| Typ | |
|---|---|
| Odpowiedzialny | |
| Rozpoczęcie działalności |
październik 1940 |
| Zakończenie działalności |
lato 1942 |
| Terytorium |
Polska pod okupacją III Rzeszy |
| Miejsce | |
| Narodowość więźniów | |
Położenie na mapie Turku  | |
Położenie na mapie okupowanej Polski w latach 1941–1944  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tureckiego  | |
 52°00′59,7″N 18°29′57,6″E/52,016583 18,499333
| |
Getto w Turku – getto żydowskie utworzone podczas II wojny światowej przez okupantów na terenie Turku.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Przed wybuchem II wojny światowej w Turku mieszkało około 2700 Żydów[1]. Po zajęciu Turku przez Niemców podczas kampanii wrześniowej zdewastowano synagogę, a Żydów zmuszano do pracy przy sprzątaniu ulic oraz naprawie zniszczeń wojennych na drogach i mostach[1]. W listopadzie 1939 roku 600 mężczyzn zgromadzono w budynku synagogi, skąd następnie przesiedlono ich do Bochni. Na przełomie stycznia i lutego 1940 roku pierwszych Żydów zmuszono do przeniesienia się na obszar pomiędzy ulicami Szeroką i Wąską[1][2].
W 1940 roku w Turku mieszkało około 1750 Żydów. Proces tworzenia getta w Turku rozpoczął się wiosną 1940 roku, z obszaru na którym planowano utworzyć getto trzeba było wysiedlić 150 polskich rodzin. Oficjalnie getto powstało jesienią tego samego roku, najprawdopodobniej w październiku[1]. Początkowo Żydzi mogli opuszczać getto, w związku z czym handlowali z okolicznymi mieszkańcami[1][3]. Niemieckie służby w Turku nie dysponowały odpowiednimi siłami żeby pilnować getta[1].
Osobami odpowiedzialnymi za funkcjonowanie getta byli Kurt Dörfel, dowódca Gestapo w Turku oraz nieznany z nazwiska urzędnik Arbeitsamtu[1]. Przewodniczącym Judenratu był Herszel Żymanwoda, a jego pomocnikami Abram Bikowski i Haim Lejb Eliasz. W getcie istniała Służba Porządkowa, której dowódcą był Mordechaj Strykowski[4].
Według danych zebranych przez Główną Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce w getcie więziono 5000 Żydów z Turku i okolic, najprawdopodobniej liczba więźniów była jednak niższa[1]. Przez cały okres funkcjonowania getta wywożono z niego mężczyzn do pracy w niemieckich obozach pracy w okolicach Poznania. Na przełomie września i października (prawdopodobnie 1 października, w dniu święta Jom Kipur[3]) 1941 roku większość więźniów przesiedlono do getta wiejskiego w Czachulcu[3][4], w Turku pozostała część wykwalifikowanych robotników. Najprawdopodobniej ostatni Żydzi z getta w Turku zostali latem 1942 roku przesiedleni do getta łódzkiego[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Dean i Hecker 2012 ↓, s. 109.
- ↑ II Wojna Światowa i okres powojenny w Turku [online], miastoturek.pl [dostęp 2024-12-11].
- ↑ a b c טורק (Turek) | האנציקלופדיה של הגטאות [online], www.yadvashem.org [dostęp 2024-12-11].
- ↑ a b c Dean i Hecker 2012 ↓, s. 110.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Turek, [w:] Martin Dean, Mel Hecker (red.), Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, t. 2, Bloomington–Indianapolis: Indiana University Press, 2012, s. 109-110.
