około 66 000 ha ziemi w Czechosłowacji, a zatem zdecydowaną większość swojego majątku, nie otrzymując przy tym żadnego odszkodowania[1]. Zmusiło to księcia do wyprzedania części książęcych zbiorów sztuki[2].
Książę Franciszek Józef II odegrał ważną rolę w transformacji Liechtensteinu z kraju rolniczego do przemysłowo-usługowego popierając w przemówieniach i zatwierdzając szereg reform gospodarczych i społecznych[1][2]. Wielokrotnie spotykał się z ludnością i był przez nią bardzo ceniony.
24 marca 1984 mianował swojego syna Jana Adama koregentem, oddając mu przy tym rzeczywistą władzę, ale formalnie pozostając głową państwa[1][2]. Zmarł 13 listopada 1989 roku w wieku 83 lat w szpitalu w Grabs w Szwajcarii[2].
Genealogia
[edytuj | edytuj kod]Pradziadkowie | książę
Franciszek Liechtenstein (1802–1887) ∞1841 Julia Eudoksja Potocka (1818–1895) |
książę Liechtenstein
(1796–1858) ∞1831 Franciszka Kinsky von Wchinitz und Tettau (1813–1881) |
arcyksiążę
(1802–1878) ∞ 1824 arcyksiężna (1805–1872) |
król Portugalii
(1802–1866) ∞1851 Adelajda Löwenstein-Wertheim-Rosenberg (1831–1909) |
Dziadkowie | książę
Alfred Liechtenstein (1842–1907) ∞1865 Henriette Liechtenstein (1843–1931) |
arcyksiążę
(1833–1896) ∞1873 Maria Annunziata Portugalska (1855–1944) | ||
Rodzice | książę
Alojzy Liechtenstein (1869–1955) ∞ 1903 Elżbieta Amalia Habsburg (1878–1960) | |||
Franciszek Józef II (1906–1989), książę Liechtensteinu |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j Century: 20. Jahrhundert [online] [dostęp 2021-08-26] (niem.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Liechtenstein, Franz Josef II. von – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2021-08-26] (niem.).
- ↑ Liechtenstein, Franz von – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2021-08-26] (niem.).
- ↑ Krzysztof Koźbiał , System Polityczny Księstwa Liechtensteinu, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013, s. 180, ISBN 978-83-233-3523-8 .
- ↑ Volksdeutsche Bewegung in Liechtenstein (VDBL) – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2021-08-26] (niem.).
- ↑ Staatsfeiertag – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2021-08-26] (niem.).
- ↑ Russische Nationalarmee – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2021-08-26] (niem.).