Ten artykuł dotyczy encyklopedii. Zobacz też: historia naturalna – pojęcie.

Historia naturalna

Naturalis historia

Strona tytułowa wydania Naturalis Historia z 1669 roku
Autor	Pliniusz Starszy
Typ utworu	encyklopedia
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Cesarstwo Rzymskie
Język	łaciński
Data wydania	77–79 r.
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach

Historia naturalna (łac. Naturalis historia) – dawna encyklopedia w języku łacińskim autorstwa Pliniusza Starszego, rzymskiego pisarza i dowódcy marynarki wojennej, zmarłego w 79 r. n.e.

Jedna z największych prac, które przetrwały od czasów Cesarstwa Rzymskiego do współczesności. Encyklopedia zdaje się pokrywać ogół wiedzy starożytnej, a więc tematyka dzieła nie jest ograniczona do zakresu współczesnego pojęcia historii naturalnej. Sam Pliniusz określił zakres jego pracy jako „naturalny świat lub życie”^[1].

Praca jest podzielona na 37 ksiąg, uporządkowanych w dziesięciu tomach. Obejmują one tematykę astronomii, matematyki, geografii, etnografii, antropologii, fizjologii człowieka, zoologii, botaniki, rolnictwa, ogrodnictwa, farmakologii, górnictwa, mineralogii, rzeźby, malarstwa i kamieni szlachetnych. Historia naturalna stała się wzorem dla późniejszych encyklopedii i prac naukowych przez rozległy zakres tematyczny, odwoływanie się do oryginalnych autorów i źródeł oraz jej indeks. Praca dedykowana jest cesarzowi Tytusowi, synowi cesarza Wespazjana, który panował w trakcie tworzenia encyklopedii^[2].

W księdze XXXVII Historii wspomniana jest wyprawa rzymskiego ekwity po bursztyn nad Bałtyk^[3].

• Jona Lendering: Pliny the Elder, Natural History. livius.org, 2000. (ang.).
• Pliny the Elder. Encyclopædia Britannica, 1911. [dostęp 2016-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-07)]. (ang.).
• Historia Naturalis (łac.)
• The Natural History (ang.)
• K. Pliniusza Starszego Historyi naturalnej ksiąg XXXVII Księgarnia i Drukarnia J. Łukaszewicza, Poznań 1845.