Grodzisko Barbara

Widok pozostałości podgrodzia, odkrytych podczas wykopalisk w 1937 roku
Państwo	Polska
Miejscowość	Kłecko
Rozpoczęcie budowy	X wiek
Ważniejsze przebudowy	XIII wiek
Zniszczono	1331 r.
Położenie na mapie Kłecka Grodzisko Barbara
Położenie na mapie Polski Grodzisko Barbara
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Grodzisko Barbara
Położenie na mapie powiatu gnieźnieńskiego Grodzisko Barbara
Położenie na mapie gminy Kłecko Grodzisko Barbara
52°38′14,68″N 17°25′44,26″E/52,637410 17,428960
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Grodzisko Barbara – wczesnośredniowieczne grodzisko, pochodzące z okresu formowania się państwa polskiego (X wiek), położone między jeziorami Gorzuchowskim i Kłeckim przy drodze Gniezno - Wągrowiec^[1]. Jest to tzw. grodzisko pierścieniowe, dolinne, o kształcie owalnym i zachowanych wymiarach około 40 x 35 m.

Gród otoczony był wałem obronnym o konstrukcji rusztowej z budynkiem bramnym. Wewnątrz obiektu, wzdłuż wałów biegła okrężna ulica, wzdłuż ulic poprzecznych znajdowała się natomiast gęsta zabudowa mieszkalna. Od strony południowej do grodu przylegało podgrodzie. Gród posiadał bardzo dobre położenie strategiczne; powstał na terenach podmokłych w pobliżu rzeki Małej Wełny, przy ważnym trakcie wiodącym na Pomorze, a jednocześnie w centrum znacznego skupiska osadniczego z okresu wczesnego średniowiecza. Grodzisko przeżywało swój największy rozkwit w 2 poł. X w. za czasów Mieszka I, stanowiąc jeden z istotnych punktów w systemie obronnym i administracyjnym państwa wczesnopiastowskiego^[2]. O znaczeniu grodziska świadczy fakt posiadania podgrodzia (być może nawet dwóch), a także osad służebnych (m.in. Wilkowyja, Świniary, Łagiewniki). Prowadzone badania zmierzają do ustalenia czy kłeckie grodzisko nie odgrywało w państwie Piastów istotniejszej roli niż dotychczas przypuszczano tj. czy nie był to gród rangi Grzybowa lub Giecza^[1]. W XIII w. zbudowano na terenie dawnego grodziska niewielki zamek, zniszczony w XIV w. podczas najazdu krzyżaków. Na terenie zniszczonego grodu powstał w XVII wieku - nieistniejący już dzisiaj - drewniany kościół pw. św. Barbary, od którego pochodzi dzisiejsza nazwa - Grodzisko Barbara.

Do przypadkowego odkrycia drewnianych i kamiennych konstrukcji doszło w tym miejscu w 1937 roku, w czasie budowy boiska sportowego^[1]. Wstępne badania archeologiczne z ramienia Uniwersytetu Poznańskiego przeprowadził na terenie grodziska Witold Hensel, wówczas młody asystent profesora Józefa Kostrzewskiego^[3]. W 2012 roku przeprowadzono nowe, ograniczone powierzchniowo badania archeologiczne grodziska pod kierunkiem Tomasza Janiaka z Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie. Dzięki tym badaniom wiadomo, że grodzisko miało wyraźną, starszą fazę, o której dotąd nie wiedziano, datowaną wstępnie na przełom IX i X w^[2].

Zdjęcia przedstawiające pozostałości grodziska odkryte podczas wykopalisk z 1937 roku^[4]

X wiek – powstanie kłeckiego grodziska^[2]

XIII wiek – na terenie dawnego grodziska powstaje niewielki zamek^[2]

1308 r. – oblężenie zamku przez wojska Bibersteina^[2]

1331 r. – kłeckie grodzisko zostaje złupione i spalone przez wojska krzyżackie^[1]

1616 r. – na terenie dawnego grodziska powstaje niewielki, drewniany kościół p. w. św. Barbary^[2]

1788 r. – rozbiórka kościoła^[5]

do 1852 r. – w obrębie grodziska funkcjonuje cmentarz katolicki^[2]

XIX w. – powstaje droga w kierunku Wągrowca, przecinająca obszar grodziska^[2]

1937 r. – prace niwelacyjne, odkrycie grodziska, pierwsze badania archeologiczne^[2]

1939 - 1941 r. – częściowe zniszczenie grodziska przez okupanta niemieckiego^[2]

2012 r. – współczesne prace archeologiczne^[1]

Obecnie grodzisko jest zniszczone i porośnięte krzewami. Dobrze widoczne do dnia dzisiejszego są nadal pozostałości nasypu wału obronnego dochodzące do 3 metrów wysokości^[2].

• Wizualizacja grodziska