| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| doktor nauk humanistycznych | |
| Specjalność: bibliotekoznawstwo | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | |
| Okres zatrudn. |
1953–1969 |
| kierownik Katedry Bibliotekoznawstwa | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Helena Więckowska z d. Braunstein (ur. 4 maja 1897 w Warszawie, zm. 10 kwietnia 1984 tamże) – polska historyk, bibliolog, bibliotekarka, dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej w Łodzi, profesor Uniwersytetu Łódzkiego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodziła się w Warszawie, gdzie ukończyła szkołę podstawową i gimnazjum[1]. Brała udział w obronie Lwowa, za co została odznaczona medalem Orląt Lwowskich. W latach 1918–1922 studiowała historię na Uniwersytecie Warszawskim, w 1922 uzyskała stopień doktora filozofii na podstawie dysertacji Opozycja liberalna w Królestwie Polskim 1815–1830 (druk: Warszawa, 1925), przygotowanej pod kierunkiem prof. Marcelego Handelsmana. Była sekretarką pierwszego zarządu Polskiego Stowarzyszenia Kobiet z Wyższym Wykształceniem. Od 1927 pracowała w Bibliotece Narodowej w Warszawie i zajmowała się głównie rękopisami rapperswilskimi i batignolskimi i wydawaniem korespondencji Joachima Lelewela.
Podczas II wojny światowej współpracowała z Delegaturą Rządu na Kraj, uczestniczyła w tajnym nauczaniu. W swoim mieszkaniu prowadziła także wypożyczalnię książek. Po powstaniu warszawskim wywieziona do obozu w Pruszkowie, skąd zbiegła i ukrywała się w Milanówku. Po wyzwoleniu powróciła do pracy w Bibliotece Narodowej[2].
W latach 1948–1969 zajmowała stanowisko dyrektorki Biblioteki Uniwersyteckiej w Łodzi. Równocześnie, w latach 1953-1969 kierowała Katedrą Bibliotekoznawstwa na Uniwersytecie Łódzkim. Wypromowała 15 doktorów, była opiekunką 4 habilitacji.
W latach 1959–1964 pełniła funkcję wiceprzewodniczącej Światowej Federacji Związków Bibliotekarskich IFLA. Od 1973 przewodniczyła Komisji Programowej do spraw Instytutu Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej.
Była członkinią Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Polskiej Akademii Umiejętności, Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN, kolegiów i rad redakcyjnych. Po przejściu na emeryturę wróciła do Warszawy, gdzie w latach 1969–1972 była nieetatową wykładowczynią Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UW[3].
Laureatka nagród Ministra Oświaty i Wychowania I i II stopnia.
Zmarła 10 kwietnia 1984 w Warszawie. Pochowana 16 kwietnia 1984 na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 46-6-16,17)[4].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Pochodziła z inteligenckiej rodziny żydowskiej Braunsteinów. Ojciec, Władysław, urzędnik w cukrowni[1] i matka Maria z Rutkowskich zmarli jeszcze przed wojną[5]. W czasie studiów poślubiła Aleksandra Więckowskiego, inżyniera architekta, pracownika Departamentu Budownictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych, uczestnika wojny polsko-bolszewickiej i II wojny światowej. Mąż zmarł w 1948 r.[6]
Była matką żołnierzy Armii Krajowej: szefa bezpieczeństwa 2. kompanii Rudy batalionu Zośka Jana Więckowskiego (1923–2008) i łączniczki tejże kompanii, Marii Więckowskiej (1925–1944). Syn od 1948 r. przebywał na emigracji w Stanach Zjednoczonych, gdzie pracował jako ekonomista w banku[7].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Odznaka Honorowa „Orlęta”
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1957)
- Medal Komisji Edukacji Narodowej
- Medal 100-lecia Państwa Polskiego (1964)
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1965)
- Honorowa Odznaka Miasta Łodzi (1966)
- Honorowa Odznaka Miasta Warszawy
- Honorowa Odznaka Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich (1968)
- Złota Odznaka Uniwersytetu Łódzkiego (1971)
Najważniejsze prace
[edytuj | edytuj kod]- Joachim Lelewel uczony – polityk – człowiek. Warszawa: Czytelnik, 1980 ISBN 83-07-00235-4.
- Joachim Lelewel, Wybór pism historycznych; oprac. Helena Więckowska. Wrocław: Ossolineum, 1950 (wznowienie: Wrocław: Ossolineum, 2005).
- Listy emigracyjne Joachima Lelewela; wyd. i wstępem poprzedziła Helena Więckowska. Tom 1–5. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1948–56.
- Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1933–38 (opracowała: Zbiory rapperswilskie, Zbiory batignolskie i Towarzystwa Przyjaciół Polski w Londynie; współautor Adam Lewak).
- Akademickie kształcenie bibliotekarzy: zarys historyczny. Warszawa: Wyd. Akcydensowe, 1979.
- Podręczny słownik bibliotekarza. Warszawa: PWN, 1955 (współautor).
- Encyklopedia wiedzy o książce. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1971 (współautor).
- artykuły na łamach m.in. „Przeglądu Historycznego”.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Górecka i Michalska 2015 ↓, s. 111.
- ↑ Górecka i Michalska 2015 ↓, s. 112.
- ↑ Wykaz miejsc spoczynku - Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich [online], www.sbp.pl [dostęp 2020-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-23].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ALEKSANDER WIĘCKOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-19].
- ↑ Lesiakowski 2015 ↓, s. 105-106.
- ↑ Lesiakowski 2015 ↓, s. 107.
- ↑ Lesiakowski 2015 ↓, s. 105.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jerzy Andrzejewski: Helena Więckowska: 1897–1984. red. tomu. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1988. ISBN 83-7016-272-X.
- Słownik pracowników książki polskiej. Wyd. suplement II. Warszawa: 2000, s. 177-179.
- Włodzimierz Trojan: Ci, którzy przeżyli... Biografie żołnierzy batalionu „Zośka”. Warszawa: Środowisko Batalionu „Zośka” Armii Krajowej, 2002, s. 390. ISBN 83-916876-0-0.
- Agnieszka Górecka, Urszula Michalska: Helena Więckowska we wspomnieniach. Próba scharakteryzowania osoby na podstawie opinii współpracowników i uczniów. W: Jadwiga Konieczna, Magdalena Rzadkowolska: Helena Więckowska. Bibliotekarz, historyk, bibliolog. pod red.. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2015, s. 111-116. ISBN 978-83-7969-615-4.
- Krzysztof Lesiakowski: Profesor Helena Więckowska w dokumentach aparatu bezpieczeństwa PRL. W: Jadwiga Konieczna, Magdalena Rzadkowolska: Helena Więckowska. Bibliotekarz, historyk, bibliolog. pod red.. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2015, s. 97-108. ISBN 978-83-7969-615-4.
