Gospodarka odpadami – szereg procesów związanych ze zbieraniem, przetwarzaniem, nadzorem nad tego typu działaniami, jak również późniejsze postępowanie z miejscami unieszkodliwiania odpadów oraz działania wykonywane w charakterze sprzedawcy odpadów lub pośrednika w obrocie odpadami. Gospodarka odpadami jest jednym z najpoważniejszych problemów dotyczących współczesnej cywilizacji. Proces gospodarowania odpadami dzieli się na etapy, w tym gromadzenie, transport, unieszkodliwianie, recykling i monitorowanie odpadów powstających w wyniku działalności człowieka i innych działań^[1]. Powstawanie odpadów to poważniejszy problem w skali światowej ze względu na rosnącą liczbę ludności, wraz z rozwojem gospodarczym i technicznym człowiek stał się największym producentem odpadów w przyrodzie. Ze względu na miejsce powstawania odpady dzielimy na odpady przemysłowe i komunalne.

Pojęcie gospodarki odpadami nie jest więc tożsame z gospodarowaniem odpadami lecz jest pojęciem szerszym i obejmuje dodatkowo wytwarzanie odpadów. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy o odpadach, gospodarka odpadami to "wytwarzanie odpadów i gospodarowanie odpadami".

Samo gospodarowanie odpadami to według ustawy: zbieranie, transport, przetwarzanie, nadzór, unieszkodliwianie i obrót odpadami. Pierwsze zdanie niniejszego artykułu podaje więc definicję gospodarowania, a nie gospodarki odpadami.

W Polsce unieszkodliwianie odpadów odbywa się poprzez składowanie, sposób krzywdzący dla środowiska, w innych krajach odpady są w wielu dziedzinach życia wykorzystywane np.: w celu ogrzewania domów, produkcji energii.

To przyjęte prawo określa działania dotyczące rozwiązywania problemów wynikających z negatywnych wpływów odpadów wytwarzanych przez ludzi zarówno w jednostkach przemysłowych, jak również w gospodarstwach domowych. Działania związane z gospodarką odpadami są więc ograniczane przez rozporządzenia, ustawy i dyrektywy^[2].

Rozwiązania i praktyki logistyczne powinny służyć do wyznaczenia optymalnych warunków pracy całego układu. Logistyka jako dziedzina wiedzy wykorzystywana jest przy racjonalizacji przede wszystkim fizycznego przepływu dóbr materialnych, oraz związanych z tymi przepływami strumieni decyzyjno–informacyjnymii kapitałowymi^[3]. Istotnym elementem logistyki w obszarze jednostki organizacyjnej jest ustalenie zadań, które muszą być dostosowane do rodzaju systemu gospodarczego, jego zakresu działań, miejsca funkcjonowania, warunków otoczenia bliższego i dalszego oraz czasu realizacji procesów. Organizacja struktury elementów dostosowana jest do układu, a nie odwrotnie. Struktura logistyki najczęściej sklasyfikowana jest według realizowanych:

• funkcji – zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji oraz zagospodarowania odpadów;
• procesów – transportowych, magazynowych, gospodarki materiałowej i inne.

Często spotkać można układ mieszany, w którym główny podział np. funkcjonalny, uzupełniony jest klasyfikacją procesową^[4][5]. Taką sytuacje mamy w systemach gospodarki odpadami. System ten jako odrębny moduł pełniący część funkcjonalną logistyki w przedsiębiorstwie oraz będący elementem logistyki miejskiej, może zostać pogrupowany według realizowanych procesów:

• gromadzenia u źródła powstawania zgodnie z ustaloną formą;
• uporządkowane
• nieuporządkowane,
• magazynowania odpadów,
• transportu pozostałości,
• procesów odzysku, unieszkodliwiania bądź przekazania innym jednostkom organizacyjnym,
• składowania.

Każdy z wyżej wymienionych procesów będzie charakteryzował się swoistymi parametrami. Optymalizacji działań w obrębie systemu zagospodarowani odpadów w ogólnej postaci wyglądać będzie podobnie co w przypadku wyboru najkorzystniejszych parametrów dla głównych procesów logistycznych. Wykorzystywane dotychczas rozwiązania w obszarze logistyki, z powodzeniem mogą być stosowane w systemach gospodarki odpadami w celu minimalizacji nakładów finansowych.

Odnośnie do problematyki odpadów Unia Europejska 15 lipca 1975 roku ustaliła podstawowe kierunki działań w zakresie gospodarki odpadami (dyrektywa 75/442/EWG kilkakrotnie nowelizowana^[6]). Do działań tych zaliczono:

• ustanowienie ogólnych zasad kontroli usuwania odpadów w skali krajowej,
• przyjęcie, że głównym celem jest minimalizacja powstawania odpadów, wprowadzanie „czystych technologii”, szerokie zastosowanie recyklingu oraz wykorzystywanie odpadów jako źródła energii,
• wprowadzenie na rynek takich produktów, aby ich zastosowanie lub końcowe usuwanie nie miało żadnego wpływu lub miało wpływ minimalny na wzrost ilości i szkodliwości odpadów^[7].

Kwestia zgodności terminologii stosowanej w gospodarce odpadami ze słownictwem przyjętym w Unii Europejskiej ma zasadnicze znaczenie dla zharmonizowania polskich uregulowań prawnych z wymaganiami obowiązującymi w krajach Unii. Uchylona ustawa o odpadach uchwalona 27 kwietnia 2001 r^[8] wraz z pozostałymi ustawami obejmującymi zagadnienia „odpadowe”, opierała się na zmienionym, w porównaniu z wcześniejszymi przepisami, aparacie pojęciowym, który jest już zgodny z prawodawstwem unijnym. W 2012 r. przyjęto kolejną ustawę^[9].

• lista technologii gospodarowania odpadami stałymi
• miejsce gromadzenia odpadów stałych

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2023 r. poz. 1587).

• Interpretacja pojęć zawartych w ustawie o gospodarowaniu odpadami. odpady.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-29)].